Dak Lak lah 1 tâm âk n’gor geh rnoh tăm mbo du\t âk ta lam dak, ăp năm klâp ma 500 rbăn tấn. n’hao nău geh ueh mpeh neh ntu, nkre lah ndăn rnoh neh tơm cà phê le\r anh dôl ntơm rgâl tay neh gay ma tăm tay, [on lan ta Dak Lăk tăm mbo gay ma hun hao w\ang sa. PV radiô nkoch nău aơ ta Chư M’gar, Dak Lăk.

Rnăk  wa Y Nuê Niê rnoi rđe ta [on Pôch B, nkualư têh Ea Pôch, nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lăk geh 1 ha cà phê le\ ranh an geh rôk jăng gay ma tăm tay,. T^ng nău way tăm tay cà phê, an geh mât ueh neh bâh 2 tât 3 năm, yor ne\ rnăk vâl wa le\ ndăn tăm mbo gay ma geh tay nău geh. Yơn lah, bôk năp săk rnglăy mô âk, yor mô geh ntil ueh n’hanh mô g^t nău mât tăm“Nău tăm mbo đah [on lan ta aơ du\t jêr jo\t ngăn lah mpeh nti n’hanh dak si do\ng gay ma mpli mbo, ua\nh nsum hôm nha geh âk naư mô to\ng, rnoh khlăy tăch mbo r^ thuk, hôm rvăt ntil r^ khlăy. [on lan hên u\ch ngih dak n’hanh ăp n’gâng kan têh kơl an [on lan đăp mpăn mpeh rnoh khlăy gay ma [on lan hên geh tăch mbo khlăy lơn.

Bâh ta rnoh neh tăm tay cà phê bâh rnăk wa Y Nuê Niê, cty mât tơm tăm An Giang n’hanh cty Syngenta le\ kơl prăk gay ma mbơh [ư nău kan ătm 2 ntil mbo lai NK67 n’hanh NK7328. tâm rnôk [ư nău kan, cán bộ kỹ thuật bâh cty n’hanh trạm huyến nông nkuăl le\ nt^m nti kĩ thuật bâh ntơm [ư neh, sr^h tăm, poh phân, njrăng bu tuh. Lôch 4 khay mât tăm, mir mbo bâh rnăk wa Y Nuê le\ geh klâp ma 12 tấn/ha. Khay 3 mhe nơh, le\ geh rbăn [on lan ta n’gor Dak Lăk n’hanh nkual Chư Jut n’gor Dak Nông tât ua\nh nău kan tăm mbo bâh rnăk nô Y Nuê Niê gay ma mbra dơi do\ng tâm yan khay mih. Wa Ngô Văn Hương-kruanh Hội nông dân nkuăl têh Ea Pôch, nkuăl Chư M’gar an g^t.Tơm mbo r^ bâh ntơm [on lan geh mât tăm at rnoh cà phê le\ rnh gay ma mât an ueh tay neh tăm tay cà phê. Ăp năm dăch aơ r^ rgum do\ng ntil mbo lai, njêng nău geh âk lơn. Ntil mbo r^ geh cty Syngenta n’hanh cty mât tơm tăm An Giang le\ [ư nău rlong kan ta ntu\k an ăp nkuăl tơm mpeh tơm mbo tât ua\nh nău kan mât tăm. Ntu\k kan mât ua\nh [on lan kan lo\ mir nkuăl têh, n’gâng kan tuch tăm mât rong n’hanh ntru\t đă [on lan mât tăm nkuăl mbơh đah [on lan du đê| ntil ndơ bâh ăp cty geh nău knơm. Rnăk I ach o r^ geh kơl an ntil mbo gay ma tăm ta rnoh neh cà phê ranh le\ rôk gay ma an ueh neh tăm tay cà phê.

            Wa Hứa Chấn Chí- groi kruanh ntu\k kan tuch tăm n’hanh hun hao [on lan nkuăl Cư M’gar an g^t tâm le\ rnoh 36 rbăn ha cà phê ta nkuăl, geh klâp ma 15 rbăn ha le\ ranh, an geh tăm tay. Ndăn ta rnôk an [ư ueh neh ta nkuăl, geh klâp ma 15 rbăn ha le\ ranh an geh tăm tay. Ndăn ta rnôk [ư ueh neh tăm tay cà phê, ăp năm [on lan kan lo\ mir tăm klâp ma 10 rbăn ha mbo, ns^t tay nău geh âk. Ta meng ne\, nkual Cư M’gar lah ntu\k bôk năp bâh ng’or Dak Lăk [ư nău kan dâng lo\ têh đah tơm mbo, đah rnoh neh 30 ha, ta xã Quảng Hiệp. nău ne\ an saơ, tơm mbo geh nău kan du\t khlăy tâm nău tăm ta ntu\k. yor ne\, nău pă ntil n’hanh kơl meph kĩ thuật tăm mbo le\ geh n’gâng kan ta ntu\k mât ua\nh na nê|.Nkuăl hên le\ nta nău nơih an ăp cty rdâk njêng ăp nău kan ntil mbo mhe gay ma [on lan g^t năl saơ nău geh bâh ăp ntil mhe. A[aơ, le\ rngôch [on lan le\ geh ndơ\ ntil mbo lai ta nău pah kan, naư geh bâh 8 tât 9 tấn/ha lah nău way. Mpôl hên geh [ư to\ng ăp njoat kan na nê| mât ua\nh rnoh ntil, mât ua\nh ndơ do\ng, der geh ndơ\ ntil mô ueh jêng lăp tăm, hên le\ geh mât ua\nh bâh nkuăl tât thôn [on.

          Ndrel đah ăp nkual way tăm tuh mbo, [l kan lo\ mir ta aơ le\ ndăn tăm mbo ta neh cà phê mhe tăm tay gay ntop nău geh wa\ng sa đo\ng. Ndrel hăn đah [l kan lo\ mir tâm rnôk tăm mbo, way geh ăp nhih pah kan dơi kan, lơn lah Trạm khuyến nông nkuâl. Ba kơi aơ geh tâm ôp đah wa Trương Bảy- Trạm trưởng Trạm khuyến nông nkuâl Chư M’gar .

            Ơi wa, a[aơ ta ntu\k tăch rgâl geh du\t âk ntil mbo, ndr^ [l kan lo\ mir ta aơ moh ntil mbo sơch tăm gay ma tâm di mêh, hơi wa?

            Wa Trương Bảy: Đah [l kan lo\ mir Chư M’gar lơn âk tăm mbo lai. Ăp nu^h geh oi ri tăm mbo lai ta dak bah dih, hôm ăp nu^h mô lăng geh ri tăm mbo lai Việt Nam, yor rnoh khlay ntil êng êng. Nău săk geh tâm l^n lơ đo\ng, nt^t kơt mbo lai [ư yơng ntil ta Việt Nam ri nklăp 10 tấn/ha. Hôm mbo lai Thuỵ Sĩ mô lah Thái Lan ri hu\ch hao bah 10 tât 12, 13 tấn/ha.

             Nău mât uănh ntil tơm tăm lah nsum n’hanh ntil mbo lah êng dơi nhih pah kan dơi kan ta ntu\k phâm [ư mêh? Yor I ngăn ta Dak Lak le\ ntoh âk ntil mbo mô săk jêng ue\h đo\ng?

            Wa Trương Bảy: A[aơ ri geh du\t âk Cty hăn tât Chư M’gar, nău mât uănh nghih dak ri geh sở nông nghiệp n’hanh phát triển nông thôn mât uănh lhăt, ma ăp s[ an do\ng kan bah n’gâng kan. Tâm ăp năm bah năp nơh, Chư M’gar geh ăp ntil mbo nsiăp găr đo\ng. lor bôk năp ri ân joi tơm luh, jêng lah [l kan lo\ mir le\ ntu\k rvăt ntil, ntu\k đại lý, bah cty rvăt? Ntơm bah nê phòng nông nghiệp, khuyến nông, UBND xã ndrel [l kan lo\ mir nê mbra hăn joi tât cty le\ pă an ntil gay nkra bah đăp mpăn.

            Dăn may an g^t nău ndrel hăn bah nhih pah kan ntru\t nsôr tuch tăm mât rong đah kônh wa kan lo\ mir Chư M’gar tâm rnôk tăm mbo phâm mêh?

            Wa Trương Bảy: Đah trong kan ntru\t nsôr tuch tăm Chư M’gar ri lam ăp bah nkuâl tât xã, tât thôn [on. Nău ndrel hăn đah [l kan lo\ mir tâm rnôk tăm mbo ri aơ lah nău kan nkre đah cty [ư njêng, pă an ntil, phòng nông nghiệp, UBND xã geh ăp nău mbơh đă ngăn. Na nê| lah lôch rnôk hăn uănh ri geh tâm nchră bah meng mir, tâm nê geh nău nt^m đă sơch ntil. Geh ăp jrô nti way mpeh tăm mbo đo\ng, uănh t^ng nău u\ch geh bah xã, t^ng [on khân păng đă ri mpôl hên ndrel hăn [ư đah [l kan lo\ mir. Trong kan ntru\t nsôr tuch tăm mpôl hên mbra kơl [l mpeh nar khay tuch tăm, kỹ thuật mât chăm tơm mbo.

            Dơi g^t, ta Dak Lak tăm mbo lơn âk ta khay rlu nti- khay djang (ntơm bah khay 5 tât khay 9), lơn lah du\t đêt tăm mbo tâm khay wai, yơn a[aơ ta ntu\k tăch rgâl nha geh mbo rêh gay tăch an nu^h do\ng đo\ng. ndr^ phâm geh nău săk jêng mêh hơi wa?

            Wa Trương Bảy: Nê lah mbo khay puh wai, nu^h [l ndăn ăp ntu\k mô to\ng dak gay ma tăm ba. Mbo nê lah do\ng gay ma sa mô di lah gay ma do\ng an mât rong. Đah mbo sa dja âk rlău 3 tơ\ mbo tăch rgâl. Yor rnoh khlay ăp mbo sa a[aơ hu\ch hao bah 3 tât 5 rbăn prăk, uănh t^ng ntil. Nt^t kơt ntil mbo rbăn bah Cty ntil tơm tăm miền nam ri 3 rbăn prăk/mblâm, hôm ntil kah bah Thái Lan lah 5 rbăn prăk/mblâm. Nău kơp nđăp bah [l an saơ lôch n’hâp le\ prăk do\ng kan ri khân păng geh sa bah 8 tât 10 rkeh prăk/sào, jo\ tâm 70 nar, du\t tâm di tâm rnôk khay wai.

            Ơ dăn lah ue\h wa!

                                                                              Thị Đoắt n’hanh Điểu Thân răk rblang