VOV4.M’nông: Ngih máy Alumin Nhân Cơ (Dak Nông) lah ngoai tâm 2 nau kan rlong geh [ư tâm so\k Bô-xít ta Tây Nguyên, đah nau u\ch ndâk nau geh jêng bah ndơ ơm tam nkuăl neh aơ, ntu\k geh âk mỏ bô- xít âk bôk năp bah lam ntur neh. {ư jêh ndrel ntơm geh leo ê nkra tăch rgâl bah khay 7/2017, Ngih mát Alumin Nhân Cơ (n’gor Dak Nông) ho\ ngăch rlet rlau nau dăng ê nkra, ntru\t dăng nau hun hao văng sa rêh jêng bah n’gor. Bôk nau kan ho\ rgop nau leo nau mpơl kloh ngăn mpeh n’gâng tơm hun hao văng sa bah n’gor Dak Nông, nê lah nau kan công nghiệp bô-xít nhôm, gay n’gor aơ jêng ntu\k kan công nghiệp nhôm bah neh dak.

            Tâm nau khuh n’gôr rhơn ueh, nô Y Tiên, công nhân ntu\k nkra dak, khí nén ndrel ntu\k ntu-Ngih máy Alumin Nhân Cơ, nkoch, nô lah bu mom tâm nkuăl bôk năp geh bu đă hăn nti si\t gay ma pah kan ân ngih máy nkra so\k bô xít ta Dak Nông. A[aơ nô ho\ geh prăk khay nklăp bơi tât 10 rkeh/khay.

             “Phung hên geh công ty đă hăn nti tâm 3 năm, lôch nti ri ăp nu\ih geh bu leo nsi\t pah kan tâm ăp phân xưởng êng êng tâm du ngih máy. Gâp geh pă pah kan tâm phân xưởng dak, khí nén ndrel ntu\k ntu ntơm năm 2015. Ntơm rnôk nê tât rnôk aơ gâp ko\ geh âk nau blau đo\ng, ho\ dơi [ư tơm ăp nau kan tâm ntu\k ma nơm mât kan”.

            Y Tiên lah ngoai tâm 1.100 nu\ih pah kan dôl geh gu\ kan tâm Ngih máy Alumin Nhân Cơ ntu\k dôl ma njêng rnoh geh ndơ gay ma tăch luh rlau 3 rbăn rmen prăk du năm. Bôk nau kan Alumin Nhân Cơ geh ndâk tâm nkuăl Dak Rlâp, n’gor Dak nông, geh nau dăng nkra 650 rbăn tấn Alumin/năm. Ndâk tâm năm 2010, bôk nau kan geh âk mpưm nu\ih njrăng uănh mpeh ntu\k ntu gu\ âm, nau săk geh văng sa ndrel nau khuch tât nau rêh jêng, rnă njrăng đăp mpăn. Ăp nau kan aơ ko\ lơn ma ueh tam ngăn nrôk nau ngăn lah ngih máy ho\ jêh ndrel ntơm geh lăo ê nkra Alumin tăch luh ntơm lơ 1/7/2017.

            Wa Ngô Tố Ninh, Groi Giám đốc Công ty Nhôm Dak Nông-TKV, mbơh, a[aơ di\ng le\ công nhân pah kan tâm ngih máy lah nu\ih Việt Nam, ho\ dơi [ư tơm ăp nau kan gay ma geh so\k bô xít nkra Alumin. Tâm nau kan kơl an nau rêh, du năm, công ty nhôm Dak Nông do\ng đê| ngăn 2,5 rmen prăk gay ma kơl an ân nkuăl Dak Rlâp geh [ư ndâk njêng [on lan mhe. Ndrel nau kan mât chăm nau rêh ân [on lan, ndâk ngih săm [u\t, ngih kơl an…ăp ntu\k kan ko\ râng âk nau kan văn hoá gay ma mât nau ueh ơm bah rnoi Bunong.

            Mpeh nau săk tam văng sa, ti\ng wa Ngô Tố Ninh, bôk nau kan nkra alumin Nhân Cơ geh nau dơi rhuăt ăp nau tă geh bah bôk nau kan Tân Rai (Lâm Đồng), yor ri ho\ dơi geh n’huch oi tơm prăk ma hôm geh nau nâp ueh bah alumin âk. A[aơ tơm prăk gay ma nkra luh du tấn ndơ tâm ngih amý alumin Nhân Cơ lah nklăp 4 rkeh prăk, dêh lơn du rkeh rdil nau kơp bôk năp. Rnoh geh Alumin bah Nhân Ciơ geh rnoh bô-xít nhôm mro bơi tât 99%, di\ng le\ geh tăch luh ân ăp ntu\k tăch jêr ngăn lah Châu Âu, Nhật Bản ndrel ăp dak A-rập.

            Wa Ngô Tố Ninh, Groi giám đốc Công ty Nhâm Dak Nông-TKV mbơh, kan [ư tơm nau kan ho\ kơl an Ngih máy alumin Nhân Cơ ngăch geh ndrel rlet nau dơi mpeh nau geh jêng ê nkra, n’hao nau geh văng sa:

             ‘ Kơt lah tâm ngih máy nkra quặng ri phung hên nkra nau leo trong n’hoch rdeng plơ\ tay n’hao nau dơi nkra [ư 3 tơ\, păng mra geh [ư ueh ngăn nau dơi so\k âk quặng lơn. Hôm kơt tâm ngih máy alumin, lò nhiệt điện ri nau kan bah khân păng ân geh trong kan n’ông ma sah ônh yor Trung Quốc bri n’ik, hôm ta Việt Nan ri êng, phung hên saơ mô geh săk tam ri ho\ ân [ư nau kan ma nơm u\ch ri ko\ ân geh rgâl gay ma jăng lơi, ntu\k hoà tách ri phung hên ko\ geh nau lblau mhe lah nthoi ăp di\ng gay leo do\ng nkra ân đăp mpăn ueh lơn. Yor ri ma nau dăng bah ngih máy ueh ngăn, ntơm bah bôk năm 2017 lăp kan lah 6 khay, du\t năm ho\ geh 300 rbăn tấn alumin, năm 2018 geh nau dăng nkra 655 rbăn tấn, năm 2019 lah 668 rbăn tấn, ndrel năm aơ ri rlau 700 rbăn tấn alumin. Rnoh geh ngăch geh dăng dơi nau ê nkra ri ko\ leo nsi\t nau săk geh văng sa âk”.

            Mô kn\ng rgop râm tơm prăk n’gor Dak Nông ma rhiăng rmen prăk du năm, bôk nau kan alumin Nhân Cơ hôm ntru\t dăng ngăch gay hun hao văng sa rêh jêng bah n’gor. Ntơm ngih máy aơ, du nkuăl công nghiệp nhôm ntơm njêng, đah ngih máy điên, phân, nhôm dôl nkra, 2 ntu\k kan công nghiệp Nhân cơ dôl ma njêng…Bôk nau kan alumin Nhân Cơ ko\ rgop nau ueh năl kloh du n’gâng tơm hun hao văng sa bah Dak Nông, nê lah nau kan công nghiệp bô-xít-nhôm ndrel u\nh nar kloh.

            Geh nau dơi mpeh nau dăng ndrel geh âk bô-xít, ntơm nau dơi bah nau kan alumin Nhân Cơ, Đại hội ntoh măt Đảng bộ n’gor Dak Nông tal XII năm 2020-2025 tâm khay 10/2020 mhe nơh ho\ ntoh kloh nk|ô| nau ndâk Dak Nông ơm jêng ntu\k kan tơm mpeh công nghiệp nhôm bah neh dak. Wa Bùi Huy Thanh, Uỷ viên Rnâng kan n’gor uỷ, Kruanh Rnâng kan tuyến giáo n’gor Dak Nông, ngơi:

             ‘ Tâm nau nchră uănh ăp ntil, ngăn, Đảng bộ n’gor ho\ uănh năl nau hun hao công nghiệp Alumin, nkra nhôm ndrel nau kan u\nh nar ndâk mhe lah n’gâng tơm ân hun hao văng sa khlay bah Dak Nông. Bah năp măt n’gor dôl rgum ntru\t dăng, kơl an ngih máy ntuh kơl ơm leo Ngih máy nkra nhôm Trần Hồng Quân lăp kan, [ư jêh ntu\k Công nghiệp Nhân Cơ 2 gay ma dơi rgum ăp bôk nau kan ntuh kơl nau kan kơl an ân ntu\k kan công nghiệp nhôm, nkra ăp ntil ba kơi nhôm. Nkre đă Trung ương pơk hvi nau kan Ngih máy Alumin Nhân Cơ, mi\n, ntuh kơl nkra do\ng bô xít, nkra alumin, điện phân nhôm tâm xã Quảng Sơn, nkuăl Dak Glong”.

            Ăp nau dơi tă bah ngih máy alumin Nhân Cơ ân saơ, nau [ư rlong nkra bôk nau kan so\k bô-xít lah nau ntru\nh tâm di trong bah Đảng ndrel Ngih dak, rgop nau khlay tâm nau rgâl nau geh jêng bah Tây Nguyên. Đah êng Dak Nông, n’gor rgum âk tơm kan gay ma so\k do\ng ân ueh ngăn nau geh jêng bah nơm, tâm nê n’gâng tơm lah nau kan công nghiệp bô-xít nhôm, nsôih ân jêng n’gor geh nau dơi ngăn tâm năm 2025 ndrel n’gor jêng geh nau jêng ngăn tâm năm 2030 bah nkuăl Tây Nguyên./.

                                    Nu\ih rblang: H’Thi