VOV4.M'nông: 53 rnoi mpôl đê̆ bah Việt Nam đah rlău 14 rkeh nuĭh, gŭ jêng ƀon mpôl ta 51 n'gor, nkual ƀon têh, tâm nê geh 382 xã n'har bri, lơn âk lah ta nkual Tây Bắc, Tây Nguyên, Tây Nam Bộ n'hanh Tây Duyên hải miền Trung. Aƀaơ, nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yôk yang hôm lah nkual dŭt jêr jŏt đŏng. Nău rdâk njêng Bôk nău kan tât rnoh hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh Mpeh yôk yang lvang năm 2021- 2030 lah trong nkra khlay, rgop tâm nău dơi uĕh, nkra bah nău khoah, bôch yơn tâm pah kan rnoi mpôl đê̆ n'hanh tĭng ƀư trong kơl rnoi mpôl đê̆ aƀaơ.

Nkô̆ jêng tât nău dja lah tă bah nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh Mpeh yôk yang lơn âk neh ntu yôk nor, sop nkăp, n'har bri, jru ngai, trôk nar krit djơh, ntŭk ntô ndơ dŏng an hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh dŭt châp ngăn lam dak, ntoh bah jâng ntơm dêh bah dâng; rgâl duh nđik trôk nar, nău tât khuch ntŭk gŭ rêh geh jru hô n'hanh mô gĭt năl lor...Prăk dŏng kan, nchuăn rdeng ndơ tăch roh huach âk jêng dŭt jêr wăch rgum ăp tơm ndơ lam rêh jêng kon nuĭh ntuh kơl hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh. Trong ntop kơl hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh Mpeh yôk yang aƀaơ hôm nchiăng khan ta âk bôk trong rdâk njêng, mât dŏng, tĭng groi nđôi; tơm nuĭh kan nchah nchrai, bra lêng; mô hŏ tâm pă kloh rvah nău dơn kan bah ăp gưl, ăp n'gâng kan jêng nău tam dŏng tơm prăk ntuh kơl đêt; mô hŏ ntêr dŏng lĕ nău săk geh, dơh uĕh bah nkual, pơk uĕh suan dăng nơm bah nkual rnoi mpôl đê̆ gay ntrôl dăng hun hao lam lĕ rngôch nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yôk yang.

Nău rdâk njêng Bôk nău kan tât rnoh hun hao wăng sa- rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh Mpeh yôk yang lvang năm 2021- 2030 lah trong nkra khlay, n'glêh an tât nău dơi ăp rnoh tât kan, rnoh n'glĕ dơi kan hŏ dơi Quốc hội uănh an dŏng ta Nghị quyết mbrô 88/2019/QH14 nar 18/11/2019. Nkre, bôk nău kan mbra rgop uĕh gay ntô̆ tay ăp nău dơh geh, ƀư bah rbăn lhơ, bôch lŭt tâm pah kan rnoi mpôl đê̆ n'hanh tĭng ƀư trong kơl rnoi mpôl đê̆ aƀaơ. Kruanh ơm Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân hŏ lah rjăp: ntuh kơl an nkual rnoi mpôl đê̆, mpeh yôk yang lah ntuh kơl an hun hao jŏ jong nâp dăng, mât uĕh săk geh, dơh soih bah nkual, njêng nău way, trong kơl rgum an tơm ndơ, nkre rgŏ jă, ntĭm nti gay ƀon lan nuĭh rnoi mpôl đê̆ nsan hao, dŏng nău rgâl mhe khoa học tâm nău kan tuch tăm n'hanh nău rêh, mô ŭch dơn ji ngot ach o. Kruanh Quốc hội ơm lah rjăp:

“Nău an dŏng Nghị quyết mpeh nkô̆ khlay dja lah du nău n'glêh an di trong nchrăp, gung trong bah Đảng, di Hiến pháp; tĭng ƀư tay nău ntĭnh ntăn bah wa Hồ đah pah kan rnoi mpôl đê̆ lơn lah rnoi mpôl đê̆ ta nkual yôk prêh, mpeh yôk yang, n'har bri, nkual ntŭk gŭ nde cách mạng, gay lĕ dĭng nuĭh geh piăng sa, bok n'gut ao nsoh, lĕ dĭng nuĭh dơi geh hăn nti ren, tĭng kơn nâp dăng, gay mpeh yôk yang ngăch ban mpeh bri dâng, ƀon lan rnoi mpôl đê̆ nar lơn ma geh nău rêh hơm răm, đăp mpăn".

Ủy ban Dân tộc lah nhih pah kan dơi Chính phủ jao ƀư rnâng kan way gŭ mât uănh, n'hanh wa Hầu A Lềnh - Uỷ viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban dân tộc hŏ dơi Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính jao an nău kan lah Groi Kruanh Ƀan rnâng kan Ƀan rđău đă Trung ương bôk nău kan gưl neh dak, tât rnoh hun hao wăng sa rêh jêng kon nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yôk yang lvang năm 2021- 2030. Bộ trưởng, Chủ nhiệm Uỷ ban Dân tộc Hầu A Lềnh an gĭt:

“Aƀaơ Ủy ban Dân tộc dôl kan nsum đah ăp n'gâng kan, ăp nhih pah kan geh tât gay rdâk njêng ăp rêng si ƀŭt, rêng trong kơl gay hao mbơh dăn Thủ tướng Chính phủ ký ntơm bah aơ tât khay 9 năm 2021, đah du nău nsrôih lah tâm năm 2021 mbra ƀư lôch jêh tay lĕ rngôch nău way, trong kơl n'hanh ăp Thông tư ntĭm nti gay njêng nău tâm ban ŭch dơn ngoăy, ăp kôp bah Trung ương tât tâm n'gor, gay an ƀư bôk nău kan dja geh nău tam".  

Nuĭh dơi rgâl di bah bôk nău kan lah: Xã, thôn nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yôk yang; rnăk wâl, ăp nuĭh rnoi mpôl đê̆; Rnăk wâl, ăp nuĭh Yuăn mpeh rnăk ach o, dăch kêng ach o gŭ rêh ta xã, thôn dŭt jêr jŏt mha êng; Doanh nghiệp, hợp tác xã, ăp mpôl kan wăng sa, rêh jêng kon nuĭh kan ta nkual dŭt jêr jŏt mha êng.

Nău ŭch lah hŭch mbrơi tâm ƀah mpeh rnoh geh nău rêh, wăng sa bah nkual rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yôk yang rđĭl đah rĭng geh nsum bah lam dak; tât năm 2025 hŭch 50% rnoh xã, thôn, ƀon dŭt jêr jŏt mha êng; tât năm 2030 bôk năp mô hôm geh xã, thôn, ƀon dŭt jêr jŏt mha êng.

Bôk nău kan bư jŏ tâm 10 năm (2021-2030), tâm pă ƀư 2 gâl: gâl bôk năp 2021-2025 n'hanh gâl bah kơi lvang năm 2026-2030. Lĕ rngôch tơm prăk tĭng ƀư lvang năm 2021-2025 dŭt đêt 137.664,95 rmen prăk. Tâm nê prăk Trung ương dŭt đêt 104.954,01 rmen prăk, tơm prăk ntuh kơl hun hao dŭt đêt 50.629,16 rmen prăk. Lĕ rngôch tơm prăk tĭng ƀư lvang năm 2026-2030 nchroh 134.270,70 rmen prăk.

          Nău way, trong nkra tơm tĭng ƀư bôk nău kan lah: Ntuh kơl geh rgum tơm, chruh du ntŭk n'hanh nâp dăng, rgum ƀư an ăp xã, thôn, ƀon dŭt jêr jŏt; nkra ăp nkô̆ nău nuih ăl, jăch ndăn; an ntop kơl lor rnăk ach o, ăp rmôt rnoi mpôl đê̆ dŭt jêr jŏt. Đăp mpăn mbơh kloh rvah, geh nău tâm ban, mât uĕh nău dơi ƀư tơm n'hanh nău tât râng uĕh, lor nchrăp bah lam nsum mpôl n'hanh nuĭh ƀon lan; mât uĕh nuih n'hâm nsrôih nsan hao êng bah ƀon lan ăp rnoi mpôl đê̆; tĭng ƀư trong rƀŏng: "Ƀon lan ŭch geh, ƀon lan gĭt, ƀon lan nchră, ƀon lan ƀư, ƀon lan kơp uănh, ƀon lan geh dŏng". Tâm pă gưl, ntăm nău dơi an tâm dâng tâm rdâk njêng, leo tĭng ƀư bôk nău kan tâm di đah nău geh, nău mha êng, săk geh, dơh uĕh, săk tơm văn hoá, nău way uĕh lăng bah ăp rnoi nuĭh, ăp nkual nkre đah rdâk têh dăng tay njrăng n'gang neh dak, rnă njrăng....

                                                                   VOV 4- Nuĭh rblang: Điểu Thân