Dơ̆ lơh yàng ưn ngài bơh cau Bahnar tàm kơnhoàl Kbang, càr Gia Lai dê
Thứ bảy, 08:05, 22/10/2022 Hải Phong VOV4 Hải Phong VOV4
VOV4.VOV.VN - Pah tŭ tus tơngai lồi nam, tus mờ khat dùl nă làng bol tàm ƀòn bơh cau Bahnar tàm ù tiah Tây Nguyên bềng càl, tơngai dê, ngan là geh sền gŏ rùp hin tơl nă cau gam bơ tòm gùt dar drăp tơrnờm tàm hìu Rông. Hơ̆ là dơ̆ lơh yàng ưn ngài yàng bơh làng bol kòn cau Bahnar, kơnhoàl Kbang, càr Gia Lai dê.

Jat bơhiàn bơh yau, dơ̆ lơh yàng ưn ngài yàng bơh cau Bahnar dê geh lơh jat 2 bơta, halà geh lơh cèng bơta ƀòn lơgar mờ bơta tus bal bơh jơh gùt ƀòn dê halà mìng lơh dềt ai tơl nă cau in. Ồng Đinh Ply ơm tàm kơnhoàl Kbang, càr Gia Lai đơs là, cau Bahnar sùm geh bơhiàn lơh yàng ưn ngài yàng neh sền gàr ai să tờm tơl nă cau in tŭ khi sơn đờm lơh dùl broă lơi hơ̆. Tŭ broă neh lơh sir mờ ờ gơtìp hoàc huơr ai cau tờm lơh in den cau Bahnar geh lơh yàng ưn ngài yàng tàm hìu bơnhă. Broă lơh yàng do mìng lơh ƀuơn lơm, mìng rac yàng ưn ngài bal mờ phan pơ dơng lơh yàng geh dùl êt tơrnờm bal mờ bơkàu, plai chi, dilah geh poac iar, poac sur den sơlơ niam, mơya ờ duh là bơta pal geh. Ồng Đinh Ply pà git: “Ndrờm bè broă pal lòt lơh broă lơi bơh tàm hìu tus dùl anih lơi hơ̆. Khi là cau lòt tus gùng rê tus dà, tŭ lơi lơh gơs den rê lơh yàng ưn ngài yàng tàm tiah hơ̆ tài neh sền gàr, dong kờl khi geh bơtuah bơtuài, broă lơh geh ring niam”.

Tàm ƀòn lơgar, dơ̆ lơh yàng ưn ngài yàng bơh cau Bahnar dê geh lơh dờng rlau, mờ bơta tă pơgồp bal bơh jơh tơl hìu bơnhă, tơl nă cau dê. Nàng rơcang lài ai ngai lơh yàng in, lài hơ̆ pơgap 1 nhai, tơl nă cau tàm ƀòn tàm bơyai bal mờ gơp, tam pà kơnòl broă mùl màl. Ală broă kơn jơ̆ bè pơs wàs, lơh niam wơl hìu Rông kung bè ală broă rơcang lài phan pơdơng lơh yàng bè iar, sur ndrờm bơh cau klau tàm ƀòn dờp lơh. Cau ùr den lơh ală broă ngờc rlau bè rơcang trŭ gơm phan sa, phan pơ dơng nàng lơh yàng.

Bè ngai bơyai lơh yàng, cau kra ƀòn geh tàm bơyai mờ ală hìu bơnhă mờ cau geh bơngă pin dờn nàng ring bal lơh nền ngai lơh yàng. Ồng Đinh Ply là git tai: “Nàng lơh yàng ưn ngài, he pal ring bal mờ làng bol tàm ƀòn, khi tàm bơyai sir den hơ̆ sồng bơyai lơh pơrjum làng bol tàm ƀòn lơh nền ngai lơh yàng. He pal rơndap tap sèng ngai lơi dipal mờ ƀuơn ngan rlau jơh nàng làng bol in ru ngan rlau jơh den he ai ngai hơ̆ nàng lơh yàng. Bulah bè hơ̆, he pal tàm bơyai, kờp dŭ lài mờ hìu bơnhă, mờ làng bol tàm ƀòn lài den hơ̆ sồng khi gơtùi rơndap tap sèng tŭ jơ, tŭ hơ̆ den khi ơm tàm hìu, tơrgùm bal mờ gơp tơl nă cau lơh dùl broă”.

Ală cau dờng sơnam tàm ƀòn lơh bơhiàn lơh yàng ưn ngài yàng kòi (rùp Đất Việt)

Tàm tŭ tàm bơyai, phan pơ dơng lơh yàng geh tơl nă cau sền gròi uă ngan. Jat bơta ờs mờng pah nam geh là iar, sur halà be. Bulah bè hơ̆, dilah lài hơ̆ làng bol neh lơh yàng hòi dan ring lơngai den tơnơ̆ 1 tŭ tơngai geh bơyai lơh yàng ưn ngài yàng mờ phan pơ dơng lơh yàng dờng màng ngan rlau jơh hơ̆ là rơpu. Bal mờ hơ̆, jơh ală phan pơ dơng lơh yàng geh tă pơgồp jat bơta geh ngan bơh tơl hìu bơnhă dê. Do kung là ală phan mùl geh bơh tơl hìu bơnhă dê. Tŭ mpồl duh broă kra ƀòn, ală hìu bơnhă neh ring bal lơh nền ngai lơh yàng den tơl nă cau tam pà broă lơh, rơcang lài tơrnờm, poac… nàng tus bal lơh yàng neh lơh nền geh bal mờ gơp tus hìu Rông nàng bơyai lơh yàng ưn ngài.

Dơ̆ lơh yàng ưn ngài yàng geh cau Bahnar lơh tàm nhai 12 pah nam, tŭ tơl broă tàm suơn mìr neh sir jơh, kòi, tơngời neh geh prap nền nòn tàm drong, tàm đam. Tàm àng drim ngai lơh yàng, kra ƀòn ala mat ƀòn lơgar rac yàng, jà ală yàng rê tus bal dơ̆ lơh yàng. Ala mat ƀòn lơgar, kra ƀòn ơm tàm nggùl hìu Rông, tềng hơ đap sơ làu phan pơ dơng lơh yàng, sơn đờm đơs jơnau rac yàng, jà ală yàng rê tus bal dơ̆ lơh yàng. Jat ồng Đinh Tinh ơm tàm kơnhoàl K’Bang, càr Gia Lai đơs, dơ̆ lơh yàng ưn ngài yàng là broă ưn ngài ală brah yàng neh sền gàr ai ƀòn in tàm gùt nam, neh sền gàr làng bol klàs bơh bơta kòp tê jê să, nàng tơl bơta niam sùm tus, ală bơta ờ niam mhar lòt gan: “He lơh yàng, hòi dan ƀòn in ờ cau lơi gơtìp kòp jê. Cau lơi kòp jê kung ndrờm lơh yàng nàng mhar bời, mhar pràn wơl. Halà geh broă lơi kuơmàng tàm hìu bơnhă, tàm ƀòn den kung ndrờm lơh yàng lơm”.

Dơ̆ lơh yàng ưn ngài yàng bơh cau Bahnar dê geh lơh tàm àng drim, bơnah lơh yàng jŏ jòng pơgap 1 jơ mờ wil tơl ală bơhiàn rac yàng, pơyua ală bơta kơp kờñ bè ring lơngai, chờ hờp, hờm ram ai làng bol tàm ƀòn in. Lòt jat bal jơnau rac yàng là sap ntas cing mồng. Tài jat bơta kơlôi sơnơng bơh cau Bahnar dê, mìng geh tờm chi gơ nơng bal mờ sap ntas cing mồng hơ̆ sồng gơtùi jà ală brah yàng. Hơ̆ là gùng nàng kòn bơnus tàm tơrbŏ mờ brah yàng, pơyua ală bơta kơp kờñ he dê.

Hải Phong VOV4

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC