VOV4.M’nông: Bol ma mhe hao tăm âk tâm 5 năm rlơ\ aơ dơm, yơn tơm chanh rse ho\ an geh rnoh khlay tăch n’gluh bơi 100 rkeh đô lar n’hanh mô rlu hao âk tay. Yơn lah, a[aơ ndơ tăch dja dôl tâm rdâng âk đah nău ntul rlong gay hun hao jo\ jong. Nău dja dơi tâm nchră ta rnôk rgum nchră hun hao tăm rơ\ jêng âk tơm chanh rse [ư ta nkual [on têh Pleiku, n’gor Gia Lai ăp nar bôk khay 7 dja.

A[aơ, tơm chanh rse dôl tăm ta 36/63 n’gor, nkual [on têh lam dak. Năm 2019, le\ rngôch neh tăm tơm chanh rse lam dak nklăp 10,5 rbăn ha, rnoh âk play nchroh geh nklăp rlău 222 rbăn tấn, n’hanh lah tơm sa play dâk tâl 17 mpeh rnoh hvi neh tăm n’hanh rnoh âk geh play. Tâm nê, Tây Nguyên n’hanh du đêt n’gor Bắc Trung bộ geh rnoh hvi neh n’hanh săk geh du\t âk play. Gia Lai, Sơn La, Dak Nông, Lâm Đồng, Dak Lak lah 5 n’gor geh rnoh neh tăm tơm chanh rse du\t hvi lam dak a[aơ.

Rnoh khlay tăch n’gluh play chanh rse dôl hôm hao tay du\t ngăch đo\ng, ntơm bah 19,5 rkeh đôlar năm 2015, hao 66 rkeh đôlar năm 2019. Săk geh du\t têh, ntu\k tăch n’gluh âk hvi, yơn lah, a[aơ chanh rse lah ndơ tăch dôl tâm rdâng đah ntul rlong tă bah ntoh tăm êng. Bộ Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn mô ho\ geh rêng [ư yơn ntil, mô ho\ geh rêng [ư njrăng n’gang bu tuh an tơm chanh rse. Lơn âk neh tăm dơi so\k ntil bah Đài Loan, dôl geh ntưp ăp ntil bu ro\ sa. Tâm rgop tuch tăm đah [on lan kan lo\ mir n’hanh doanh nghiệp dôl ntơm jêng bôk năp, yơn mô ho\ lhăt.

Wa Lưu Trung Nghĩa, Giám đốc Sở Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn Gia Lai     m^n lah, gay chanh rse jêng ndơ tăch n’gluh jo\ jong, ăp n’gor ân nkra dơi ăp nkô|:

“Gia Lai ntro\ng lah tơm tăm khlay. Mpôl hên dôl dăn đă đah UBND  n’gor an [ư ntu\k [oi t^ng tơm luh ntu\k tăm ndơ tăch play chanh rse Gia Lai. Lah hun hao jo\ jong ri chanh rse Gia Lai mbra ntơh măt an chanh rse Việt Nam. Yơn nkô| nău ta aơ lah ân geh nău dăp rgum na nê|, gay hun hao jo\ jong, geh nău tât râng bah doanh nghiệp n’hanh nu^h [on lan, le\ rngôch ăp ding geh da dê; tâl bar lah geh ntil di rnoh an t^ng nkual; tâl pe lah geh rêng [ư di rnoh gay  tuch tăm t^ng di rnoh ma dak bah dih kơp dơn.”

Tâm ban nău m^n kơt aơ, wa Nguyễn Mạnh Hùng, Kruanh HĐQT nkre [ư Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Nafoods Group, ngoăy tâm ăp nu^h tăch n’gluh play chanh rse têh dâk bôk năp lam dak an lah, a[aơ ăp ndơ geh [ư bah play chanh rse lơn âk do\ng an tăch n’gluh. Gay chanh rse mô tu\p t^ng kơt trong ơm bah du ntil ndơ tuch tăm êng [a [a\, đăp mpăn kah ue\h ndơ geh [ư lah nău du\t khlay:

“Djăt ma geh du nhih máy kơt Đồng Giao, Nafoods rvăt ma mô uănh năl kah ue\h, ma ndơ tăch nê nơh mâp nkô| nău mpeh kah ue\h, ri săk ntơ lư chanh rse roh 10 năm rdâk njêng mbra roh le\. Nê lah du nău mbơh njrăng lor dăng, lah he mô uănh khlay nkô| nău kah ue\h, ri he mbra mâp jêr ta ntu\k tăch rgâl du\t têh lah Châu Âu.”

T^ng Cục Bảo vệ thực vật, nchrăp, lvang năm 2025- 2020 hvi neh tăm tơm chanh rse lam dak mbra geh ntơm bah 12 tât 15 rbăn ha, rnoh âk geh play rêh ăp năm 300 tât 400 rbăn tấn. chanh rse mbra jêng du ndơ tăch n’gluh geh rnoh khlay âk. Wa Lê Quốc Doanh, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn an g^t, Bộ ton ndrel hăn đah ăp n’gor, ăp doanh nghiệp n’hanh [on lan kan lo\ mir tăm tơm chanh rse gay hao jêng ue\h n’hanh jo\ jong đah ntil ndơ tuch tăm dja. Ta năp măt, Bộ mbra rđău đă ăp nhih pah kan mpeh bộ t^ng [ư rdâk njêng rêng [ư tuch tăm, rêng njrăng n’gang tu ndru\ng chuh sa; nkre đă, ăp viện ntrôl dăng gu\ m^n ăp ntil chanh rse di rnoh ntil, cho\l dơi đah tu ndru\ng chuh sa n’hanh an săk geh play âk. Wa Doanh lah rjăp, tơm chanh rse dôl hao rơ\ ndal yơn ân geh nău dơi jo\ jong:

“Chanh rse mhe ntoh hao bar pe năm aơ. Lôch 5 năm, rnoh hvi neh tăm ho\ hao rlău 7 tơ\, lơn lah rnoh khlay tăch n’gluh hao âk du\t ngăch. Tât năm 2019, he tăch n’gluh bơi 100 rkeh đôlar. Bộ mbra ndrel ăp n’gor rdâk njêng đề án tơm sa play an Tây Nguyên. Tâm nê, nchih rgum tay le\ rngôch, rnoh têh hvi neh tăm n’hanh geh tor g^t lor trong hăn. Mô yor ma hao ngăch duh ndal ma mô jo\ jong, he ân hăn mbrơi ma nâp jo\.”

Nu^h rblang: Điểu Thân