VOV4.K’ho- Bi A Huynh, kòn cau Jrai ơm tàm ƀòn Chốt, thị trấn Sa Thầy, kơnhoàl Sa Thầy, càr Kon Tum neh lời jơh sơnam kòm să he dê ai phan nhơl gùng đơs crih bơh yau kòn cau dê. Đơs bè hơ̆ tài bơh nam do neh rlau 40 sơnam mơya bi kung gam ờ hềt geh dùl nă cau kờñ gơboh lơi. Broă lơh pah ngai bơh bi Huynh dê là lòt lơh mìr, trồ mang rê den mòn phan nhơl gùng đơs crih hơ̆ sồng teh đờng bal mờ git nđờ bơta kơlôi sơnơng. Mờ bơta kờñ gơboh kung bè geh bơta chài tàm broă mòn, jòi tơrgùm mờ nhơl phan teh gùng đơs crih kòn cau, bi A Huynh geh dà lơgar pà khà jờng “Nghệ ñân ưu tú”.

Gùng đơs crih mờ làng bol mờ gơp bơyô gam iat hơ̆ là sap ntas đờng K’ni dê (gam hòi là đờng mbùng) bơh bi A Huynh nhơl tàm dơ̆ kup sap đơs pơnđik pa do bơh anih jơnau đơs Việt Nam tàm tiah Tây Nguyên dê. Đờng K’ni bơh bi Huynh mòn is, sền gơ lơh krơi sơ ƀơi ngan. Đờng do geh dùl ding đơr jòng pơgap 5 gàng tê, geh crap ală phan tơ lềt. Che đờng kơt jat să ding đơr mờ lời jơng kah dùl gơl jòng rlau dùl gàng tê. Bồ dang che kơt dùl pet đù. Tŭ teh đờng, bi Huynh ngui dùl nrang đơr tho tềng che đờng, mờ mum pet đù lơh gơlik sap ntas bơrlŭ bal mờ niam ngan. Bi Huynh yal, K’ni mờ Ting Ning là 2 phan nhơl gùng đơs crih mờ bi kờñ ngan rlau jơh: “Đờng mbùng, hơ̆ là đờng dùl dang che, tềng bồ che geh nha wil nàng mum tàm bơr halà gam hòi là đờng K’ni. Tŭ nhơl, ngui nrang chi dềt dŏ che, sap ntas gơ dê jat sap ntas bơh bơr mờ lơm piat pơlam. Đờng do ờ ƀuơn nàng nhơl, dilah ờ mờng den lơ gah mbùng, lơ gah ƀờng ngan, mơya tŭ neh mờng den niam mờ krơi ngan. Ai đờng Ting Ning den nhơl ndrờm bè cing, pơn yơu cing geh nđờ pang den Ting ning che gơ dê kung ndrờm bè hơ̆ sơl. Dùl nơm đờng Ting ning geh tơl jơh ală bơta bè bòr cing nàng nhơl jat tơl ală bơta sap bơh cing dê. Nhơl đờng Ting ning kung ờ ƀuơn sơl. ngan là nhơl cau in đơs crih, he pal nhơl bè lơi nàng gơ in thàn mờ di mờ sap đơs hơ̆ sồng niam”.

Nghệ ñân ưu tú A huynh nhơl đờng K’ni

Bòn Chốt, thị trấn Sa Thầy, càr Kon Tum tŭ do geh rlau 1 rbô nă cau, jơh ală ndrờm là kòn cau Jrai lơm. Tiah do gam prap gàr uă bơta niam chài bơh yau. Ƀòn geh mpồl cing mồng, tàm hơ̆ bi A Huynh drơng dùl mpồl. Bơdìh mờ bòr cing den jơh ală phan nhơl đơs crih mpồl dê bơh bi Huynh mòn is jat bơta kờñ gơboh să tờm he dê: “Añ git nhơl uă bơta phan nhơl gùng đơs crih bè Ting ning, Klông Pút, đờng mbùng... Đơs bal ală phan nhơl gùng đơs crih bơh yau kòn cau Jrai dê añ git nhơl lơm. Añ kờñ ngan phan nhơl gùng đơs crih bơh yau kòn cau dê. Tŭ gam dềt sền gŏ ală ồng mòn đờng lŭ, dròng cing, mòn đờng goong, ting ning, añ rê đòm lơh sơl. Añ kung kơp kờñ bơh tŭ do tus tơnơ̆ do, geh cau kơnòm să pơn jat tai gàr sùm, bañ sang tĕ bơhiàn niam chài bơh yau mò bèp ồng he dê bơh yô yau lời wơl. Pơn yơu mòn đờng Klông pút, đờng T’rưng bơh yau lời wơl. Ală bơta lơi añ lơh ờ geh cau bơto bơtê, mìng să tờm añ dê kờñ, jòi git mờ mòn is, nhơl gơ. Dròng cing jañ mồng den mìng sền tàm cau dờng sơnam lơm”.

Geh dùl broă kuơmàng ngan gơwèt mờ bi Huynh. Pơgap mờ do 12 nam, hơ̆ là tàm nhai 10 nam 2020, càr Kon Tum bơyai lơh niam chài đơs crih tamya làng bol, bi Huynh neh cèng tus dơ̆ bơyai lơh in jơnau teh is đờng lŭ lơh mpồl ai điểm sền gơ lơh krơi ngan, tài do là dơ̆ sơn rờp đờng lŭ geh tàm càr Kon Tum. Tơnơ̆ hơ̆, Sở Văn hóa, Thể thao mờ Zu lịc tus tàm hìu bi Huynh nàng jòi git mờ sền sơ wì bè phan nhơl gùng đơs crih do. Hơ̆ là đờng lŭ yau, bơh bi Huynh jòi bàn tàm dà croh Ya Lân, là ală nrang lŭ ờ hềt geh bơta tup tê kòn bơnus dê. Mờ broă git gŏ đờng lŭ yau tàm tiah đah tô Tây Nguyên, nam 2010, bi Huynh neh geh Ủy ƀan Ñân zân càr Kon Tum pà ƀằng khen geh dà kơl hề “Jòi tơrgùm mờ sền gàr phan nhơl gùng đơs crih bơh yau đờng lŭ”: “Tài bơta kờñ gơboh, să tờm añ mut is tàm brê kơl tờm đơr cèng rê lơh niam mờ mòn phan nhơl gùng đơs crih. Kơl tờm đơr, tờm gle mờ lòt khòm tơl nrăng lŭ cèng rê sap sèng gơs bòr cing mồng halà gơs phan nhơl gùng đơs crih bơh yau mờ añ kờñ. Tơnơ̆ hơ̆, añ geh bòr cing mờ lŭ, bòr cing halà phan nhơl gùng đơs crih mùl màl mòn mờ gle, đơr, ờ geh bơta lơi ndia tai, mìng bè hơ̆ lơm gơ dê. Phan añ mòn gơs geh đờng lŭ halà cing lŭ, đờng goong halà ting ning nàng nhơl gơ in chờ hờp”.

Nghệ ñân ưu tú A huynh nhơl đờng Ting ning

Gơwèt mờ bi Huynh, broă jòi tơrgùm mờ mòn phan nhơl gùng đơs crih là tài kờñ gơboh, lơh gơ in chờ hờp gời, mơya mùl màl hơ̆ là dùl broă lơh prap gàr mờ ngui niam ală bơta kuơ niam chài krơi is bơh kòn cau Jrai dê. Bơta chài mờ bơta jơh nùs bi dê neh geh dà lơgar cih dờp mờ pà khà jờng Nghệ ñân ưu tú tŭ bi mìng rơp pa 35 sơnam: “Cồng nha bơh să tờm añ dê kung geh càr sền gròi sơl. Añ geh lòt nhơl phan nhơl gùng đơs crih làm gùt ală tiah, lòt tus Hà Nội mờ ală càr ndai. Añ kung geh Đảng, dà lơgar pà khà jờng Nghệ ñân ưu tú sơl, pah nhai geh dờp broă lơh dong kờl bơh dà lơgar dê rlau 800 rbô đông. Ai tŭ lòt bơyai lơh den mpồl cing mồng ƀòn dê geh Anih tờm niam chài lòt rò, jun rê”.

Mờ bơta kơp kờñ sền gàr mờ lơh gơ rề uă bơta kờñ gơboh, bơceh pa niam chài bơh yau tus cau kơnòm să, tơngai lài, nghệ ñân ưu tú A Huynh neh bơ tòm tơrgùm ală ơruh pơnu tàm ƀòn Chốt, thị trấn Sa Thầy, kơnhoàl Sa Thầy, càr Kon Tum nàng bơto wơl dròng cing jàñ mồng, nhơl đờng, đơs pơnđik mờ pơlam mòn 2, 3 bơta phan nhơl gùng đơs crih kòn cau. Nam do neh rlau 40 sơnam, nghệ ñân ưu tú A Huynh kung gam jơh nùs jòi tơrgùm, mòn mờ bơto nhơl ală phan nhơl gùng đơs crih kòn cau ai cau kơnòm să in, mờ huĭ tơn broă jòi bau. Ngan là klau kòn cau Jrai do neh lời jơh sơnam kơnòm să he dê ai gùng đơs crih kòn cau in.

Cau mblàng K’Duẩn