Trồ neh mho, tàm hìu ƀềp hờ ngkời hìu dờng niam, mò Ka Oi sing ồs rơcang trŭ piang sa mang ai hìu bơnhă in. Bulah rài kis bơtàu tơnguh, hìu bơnhă geh tơl ală bơta glah đèng, ƀếp từ, mơya mò Ka Oi kung gam kờñ trŭ gơm phan sa mờ bơnhă ồs sing mờ lòng bơh yau. Hìu ƀềp sền gơ lơh ơnàng, sàng goh bal mờ uă phan ngui ờs mờng bơh cau K’ho bơh yau dê. Hơ̆ là ală sơ̆, đồng, nir, phan kup pa, kriăt ơn ka, pơr lơ… Mò Ka Oi yal: “Phan he tàñ is den ngui kơ̆ rlau mờ rềp mềr mờ tiah ơm kis tai, ờ lơh ƀơ̆ tiah kis, bal mờ hơ̆, cau kòn cau he mờng ngui ală phan geh tàñ bơh ală phan geh ai tàm brê den tàng niam mờ kơ̆ ngan. Tàm drà den tac bềng tơn, mơya ờ niam ndrờm bè phan he tàñ is, bè đồng, nir… He pal sền gàr broă lơh bơh yau do mờ mò pàng he dê lời wơl”.

Mò Ka Oi yal bè đơr, phan nàng lơh gơlik broă lơh bơh yau tàñ phan gle đơr mờ mò neh rềp mềr, mờng kwèng: “Phan nàng mòn tờm ngan hơ̆ là đơr. Đơr geh ngui nàng tàñ phan kờp tŭ bơh sơn đờm kàl ƀang pa but tus tŭ ƀang gơs tờm đơr kung pal pơgap 2 nam. Tài dilah kơl tờm đơr bơnung ir den ờ gơtùi, mờ kràñ ir kung ờ gơtùi sơl, den tàng pal kơp tus tŭ tờm đơr 2 nam hơ̆ sồng he koh nàng cèng rê tàñ phan. Tơnơ̆ tŭ koh bơh tàm brê den tŭ rê he kồih, tơnơ̆ hơ̆ blah, ìs ro pơgap bơh 3 tus 4 ngai tơnơ̆ hơ̆ hơ̆ sồng geh phan nàng tàñ. Mờ he kung pal rơcang lài che, nrăng chi nàng đơ phan mờ bol he kờñ tàñ. Rài yau den cau ùr mờng tàñ ală phan ngui ờs mờng tàm hìu bơnhă bè pơr lơ, bềl, nir gir ka, tŭ do den ờ geh tờm che sùt den tàng ờ huan geh cau tàñ tai”.

Hìu ƀềp mò Ka Oi dê

Xã Phi Tô, kơnhoàl Lâm Hà, càr Lâm Đồng tŭ do bơtàu tơnguh bè tiah drà. Uă hìu Thái, hìu kuơ̆ dờng niam geh lơh tàm nggùl suơn kơphe tơlir dờng ơning ờnàng, bơrlŭ tàm hơ̆ là ală hìu krơh, hìu jàl tam biap, tam bơkàu. Mò Ka Oi pà git, nàng kờñ geh phan tàñ, làng bol pal mut tàm brê ngài Phi Liêng, kơnhoàl Đam Rông nàng jòi: “Che do là che rơyah, pal mut tàm brê Phi Liêng hơ̆ sồng geh, ai tàm tiah rềp ndo ờ geh ờ, kal ke ngan hơ̆ sồng gơtùi geh che rơyah nàng ngui… Dùl dơ̆ lòt bè do den he koh tơn gle đơr nàng tàñ nir gir ka”.

Ờ mìng bòl glar jòi phan nàng tàñ, ală bơnah broă tàñ nàng mòn gơs phan kung roh uă ngan tŭ tơngai. Mò Ka Oi pà git tai: “Pơgap bơh 10 ngai tus nggùl nhai den hơ̆ sồng tàñ gơs dùl nơm phan. Phan tàñ gơs den tac làng bol tàm ƀòn in bơh 150 tus 200 rbô đông. Bơdìh mờ broă tàñ phan nàng tac den bơta kuơmàng rlau là nàng ngui tàm hìu bơnhă”.

Mò Ka Oi yal bè broă tàñ gơs dùl nơm phan

Gơwèt mờ làng bol ală jơi bơtiàn kòn cau Tây Nguyên đơs bal, cau K’ho tàm càr Lâm Đồng đơs is, bơh yô yau, broă tàñ phan mờ gle đơr sơn đờm bơh jơnau kờñ tàm rài kis lơh broă lơh sa. Khi mòn gơs ală phan nàng ngui tàm hìu bơnhă mờ cèng lòt lơh mìr. Rài kis tam gơl pa, bal mờ bơta bơtàu tơnguh bơh gah lơh sa mờ măi mok dê, ală phan ngui tàm hìu bơnhă geh lơh mờ ală bơta đù, lòs, inox ƀuơn ngan ngui mờ kung kơ̆ ngan sơl. Mơya tàm ală ƀòn kung gam gàr broă tàñ phan mờ gle đơr bơh yau.

Hìu ƀềp mò Ka Oi dê sền gơ lơh ram mhŭ ngan. Ồs hơng gơlik nhŭ ƀô thồm, pơr rañ ală phan ngui bơh che rơyah- gle- đơr sơlơ kơ̆ rlau. Rùp hin hơ̆ sơlơ lơh he kah bè dùl tŭ tơngai yô yau, tŭ rài kis gam rềp mềr mờ brê, mờ mìr: “Cau kra khi ờ gam pràn tai nàng lơh broă kơn jơ̆ den tàng khi lời tŭ tơngai ru ơm tàm hìu nàng tàñ phan, tàñ jài rơlô jài… Ai cau kơnòm să den ờ khi git tàñ ờ, blơi ală phan geh tac tàm drà nàng ngui gơ in ƀuơn. Bè hìu añ do, jơh 4 nă kòn klau mơya ờ cau lơi git tàm pơ dờn broă tàñ phan bèp he dê. Khi đơs là tàñ phan roh uă ir tŭ jơ, geh priă den lòt blơi tàm drà gơ in ndang”.

Dùl nơm sơ̆ gam mờr lơh sir

Tàñ phan gle đơr gơ wèt mờ cau K’ho geh sền bè dùl broă lơh ờs mờng bơh yau. Broă do gơ gơs dùl bơta niam chài krơi is ngan geh bơt bơtàu tàm tŭ lơh broă bơh yô yau lời wơl. Nàng kờñ gàr bơta niam do, pa do, Ủy ƀan Ñân zân càr Lâm Đồng neh lam lơh broă rơndap lơh Lam lơh broă lơh sền gàr mờ bơtàu tơnguh ƀòn lơh broă tơngai bơh nam 2022 tus nam 2030. Jơnau kờñ mùl màl ai tơlik là prap gàr mờ bơtàu tơnguh 17 ƀòn lơh broă mờ dùl broă lơh ờs mờng bơh yau, bơtàu tơnguh pa 4 ƀòn lơh broă bơh yau nàng tus nam 2025, gùt càr geh 35 ƀòn lơh broă, tàm hơ̆ geh 20 ƀòn geh dờp. Broă lơh do geh pơgồp bơnah tàm broă sền gàr bơta niam chài ală jơi bơtiàn kòn cau Tây Nguyên.