VOV4.M’nông: Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl, [ư ti\ng nkô| nau hun hao cà phê nâp nâl, jêh rlau du năm lăp tâm nau kan rgâl mhe nau tuch tăm nâp nâl (ntơ lah VNSat) ta Dak Lak ntơm bôk năp kơl kônh wa n’hao nau săk geh tâm nau kan tăm cà phê, n’huch nau ntuh kơl, n’hao nau sakư geh ndơ tuch tăm, đăp mpăn nau geh văng sa rnăk vâl.

Tâm dăch đah cà phê ho\ bah jo\ ri nô Nguyễn Đình Thắng, ta Thôn Tiến Đạt, xã Quảng Tiến, nkuăl Cư Mgar n’gor Dak Lak, nau mpơl saơ ngăn nau jêr tâm nau kan tăm cà phê a[aơ. Cà phê ranh kr, neh mô hôm jêng, bri mih nar mô đăp mpăn…nau ntul rlong nar lơn hô ri nô Thắng ndrel kônh wa nar lơn [ư ti\ng nau kan mhe tâm nau kan tuch tăm n’hanh tâm rgop nsum gay hun hao ti\ng trong nâp nâl. Bah a[aơ du năm jêh rnôk ndơn nau kan tuch tăm cà phê tă bah nu\ih kan bôk nau kan rgâl mhe nau kan nâp nâl, nô Thắng lah rjăp ndrel 150 rnăk êng ndâk njêng ntu\k tâm boh nau kan tuch tăm Quảng Tiến ndrel ton nau kan tăm cà phê nâp ti\ng 4C. Nô Thắng, ngơi:

 ‘Jeh râng nau kan rgâl nau kan tuch tăm nâp nâl ri nơm ndơn saơ geh âk nau kan, tă bah tăm tât nau mât ntil ndơ, nau tăch ndơ luh ntu\k tăch…bôk nau kan kơl n’huch oi nau trok tơm prăk ân nau kan tuch tăm kơt lah dak to\, phân poh, nu\ih pah kan yơn leo nsi\t nau sakư geh văng sa âk lơn rđil nau tăm ơm”,.

Bôk nau kan VNSat yor Ngân hàng lam ntur neh kơl an, N’gâng kan tuch tăm n’hanh hun hao [on lan ntủ\nh đah rnoh prăk nklăp 301 rkeh đôlar Mỹ. Bôk nau kan geh [ư ntơm năm 2015 tât 2020,. Geh 13 n’gor. Tâm nê, 5 n’gor Tây Nguyên [ư mpeh ntil cà phê n’hanh 8 n’gor Đồng Bằng sông Cửu Long ntuh kơl mpeh phe ba.

Đah nau kan tăm cà phê, bôk nau kan geh nkô| nau rgâl mhe nau kan tuch tăm nâp nâl n’hanh n’hao nau geh jêng bah ntil tăm. Ntuh kơl rgum tâm ăp nau kan tơm kơt lah: Nti\m nti ân [on klan mpeh nau kan tuch tăm cà phê nâp nâl, ndâk njêng nau kan tăm tay cà phê, ndâk njêng nau kan têm nkrem. Ndâk njêng ntu\k ntu trong n’hoch dak kơl an nau kan tuch tăm. Kơl ndâk ăp rmôt tâm boh kan nsum, kơl n’hao nau pă mir tơm tăm kon ntil cà phê, kơl an ndơ ngih do\ng kan kơl an nau kan mât cà phê.

Bôk nau kan VNSat ta Dak Lak geh ntru\nh ta 7 nkuăl, nkuăl têh, tâm nkuăl tơm mpeh tăm cà phê bah n’gor geh ăp nkuăl Cư Kuin, Krông Pach, Krông Năng, Ea Hleo, Krông Buk, Cư Mgar n’hanh nkuăl têh Buôn Hồ. Nu\ih geh kơl an ân ăp nau kan nsum tăm cà phê. Nkre bôk nau kan ko\ uănh khlay nau kơl nu\ih [on lan njêng ăp ntu\k kan nsyum tăm cà phê. Nchră tât nau tă geh rlau du năm [ư nau kan, wa Lê Văn Hiến, Kruanh rnâng kan mât ăp nau kan tuch tăm, N’gâng kan tuch tăm n’hanh hun hao [on lan ân gi\t:

 ‘Kơp tât rnôk aơ, ăp nau kan tơm ho\ geh nê lah nti\m nti nau kan ân nu\ih [on lan hun hao cà phê nâp nâl ko\ lah cà phê ndâk tăm tay, tal 2 lah nau săch luh geh 6 mir tơm tăm êng gay ntuh kơl ndâk njêng nau pă ntil cà phê tăm tăm mhe ti\ng bôk nau kan. Tal 3 ho\ kơp uănh ăp ntu\k kan tuch tăm kan nsum gay đă đah ngân hàng lam ntur neh ko\ kơt lah N’gâng kan tuch tăm n’hanh hun hao [on lan ntuh kơl mpeh ndơ do\ng ko\ kơt lah ntu\k ntu gung trong đah lam ntur neh ko\ kơt lah N’gâng kan tuch tăm n’hanh hun hao [on lan ntuh kơl ntu\k ntu gay kơl an nau tăm tay. Kơp uănh gay n’hao nau rđau kan bah ăp ntu\k kan tuch tăm nsum to\ng dơi ăp nau u\ch bah nu\ih kơl an lah Ngân hàng lam ntur neh gay kơl an ân nau hun hao cà phê nâp nâl”

N’gor Dak Lak a[aơ geh rlau 200.000 ha cà phê, 50% tâm rnoh nê ho\ [ư ti\ng nau kan ti\ng nau dưi cà phê nâp nâl. Êp rnoh cà phê bah ăp công ty geh nklăp 15%, rnoh neh tăm cà phê nâp nâl hôm e lah mpeh apư ntu\k kan nsum.

Năm aơ, bôk nau kan lo\ tâm rgop nsum đah ăp ntu\k kan gay nti\m nti nau ndâk nkra nau mât uănh nau kan tăm cà phê nâp nâl, ndaka njêng rnoh moh săk ăp ntu\k kan, [on lan geh nau blau kan bah ăp nkuăl [ư kan. Nkre bôk nau kan lo\ kơl pă tay ăp mir cà phê kon ntil tơm, ăp mir kon ntil kơl nau leo tăm tay, ntru\nh nau kan nti\m nti nau tăm cà phê nâp nâl, n’hanh tăm cà phê geh nsum đah ăp nau tăm mhe. Nau khlay ngăn năm 2017 aơ, ăp nau kan kơl an ngih vâl, ndơ do\ng mra geh ntủ\t dăng. Wa Lê Văn Hiến, ngơi: Nkô nau bah nau kan aơ lah hun hao du trong nâp nâp mô knu\ng geh trong hăn ma hôm lah du ntrong âk nau kan. Nê lah máy móc, ndơ do\ng, ntu\k ih, nau to\ dak têm n’hanh ăp nau kan êng geh nsum đah nu\ih [on lan ri mra ân geh du nau kan nâp nâl.

VNSat lah ngoai tâm âk nau kan tơm têh, ntuh kơl âk ntil ân nau kan cà phê. Jêh du năm [ư, mra dơi lah nau kan VNSat ta Dak Lak ho\ geh âk nau dơi gay kơp dơn. Yơn lah, ăp nkuăl n’hanh nu\ih tăm cà phê gay ndăn ăp nau kơl an bah bôk nau kan gay rklaih ăp nau jêr jo\t tâm nau hun hao cà phê nâp nâl./.

Nu\ih răk rblang: H’Thi