VOV4.K’ho- Bơhiàn lơh yàng dờp lơh oh mi tàm lơgar he neh geh bơh jŏ rài, tàm tơrbŏ 2 nă cau ờ geh bơta gơ rềng pròc mhàm gơs cau rềp mềr. Cau M’nông tàm càr Dăk Lăk kung dờp lơh oh mi sơl, mơya do ờ mìng là bơta tàm tơrbŏ bal cau dùl nă să mờ gam jơh bal 2 hìu bơnhă bal mờ jơi nòi kung gơ gơs rềp mềr bè cau tờm pròc mhàm sơl, mờ bơhiàn lơh yàng dờp lơh oh mi bal mờ ală phan pơ dơng lơh yàng geh lơh yŭ rơyùm ngan.

Tàm hìu rơng ồng Y Thiên Cil dê, kòn cau M’nông ơm tàm ƀòn Jiê Yuk, xã Dăk Phơi, kơnhoàl Lăk, càr Dăk Lăk, sap ntas cing bor rơlĕ rơlùn bơrlŭ bal mờ jơnau rac yàng cau bơ jơu dê tŭ gơguh, tŭ gơmù, hòi jà ală brah yàng rê tus bal dơ̆ lơh yàng. Ngai do, hìu bơnhă ồng Y Thiên Cil lơh yàng dờp lơh oh mi mờ hìu bơnhă ồng Y Nam Pan Ting ơm tàm ƀòn bal. Do là bơyô rềp mềr, tàm kwèng neh jŏ. Tài kờñ tàm tơrbŏ bơta git gơp rềp mềr ờ geh gơ rềng pròc mhàm jơi nòi, khi neh ring bal lơh yàng dờp lơh oh mi.

Cau bơ jơu lơh yàng ai 2 yô ùr bơklau geh lơh oh mi in

Phan pơ dơng lơh yàng geh rơcang lài geh poac sur, mbar, prìt dum, tap iar, dùl nơm iar kis, 2 nơm kòng lơngô, 2 dang ñòng. Ală phan pơdơng lơh yàng do geh ơn tềng đap mat ùr bơklau 2 nă cau bơyai lơh yàng dờp lơh oh mi. Cau tờm lơh yàng do là ồng Y Krai Cil, cau kra ƀòn. Ồng ñă wèt hờ tiah đah mat tơngai lik, ơm song muh mat mờ 2 hìu bơnhă geh dờp lơh oh mi mờ sơn đờm lơh ală bơhiàn lơh yàng tàm sap ntas cing chờ hờp. Ồng Y Krai Cil đơs: “Ngai do, 2 nă oh mi bơyai lơh yàng dờp lơh oh mi tờm. Khi neh geh bơta git gơp, tàm kwèng bơh lài tus tŭ do. Añ lơh yàng khi in nàng hòi dan pràn kơldang să jan, hòi dan 2 nă oh mi gơ gơs bè oh mi tờm pròc mhàm. Tơnơ̆ do, cau do, cau ne gơtìp kal ke, rềs àr den khi kung sùm ơm rềp bal mờ gơp, ờ sang tĕ gơp”.

Cau bơ jơu ơn tơrnò iar, tơn dò kòng lơngô, tơn wan ñòng ai ală cau geh lơh oh mi in

Bơhiàn lơh yàng geh lơh jat 5 bơnah bal mờ 2 bơhiàn tờm là hòi dan pràn kơldang să jan, yal mờ brah yàng bè bơta tàm tơrbŏ bal đah 2 hìu bơnhă mờ bơhiàn sàu piang tàm pơgồp bal đah 2 hìu bơnhă geh dờp lơh oh mi. Lài ngan, cau bơ jơu ai iar dam gam kis ơn tềng hơ đang drăp tơrnờm, tram jơng iar tàm drăp tơrnờm mờ bong tềng bìng liang 2 yô ùr bơklau 7 dơ̆, bong ndang rac yàng ndang, jà ală yàng mờ mò pàng rê sền, rơcang gàr hìu bơnhă dờp lơh oh mi in. Pơn jat hơ̆, cau bơ jơu dus 8 nơm tơrnò tềng nđar iar, pơn jat tai lơh yàng ai tơl nă cau in hơ̆ sồng ơn tềng ping tồr 2 nă cau klau mờ ơn tềng sŏ 2 nă pơ ùr khi dê. Ai kòng lơngô, dơ̆ dùl dơ̆ tơn dò tàm tê 2 nă oh mi mờ tơn wan 2 dang ñòng tàm ngko pơ ùr khi dê. Do là ală phan cơng tàng geh gơtha ai bơta sền gàr bơh brah yàng dê, hòi dan pràn kơldang să jan, tàm tơrbŏ bal đềt mềr đah 2 hìu bơnhă.

Broă lơh yàng pơn jat tai mờ bơhiàn sàu piang tàm pơgồp bal nùs nhơm. Cau bơ jơu it tơrnờm tàm 4 nơm ly, ai 2 yô ùr bơklau dờp lơh oh mi in tàm khoar tê ñô soat jơh. Pơn jat hơ̆, cau bơ jơu ai phan pơ dơng lơh yàng là bơngàn mbar, poac, tap iar mờ prìt neh rơcang lài ai 2 hìu bơnhă geh lơh yàng in, nàng khi in sa bal mờ tơn siam ai cau oh mi he in sa. Do là bơta lơh tềl ai bơta tàm pơgồp bal cau tờm pròc mhàm, bơta tam pà bal kal ke, chờ hờp đah 2 nă oh mi, 2 hìu bơnhă.

2 hìu bơnhă dờp lơh oh mi sàu piang tàm pơgồp bal nùs nhơm mờ phan pơ dơng lơh yàng là mbar, poac sur, tap iar mờ prìt

Tàm jơh gùt tơngai lơh yàng, sap cing bor mpong ntas chờ hờp, ală klau pơnu ùr ơruh tamya jơnau nting bơr gờm chờ mờ sền bơta tàm tơrbŏ bal đah 2 hìu bơnhă. Bơh do, khi ngan ngồn gơ gơs là cau dùl hìu bơnhă bal, rềp mềr bè cau pròc mhàm tờm. Ồng Y Nam Pan Ting, cau dờp lơh oh mi mờ cau tờm hìu, đơs: “Neh dờp lơh oh mi là gơ gơs oh mi tờm pròc mhàm kung bè là oh mi jơi nòi rềp mềr. Neh dờp lơh oh mi den tơnơ̆ do hìu bơnhă añ mờ hìu bơnhă bơyô añ dê là Y Thiên kis rềp mềr bal mờ gơp, kis tàm sòr, sùm tàm dong kờl tŭ kal ke. Ală bơta lơi kal ke den tŭ lơi bol hi kung tàm dong kờl gơp, tài cau M’nông neh dờp lơh oh mi den khi pal ki ngàm kung bè tam klac jơh nùs rlau, uă rlau”.

Tơn jơh dơ̆ lơh yàng, tơl nă cau tus bal ñô tơrnờm, tamya, boh bơr mờ nting bơr lơngăp lơngai ai ală cau geh dờp lơh oh mi in sùm tam klac bal, rềp mềr. Tơnơ̆ lơh yàng tàm hìu ồng Y Thiên, dùl tơngai tai, broă lơh yàng ndrờm bal geh lơh tàm hìu bơh cau dờp lơh oh mi là ồng Y Nam Pan Ting.

Tơn jơh dơ̆ lơh yàng, tơl nă cau bal mờ gơp ñô tơrnờm, tam ya, dròng cing chờ hờp bal mờ hìu bơnhă

Tus bal dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi, sền ală broă lơh yàng geh lơh mờ chờ hờp tam ya gờm chờ cau tờm hìu bơnhă, bi H Lang Cil ơm tàm ƀòn Jiê Yuk, xã Dăk Phơi, kơnhoàl Lăk chờ hờp pà git: “Do là dơ̆ sơn rờp añ geh tus bal dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi, añ gŏ gơ kuơmàng ngan gơ wèt mờ jơi bơtiàn kòn cau he dê. Là dùl nă cau kơnòm să kis tàm do den añ geh kơnòl gàr niam, prap gàr, mblàng wơl ală rơnàng tơnơ̆ in nàng tơl nă cau rơnàng tơnơ̆ git bè bơhiàn bơh jŏ kòn cau M’nông dê”.

Kung bè uă jơi bơtiàn kòn cau ndai tàm Tây Nguyên, dơ̆ lơh yàng dờp lơh oh mi là dùl broă lơh yàng geh bơh jŏ rài, geh cau M’nông tàm Dăk Lăk sền gàr bơh uă rài. Dilah cau Rơđê mìng dờp lơh oh mi đah ală cau jơi nòi bal halà ală sơnĕ jơi rềp mờ gơp den cau M’nông dờp lơh oh mi đah ală jơi nòi ờ geh bơta gơ rềng pròc mhàm, ờ geh bal jơi nòi, ờ di là cau prui. Broă dờp lơh oh mi do jat bơta kờñ is, ờ kơlôi rơcang bơta lơi, ờ gơtìp rồn bơ klơn mờ là dùl bơta niam tàm niam chài bơh cau M’nông dê, pơgồp bơnah tơnguh nùs nhơm tam klac bal, tàm dong kờl bal mờ gơp đah tơl nă làng bol tàm ƀòn lơgar.

Cau cih H’Xíu - Cau mblàng K’Duẩn