Tềng bơta sòl bơh măt tơngai àng drim dê, ồng Đinh Chuyên, tàm ƀòn Mơhra Đáp, gam nền nòn ngan lơh nàng cing yau ƀòn dê ntas niam. Ồng pà git, ală pang cing do neh đềt mềr mờ ƀòn rơlao rơhiang nam, là phan kwơ geh mò ồng lài do lời wơl. Pah drim, ồng Đinh Chuyên ndrờm ai tŭ nàng bơto wơl bal mờ bàr mpồl dròng cing tàm ƀòn, tàm hơ̆ uă ngan là mpồl ơruh pơnu gam kơnòm să nàng drơng cau năc rềp ngài in.

“Jơh ală làng bol kòn cau Bơnhàr tàm do dùl nùs bal ưn ngài Đảng mờ Dà lơgar neh ai tơl bơta niam nàng làng bol geh bơtàu tơnguh broă lơh lòt nhơl mpồl bơtiàn, do là broă lài do bol añ ờ hềt git tus. Tŭ do, tŭ lòt nhơl neh geh den lơh ngan nàng bơto bơtê bal oh kòn bè broă dròng cing mồng nàng chài, nàng drơng broă lòt nhơl mờ prăp gàr bơta niam chài ờs mờng jơi bơtiàn Bơnhàr dê”.

Ƀòn Mơhra Đáp ndrờm là kòn cau Bơnhàr dê lơm. Di lah bè lài do, làng bol mìng mờng mờ broă lơh mìr, den 2, 3 nam pa do, làng bol neh git mờ lơh mờng mờ broă lơh pa ngan: lơh broă lòt nhơl tơn tàm ƀòn tờm. Broă lơh lòt nhơl mpồl bơtiàn do ờ mìng dong kờl làng bol geh tai priă mờ gam lơh làng bol in wă là gơtùi kis mờ bơta niam chài bơh mò ồng lời wơl. Bơh broă bơtàu tơnguh lòt nhơl, ùr ơruh klao pơnu tàm ƀòn gam pơn jăt tai broă tàñ phan, tàñ ồi yau bơh mò ồng lời wơl mờ uă cau git lơh ală bơta phan bè đờng goong, đờng t’rưng, kni, klông put… Tàm hơ̆ uă ngan là broă kờñ bơtàu tơnguh lòt nhơl, làng bol tàm do neh tus bal ơdŭ bơto bè broă lơh, bơtơl jơnau git wă bè lòt nhơl. Bơh tŭ hơ̆, ngui geh cồng nha tàm broă bơtàu tơnguh lòt nhơl mpồl bơtiàn. Bi Đinh Phớt, kis tàm ƀòn do pà git:

“Bơh tŭ geh broă rơndăp lơh lòt nhơl mpồl bơtiàn den bơh cau kra tus mờ làng bol tàm ƀòn ndrờm chờ hờp lơm, bơh tŭ hơ̆ ƀòn geh lơh dùl mpồl dròng cing, dùl mpồl tàñ ồi yau, dùl mpồl trah rùp mờ dùl mpồl mìng lơh tàm broă jun rò cau năc lòt nhơl tus sền. Jơh ală broă bè lòt nhơl bol añ ndrờm geh bơsram bơh tàm ală tiah ndai. Ală phan lòt nhơl neh tơnguh priă geh ai làng bol in”.

Broă lơh lòt nhơl mpồl bơtiàn tàm ƀòn Mơhra Đáp cèng geh broă lơh krơi is ngan ai cau năc in bơh tàm ală broă lơh bè: sền bơta chài cing mồng, iăt sền nàng git jơnau yal yau. sền broă tàñ ồi yau mờ sa ală bơta phan jơi bơtiàn dê. Bi Đặng Ngọc Huy, cau năc lòt nhơl tus bơh ƀòn dờng Hồ Chí Minh đơs niam bơta gam bè ờs tàm bơta niam chài ƀòn do dê:

“Tàm tŭ ală tiah ndai lơh ngan lơh geh wơl, den tàm do gam bè ờs bơta kwơ niam. Mờ làng bol kis tàm do gam git nàng gơtùi prăp gàr geh bơta kwơ niam chài jơi bơtiàn dê, mờ gơtùi geh ală bơta kwơ, khà niam gơdờp bal nàng drơng cau năc lòt nhơl tàm tơnơ̆ do in”.

Lơh lòt nhơl mpồl bơtiàn bơh bơhiàn niam chài krơi is jơi bơtiàn he dê tơn, do là bơta mờ làng bol chờ hờp ngan rlau jơh. Mờ ngan ală bơhiàn niam chài geh is gơ dê bơh Mơhra Đáp dê gam ngai sơlơ lơh gơkờñ ngan năc lòt nhơl.

Tàm tơngai sòl àng gơcrà ngan, làng bol kòn cau Bahnar chờ hờp ñŏ còp să wă rò mpồl năc bơh Hà Nội tus còp. Bi Lê Thị Phương đơs, añ bal mờ tơl nă cau sa piang prùng lơbơn lơiang tàm ding sơkàr, iar buh bơkah mơnga ngan mờ drăp tơrnơm kañ nha bơkah lơngồt, hơ̆ sồng gơdan ngan lòt sền gŏ mờ iăt săp ntas nggồc nggàc bơh cing mồng dê.

“Do là dơ̆ sơnrờp añ tus Gia Lai, kung là dơ̆ sơnrờp añ geh sền gŏ tơn cing mồng Tây Nguyên. Mờ ngan là geh ală bơyô dềt tus bal dròng, gơlơh kờñ ngan mờ gơdan ngan, dùl jơnau sền gŏ gơlơh lơngăp lơngai mờ pơrài ngan tàm bồ tàm nùs”.

Tŭ bơhiàn niam chài krơi is niam bơnĕ is ngan geh pờ tơlik gùng bơtàu tơngguh pa, ƀòn Mơhra Đáp neh geh càr Gia Lai yau bơcri priă lơh tờm kwơmàng bal mờ broă bơ̆t bơtàu broă lơh tơrlòng lài hìu prăp gàr phan kwơ yau ƀòn brê bơnơm tàm mpồl bơtiàn kòn cau Bahnar. Rơndăp broă lơh do gơ ơm tàm tơnggume Ală jơnau neh lơh nền prăp gàr, ngui niam bơta kwơ niam chài ờs mờng bơh yau gơ jăt bal mờ bơtàu tơngguh lòt nhơl tơngai bơh nam 2021- 2025.

Bal mờ ƀòn Mơhra Đáp, càr Gia Lai neh lơh ală ƀòn lòt nhơl mpồl bơtiàn cau Bahnar dê tàm tiah do, geh ală ƀòn: Kdang, Stơr (sàh Tơ Tung), ƀòn Kon Bông (sàh Đak Rong) mờ ƀòn Chiêng (sàh Kbang). Kra ƀòn ồng Đinh Mưnh, ƀòn Mơhra Đáp pà gĭt: Mpồl bơtiàn ală jơi bơtiàn êt nă cau tiah do sơlơ geh dơ̆ ngui niam bơhiàn mềr năc sùm geh bơh he dê.

 “Bol hi rơcăng homestay là hìu rơng nàng năc in bĭc, hìu bơnhă rơ̆p trŭ piang jăt bơhiàn mờng kwèng bơh yau he dê bơh phe kòi mìr, kŭp ka tàm croh dà, drăp tơrnờm ai năc in ñô, đơs crih…Là khi chờ, khi kờñ ngan. Năc tus den ơm hìu lơi kung di lơm. Añ là kra ƀòn, añ geh kơnòl bal mờ làng bol mờ pal lơh ngan”.

Là cau dong kờl làng bol ƀòn lơgar bơtàu tơngguh lòt nhơl mpồl bơtiàn, bi Trần Thị Bích Ngọc pà gĭt, broă lơh prăp gàr niam chài ờs mờng bơh yau bơh ù tiah tus bơhiàn mờng kwèng bơh yau geh sền gròi nàng dong làng bol lơh lòt nhơl kơnhăp jŏ: “Bơh broă lơh lòt nhơl mpồl bơtiàn den ală bơta broă lơh phan lời wơl den kung geh làng bol lơh wơl bè cing mồng, tàñ phan, tàñ ồi. Làng bol lơh ngan prăp gàr ngui niam bơta kwơ phan lời wơl niam chài mơkung là nàng bơtàu tơngguh lòt nhơl nàng gơhòi gơ jà geh năc lòt nhơl. Bơh hơ̆ den rơ̆p pơgồp bơnah bơtơl tai lơh sa ai làng bol tàm ƀòn in”.

Ờ gŏ di mìng is ală ƀòn lòt nhơl lơm mờ tàm ală sàh geh gal làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau, broă lơh prăp gàr niam chài ờs mờng bơh yau wèt tus lơh lòt nhơl kơnhăp jŏ kung gam geh lam lơh sơl tàm càr Gia Lai. Ồng Trần Xuân Nam, Phó Kwang Lam bồ Anih tờm drơng broă sră pơ àr gơnoar dà lơgar sàh Kbang, đơs là: “Ală ƀòn geh bơta rơcăng lài, prăp gàr lơh sùm niam chài kòn cau Bahnar dê. Bơdìh hơ̆ tai bol hi rề ơnàng lơh uă bàr pe bơhiàn niam chài làng bol dồ êt nă cau tiah đah tô dà lơgar dê bè cau Mông, cau Tày nàng krơi is rlau niamc hài tàm ƀòn lơgar. Is ồn tàm dơ̆ sa tềp, sàh bơyai lơh chờ bồ sơnam pa, gơhòi gơ jà ală ƀòn Bahnar tus bal lơh ală jơnau cing mồng. Den tàng bè hơ̆, ală ƀòn neh geh gĭt wă sền gàr, prăp gàr niam chài”.

Bal mờ priă jền bơcri, dong kờl bơh dà lơgar, mpồl bơtiàn làng bol jơi bơtiàn dồ êt nă cau tàm Gia Lai neh mờ gam prăp gàr, ngui niam ală bơhiàn niam chài krơi is, lơh geh broă lơh broă sa kơ̆ kơl jăp rài kis. Ồng Đinh Đình Chi, lài do Lam bồ Cơldŭ lơh broă Niam chài Yal tơngĭt kơnhoàl Kbang, càr Gia Lai yau brơn brài: “Prăp gàr ngui niam geh bơta kwơ bơh ală phan lời wơl niam chài cau ƀòn lơgar dê, tàm tơrbŏ bal mờ ală ƀòn lơgar bal mờ gơ̆p lơh geh gơl gùng nàng jun năc tus. Mờ tŭ năc neh tus rao den tàp ai làng bol in bơh chờm geh gĭt wă geh broă rơndăp lơh, lơh gơlik geh broă lơh broă sa; bơh chờm ai phan lời wơl nàng lơh bơnàng jă nàng bơtàu tơngguh lòt nhơl mờ kung ai lòt nhơl nàng ròng wơl phan lời wơl mờ lơh geh broă lơh broă sa ai làng bol in”.

Mờ ală lơh ngan prăp gàr mờ ngui niam niam chài ờs mờng bơh yau, ƀòn Mơhra Đáp rơhời gơgơs anih àng tàm sră wăc rùp ù tiah lòt nhơl mpồl bơtiàn Tây Nguyên dê. Do ờ mìng là tiah năc lòt nhơl jòi tus nàng kờñ gĭt niam chài kòn cau Bahnar dê lơm mờ gam là cơng tàng ai gŏ bơta pơgồp bal bơnĕ bơnài đah prăp gàr niam chài mờ bơtàu tơngguh lòt nhơl kơnhăp jŏ.