VOV4.M’nông: Ngih dak Việt Nam way uănh khlay trong kơl nu^h rnoi mpôl đê|, lơn lah đăp mpăn nău dơi geh nău tâm ban đah ăp rnoi nu^h; uănh khlay mât chăm, nta trong du\t dơh ue\h gay le\ rngôch ăp nu^h rnoi mpôl đê| ta neh dak Việt Nam ndrel hun hao n’hanh geh do\ng ăp to\ng, geh nău tâm ban ăp nău dơi, dah ro\ng dơi Hiến pháp Việt Nam kơp dơn n’hanh [ư jêng ngăn ngăn tâm ăp si [u\t luật. pah kan mât chăm n’hâm suan lah du ndơ an saơ na nê|:

            Điều 12, Luật Bảo hiểm Y tế (BHYT) 2008 (rgâl nkra, kơi ntop năm 2014) ho\ quy định: Nu^h râng BHYT tă bah ngân sách ngih dak rgop, lah: nu^h mpeh rnăk ach o; nu^h rnoi mpôl đê| dôl gu\ rêh ta ăp nkual geh wa\ng sa- rêh jêng kon nu^h jêr jo\t ; nu^h dôl gu\ rêh ta nkual geh wa\ng sa- rêh jêng kon nu^h du\t jêr jo\t mha êng, nu^h dôl gu\ rêh ta xã gôl dak, nkuâl gôl dak.

            Ta Lào Cai, nơm geh trong kơl dơm BHYT đah [on lan nu^h rnoi mpôl đê| ach o, ăp năm dăch aơ [on lan ăp nu^h rnoi mpôl đê| ta ăp nkual mpeh bah lơ nkuâl Bắc Hà, n’gor Lào Cai ho\ dơi but săm dơm nău ji ta Jrô but săm ji nkual Lùng Phình rgâl bah hôm ma jă bu hu\m đă săm ji kơt ntơm nơh.

            Jrô but săm ji nkual Lùng Phình [ư ta xã nkual prêh Lùng Phình, lah 1 tâm 4 Jrô but săm ji nkual mpeh nkuâl Bắc Hà, n’gor Lào Cai. Jrô but săm ji nkual rho\ do\ng an pah kan but săm ji an [on lan nu^h rnoi mpôl đê| nkual xã: Tả Cù Tỷ- Bản Già, Lùng Cải, Tả Văn Chư, Lùng Phình- Lầu Thí Ngài. Le\ rngôch kônh wa nu^h rnoi mpôl đê| ta ăp xã dja dơi phăt dơm thẻ BHYT t^ng bôk nău kan 30a da dê. Nô Sùng Seo Lềnh ta thôn Lả Gì Thàng, xã Tả Văn Chư an g^t, ntơm bah nar geh thẻ BHYT tă bah ngih dak pă an, nô n’hanh kônh wa tâm thôn chuêl ngăn nău m^n “jă bu hu\m” kơl săm ji:

            “BHYT nu^h rnoi mpôl đê| mpôl hên ta nkual yôk prêh du\t geh nău dơi dơh . Rnôk kop ji lăp nhih dak si hôm dơi phăt dơm dak si, săm ji. Ăp rnăk gu\ ngai ri geh ntop kơl prăk sa n’hanh rsong hăn đo\ng. Kăl e nơh rnôk kop ji ri ân hăn joi dak si bri, ân hăn joi nu^h blău dak si aơ ri du\t jêr jo\t an [on lan, geh thẻ bảo hiểm rđ^l đah ntơm nơh ri a[aơ du\t dơh ntơ”

            Wa Sì Hồng Sến, 70 năm deh, rnoi nu^h Phù Lá, ta thôn Lùng Phình, xã Lùng Phình geh nău nkoch an lah, a[aơ nu^h [on lan djăt ma geh nău ji, mô rnam hăn tât Jrô but săm ji nkual gay săm:

            “Geh BHYT bah ngih dak an nu^h ach o mpôl hên, kop ji lah hăn nhih dak si săm ji, geh bảo hiểm hôm ri mô kâp roh prăk. Tâl bar lah b^ch tay ta ntu\k gu\ săm ji ri dơi kơl sông nar, jêng ho\ kơl an nu^h ach  o mpôl hên du\t âk, rlău dơi ăp nău jêr jo\t nău ji jo\ năm bah.

            Ndrel đah nău ntrôl dăng pah kan jut jăng ji ngot, hu\ch ach o, xã uănh khlay mât chăm pah kan mât đăp mpăn- rêh jêng kon nu^h, pah kan but săm ji, mât chăm n’hâm suan an nu^h [on lan, lơn lah rnăk ach o, nu^h rnoi mpôl đê|. Wa Tẩn Seo Lừ, Groi kruanh Uỷ ban nhân dân xã Lùng Phình an g^t, xã Lùng Phình geh rlău 600 rnăk, 3500 nu^h ri le\ rngôch ho\ dơi phăt thẻ bảo hiểm y tế t^ng di nu^h dơi kơl 30a:

            “T^ng [ư trong kơl BHYT an nu^h rnoi mpôl đê| n’hanh nu^h ach o ta nkual, ăp năm xã rgum nchih săk na nê| n’hanh đăng ký but săm ji  ta Jrô but săm ji nkual Lùng Phình, dơh ngăch an nu^h [on lan rsong hăn. Mpeh BHYT, đảng uỷ n’gâng kan geh trong nchrăp lah lôch rnôk [ư jêh thẻ BHYT lah ngăch phăt an nu^h [on lan. Tâl bar mpôl hên rđău đă cán bộ mât uănh thôn kan nsum đah kruanh thôn [on lah hop thôn dăn đă tâm [on lan mât thẻ bảo hiểm  an ue\h yor thẻ BHYT ndjôt tâm rnôk du năm gay but săm ji n’hanh geh do\ng but săm ji mô roh prăk, mô dơn nê lah rgâl hao nhih dak si ri dơi geh do\ng t^ng nău n’glêh an bah thẻ BHYT đo\ng.

            Đah thẻ BHYT ndjôt ta ti, kônh wa ăp rnoi nu^h ta ăp xã mpeh bah lơ nkuâl Bắc Hà ho\ uănh khlay ngăn tât n’hâm suan. R^ng ăp năm geh ntơm bah 2.500- 3.000 tơ\ nu^h tât but săm ji. Bác sĩ Trần Xuân Quý, Kruanh jrô but săm ji nkual Lùng Phình lah rjăp:

            “T^ng [ư pah kan but săm ji ta jrô but săm ji tâm năm rlău aơ geh 2000 tât 3000 tơ\, tât rnoh dơi jao, lah bảo hiểm bah ngih dak ntop kơl ăp rnăk [on lan nu^h rnoi mpôl đê| da dê, rnăk dăch kêng ach o; kônh wa ta 6 xã ta nkual, hôm ntop du đêt nu^h ji ta xã Lử Thẩn bah nkuâl Si Ma Cai tât but săm, way rlău rnoh dơi jao đo\ng. Pă an ăp to\ng dak si, tâm ban kơt phăt dơm dak si ăp to\ng di nu^h di nău ji, mô geh dak si le\ nar ton.

            Nơm geh  thẻ BHYT, a[aơ [on lan ăp nu^h rnoi mpôl đê| ta nkual mpeh bah lơ Bắc Hà ho\ geh trong tât đah ăp ndơ rho\ do\ng dak si, tâm ban kơt đăp mpăn tât but săm ji ta Jrô but săm ji nkual Lùng Phình đo\ng.

            Tâm rnoh hvi lam dak, ntơm bah năm 2016 tât a[aơ, rnoh âk phăt thẻ BHYT an nu^h rnoi mpôl đê| hao bah 91% (năm 2016) hao 93,5% (năm 2019) đah bơi 7 rkeh 600 rbăn nu^h rnoi mpôl đê| dơi phăt thẻ. 100% nu^h rnoi mpôl đê|, nu^h ach o dơi ntop kơl prăk but săm ji ma thẻ BHYT. Nơm geh kơt nê|, pah kan mât chăm n’hâm suan n’hanh n’hao săk dăng n’hâm suan đah nu^h rnoi mpôl đê| dơi rgâl kloh.

            Bôk nău kan 122 bah Chính phủ mpeh pah kan rnoi mpôl đê| bah Thủ tướng Chính phủ ho\ uănh an do\ng têh gưl neh dak mât njrăng, mât chăm n’hanh n’hao săk dăng n’hâm suan [on lan lvang năm 2011- 2020, uănh ngai tât năm 2030. He mbra dơi saơ ăp trong kơl đah nu^h rnoi mpôl đê| ho\ dơi năl nău nsrôih bah Ngih dak he t^ng [ư nău dơi geh tâm ban đah ăp rnoi nu^h, n’hao nău rêh drăp ndơ, nuih n’hâm, t^ng [ư huêt bah tâm [ah hun hao đah ăp rnoi nu^h. Aơ lah ndơ an saơ na nê| tâm trong mât đăp mpăn n’hanh ntru\t ntrôl nău dơi bah nu^h rnoi mpôl đê| lah êng n’hanh nău dơi kon nu^h lah nsum ta Việt Nam./.

Nu^h rblang: Điểu Thân