VOV4.M’mông: Đah nau u\ch n’huch ach o nâp nâl năm 2016-2020, n’gor Dak Lak rgum ntru\nh ăp nau kan tâm Bôk nau kan bah neh dak n’huch ach o nâp nâl lvang năm 2016-2020 ti\ng nau ntru\nh mrô 1722/QĐ-TTg. Rnoh nau u\ch tơm prăk bah n’gor Dak Lak tâm rơh ao nklăp 4 rbăn rmen, tâm nê, tơm prăk [ư nau kan tâm Bôk nau kan bah neh dak râng nau n’huch ach o nâp nâl nklăp du rbăn rmen. Rnơm geh ntru\nh ân geh săk tam ăp nau kan, yor ri ma nau rêh bạh nu\ih rnoi mpôl đê| tâm n’gor geh rgâl âk.

            Geh gu\ tâm ngih nâp ueh lah nau rhơn ngăn bah rnăk vâl wa H’Ri Bkrông (rnoi Rđe) tâm [n Jắt A, xã Ea Hiu, nkual Krông Pách, n’gor Dak Lak. Geh dơi kơt nau ao, ti\ng wa nê lah nau nsôih ngăn bah rnăk vâl, ndrel nau kơl an tă bah nau kơl an bah đảng ndrel Ngih dak an nu\ih rnoi mpôl đê|. Ntoh ngăn lah ăp nau kan kơl n’huch ach o nâp nâl, bôk nau kan 167. Kơl an nkra ngih ân rnăk ach o, bôk nau kan 135 kơl an hun hao tuch tăm đah nau pă ndrôk me. Wa H’Ri Bkrông lah rjăp, rnơm nau kơl an ao ma nau rêh rnăk vâl ko\ kơt lah kônh wa tâm [on geh nau ueh lơn bah năp nê:

            ‘Tâm ăp năm rlau aơ, Đảng ndrel Ngih dak kơl an, pơk trong nơih kơl an ăp rnăk ach o, rnăk êp ach o. Ngăn lah ân ndrôk me si\t rong, geh manh prăk ngân hàng chính sách xã hội gay ma hun hao nau rêh; Nau rêh geh rgâl ueh ntơm rnôk geh kơl an. Kơt lah rnăk hên geh manh prăk bah ngân hàng chính sách xã hội gay ma ntuh kơl tăm cà phê, sầu riêng, bơ.Nau rêh bôk năp ho\ geh rgala mhe rđil dah bah năp nơh rnôk ê geh manh prăk ngân hàng. [on lan, ăp rnăk vâl tâm [on geh âk nau rgâl mhe ngăn, âk rnăk ho\ rklaih ach o, êp ach o, kơt lah rnăk wa Y Táo ho\ rklaih êp ach o, geh manh prăk ngân hàng gay ma hun hao văng sa. Geh nklăp 5, 6 rnăk ach o hăn manh prăk ngân hàng gay ma ntuh kơl tăm cà phê, phân poh, êp nê kônh wa ho\ blau kơt ti\ng nau kan mhe tâm tuch tăm, yor ri ma rnôk ao kônh wa geh ngih vâl nâp nâl, ueh lăng rđil bah năp nơh”.

            Ea Hiu lah xã nkual 3 bah nkuăl Krông Pách, n’gor Dak Lak. Ndrel đah rnoi Rđe, tâm ao hôm geh 6 [on gu\ jo\ bah rnoi Vân Kiều. Kônh wa ta aơ geh kơl an âk nau kơl bah đảng ndrel ngih dak ân kônh wa rnoi mpôl đê|. Wa Mó Măng (rnoi Vân Kiều) ta [on Tà Rầu ân gi\t, rnăk wa geh 7 sào lo\ dak, rong 9 mlâm sur me, 2 mlâm ndrôk, rong tay djăr gay ma geh jêng tay. Rnơm geh nau kơl an manh prăk ngân hàng, rnăk wa geh nau dơi gay ntuh kơl tuch tăm ndrel hun hao. Nau rêh đăp mpăn, rnak vâl mât chăm ân oh kon hăn nti:

            ‘Lah ueh nau kơl an bah Đảng ndrel Ngih dak ân nu\ih rnoi mpôl đê|, tâm nê geh rnoi Vân Kiều. Ngăn lah ân manh prăk gay ma ntuh kơl tuch tăm, rong ndrôk. Âk rnak tâm [on ko\ kơl an nkra ngih. Rnơm geh nau kơl an bah đảng ndrel ngih dak yor ri oh kon geh hăn nti tât du\t tât lôch. Kơt rnăk hên tât rnôk ao geh 2 kon hăn nti tât jrâu 12”.

            Ti\ng nau mbơh bah UBND xã Ea Hiu, nkual Krông Pách, năm 2012 geh 25 rnak rnoi mpôl đê| geh kơl an ngih ti\ng bôk nau ntru\nh 167, Bôk nau ntru\nh 135 kơl an 226 rkeh ân 14 rnăk tâm 8 [on gay ma kônh wa ntuh kơl tuch tăm, 12 rnăk geh kơl ndrôk đah rnoh 200 rkeh. Tâm năm 2020, xã ntru\nh 3 bôk nau kan hun hao tuch tăm, mât rong ndrôk tâm 8 [on rnoi mpôl đê\, đah rnoh prăk 840 rkeh. Tât rnôk aơ, rnoh prăk ntop kơl an manh bah ngân hàng chính sách xã hội tâm xã lah rlau 25 rmen, kơl an kônh wa ntuh kơl geh săk rnglay.

            Êp nê, nkuăl ko\ uanh kơl an ân nu\ih geh bu rnơm. Wa Y Tâm Kbuôr, tâm [on Jắt B ân gi\t: Êng nau ôp khâl, bonh đă tâm rơh tết, ăp năm, n’gâng kan tâm nkual ko\ nti\m nti, nkoch mbơh nau kan, [ư kơl an nu\ih geh bu rnơm geh hăn kơt ti\ng nti âk ntu\k:

            ‘ Đảng ndrel ngih dak ko\ kơl an ân lơn tât nau rnơm đah nau [ư [a [ư ăp nau nti\m nti nau kan gay ăp nu\ih geh bu rnơm gi\t kloh lơn ăp nau ntru\nh, ntrong kơl bah Đảng, Ngih dak. Tă bah nau nti\m nti nê bu mra geh nau blau gay ma nkoch trêng trong kan, pháp luật bah ngih dak tâm ăp năm tât gay tă bah nê n’ăp ma [on lan ko\ gi\t ndrel ma [ư ueh nau ntru\nh, ntrong kan bah ngih dak”.

            Tât xã nkual 3 Ea Hiu, nkual Krông Pách, n’gor Dak Lak tâm du\t năm 2020 nơih sao ăp ngih vala, gung trong nâp nâl. Ntrong hăn geh pơk hvi tât ăp [on lan bah nu\ih rnoi mpôl đê|. Ăp rnăk ho\ geh điện mpoh ang. Ngih săm [u\t geh ndâk nâp. Nau rêh bah ăp [on lan geh âk nau rgaal mhe.

T^ng UBND nkuăl Krông Pắc, n’gor Dak Lak, lvang 2016-2020, d^ng le\ tơm prăk [ư t^ng bôk nău kan r[o\ng t^ng lam dak n’hu\ch ach o nâp nâl lah rlău 30,5 rmen prăk, tâm ne\ tơm prăk Trung ương rlău 26,4 rmen prăk, tơm prăk n’gor ntop kơl ăp ntrong kan n’hu\ch ach o nâp nâl ta ăp xă jêr jo\t n’hanh du\t jêr jo\t 4,1 rmen prăk. Bah tơm prăk aơ, n’gâng kan [on lan n’hanh nu^h [on lan lam nkuăl le\ nsrôih [ư t^ng ăp ntrong kan, nău nchrăp n’hu\ch ach o nâp nâl kơt: mât ndrôk deh kon, mât bê deh kon, ntop kơl hun hao nkra njêng, âk ntil trong joi sa n’hanh pơk hvi ntrong kan n’hu\ch ach o…. Knơm ne\, rnoh rnăk ach o ta nkuăl hu\ch r^ng 3%/năm. Lvang 2021-2025 nkuăl Krông Pắc nsrôih [ư t^ng n’hu\ch ach o ăp năm bah 2-2,5%/năm. Bah kơi aơ lah nău tâm nchră đah wa Y Thi Niê-Groi kruanh jrô kan Dân tộc nkuăl Krông Pắc mpeh nkô| nău aơ.

-Lor lah, dăn wa nkoch gay băl djăt radio g^t mpeh nu nău rêh bah nu^h rnoi mpôl đêt ta nkuăl Krông Pắc mêh.

Wa Y Thi Niê: “Nkuăl Krông Pắc lah ntu\k geh âk nu^h rnoi Êđê gu\ rêh, n’hanh aơ lah ntu\k geh âk rnoi mpôl oh nô gu\ rêh, le\ rngôch geh 23 rnoi mpôl oh nô. Mpeh wa\ng sa, Krông Pắc lah du nkuăl hun hao; nău rêh bah rnoi Êđê, Ja rai, Mnông, Sêđăng, Tày Nùng n’hanh âk rnoi mpôl đêt êng ta nkuăl Krông Pắc nar lơ dơi rgâl, [ư t^ng ue\h trong hăn, nău ntru\nh bah Đảng, ngih dak, đah nău u\ch hun hao wa\ng sa, nău rêh nar lơ hao n’hanh hun hao. Rnăk wâl geh nău rêh sâm geh ta nkuăl nar lơ âk n’hanh du đêt rnăk ndro\ng lah nu^h rnoi mpôl đêt âk đo\ng khân pơng nsrôih [ư sa, g^t kơt do\ng khoa học kỹ thuật tâm tuch tăm, wât n’hanh [ư t^ng ue\h trong hăn nău nt^m bah ngih dak.

-Ơi wa, gay geh nău rêh kơt nar aơ, bah meng nău nsrôih bah kônh wa, ri ăp nău kơl rnoi mpôl đêt ta ntu\k dơi [ư mhâm mêh ?

Wa Y Thi Niê: “Ta nkuăl Krông Pắc, le\ rngôch ăp bôk nău kan r[o\ng t^ng lam dak kơt bôk nău kan 135 rwa\t rpu, ndrôk, su\r, djăr, rwa\t tơm ntil, jêh ne\ lah bôk nău kan, t^ng nău ntru\nh 2085, bôk nău kan 102, nu^h nsing nơm tâm [on lan rnoi mpôl đêt t^ng nău ntru\nh 12, jêh ne\ nău kơl nta an manh prăk ngân hàng chính sách do\ng prăk ne\ gay ntuh kơl hun hao wa\ng sa rnăk wâl. Nău ntuh kơl ntop kơl bah ngih dak [ư t^ng bôk nău kan 135 gay [ư trong hăn, ndâk [ư thôn [on mhe kônh wa dơi do\ng du\t âk, nt^t nsa kơt mât ndrôk, rpu, jêh âk năm ndrôk rpu pơng deh kon. Tâm bôk nău kan 102 ri ntuh kơl ntil ba, bồn dak, ntu dak rgum, ns^t tay âk nău ue\h an kônh wa. Kônh wa tâm nkuăl du\t rhơn bah năp nău ntuh kơl bah ngih dak gay n’hu\ch ach o jêr jo\t; lơn lah a[aơ, kônh wa dôl u\ch prăk manh kơl an đah năm manh âk đo\ng gay kônh wa mât rong, tuch tăm, mât rong oh kon hăn nti n’hanh hun hao wa\ng sa”.

-Bah meng ntuh kơl ntung trong, ngih wâl, prăk, khoa học kỹ thuật gay kônh wa hun hao nkra njêng, tâm nău [ư t^ng nău kơl rnoi mpôl đêt ta ntu\k, nău [ư bah nu^h nsing nơm dơi [ư m’hâm mêh, ơi wa ?

Wa Y Thi Niê: “Nkuăl Krông Pắc geh le\ rngôch 103 nu^h nsing nơm. Tâm du [on, du thôn geh du hê bu ranh [on, lah nu^h dơi nsing nơm tâm [on lan ăp rnoi mpôl đêt t^ng nău ntru\nh 12. Khân pơng lah ăp nu^h ntung nthoi, nkoch trêng, mbơh rblang trong hăn nău kơl bah Đảng, ngih dak an nu^h [on lan ta ăp [on gay khân pơng wât kloh n’hanh [ư t^ng gay [on lan nar lơ hun hao lơn; nt^nh kônh wa mô djăt nău nu^h m’h^k, mpôl [ư ru\ng răng. Bah meng ne\, ăp nu^h nsing nơm đă [ư ăp nar tiăr nti, geh nău ntop kơl prăk xăng ndeh gay pah kan geh săk rnglăy lơn. Nu^h dơi nsing nơm tâm [on lan ăp rnoi mpôl đêt lah ăp nu^h bu ranh [on dơi le\ rngôch kônh wa tâm [on knơm, [on lan djăt t^ng. Bah meng ne\ khân pơng lah nu^h ndâk njêng tâm rnglăp rnoi mpôl; rêh way g^t tâm kơl ndrel, geh kơt ne\ he mư dơi [ư ue\h ăp nău kan tâm [on, ndâk [ư jay gu\ an ăp rnăk ach o, rnăk jêr jo\t. Jêng ăp nu^h nsing nơm tâm [on lan ăp rnoi mpôl đêt geh du\t khlay tâm [on lan le\ rngôch ăp nău kan”.

-Ơi wa, mhe aơ, Chính phủ le\ geh Nghị quyết mpeh nău [ư t^ng Bôk nău rgop an tâm nchră le\ rngôch hun hao wa\ng sa-rêh jêng nkual rnoi mpôl đêt n’hanh nkual yôk lvang 2021-2030. Nău rgop bah wa mpeh nău mbơh [ư bôk nău rgop an tâm nchră aơ ta ntu\k m’hâm mêh ?

Wa Y Thi Niê: “Chính phủ, Quốc hội le\ an âk nău rgop an tâm nchră hun hao nkual [on lan rnoi mpôl đêt-nkual yôk. Nkuăl Krông Pắc dăn đă N’gor, nkuăl, Trung ương uănh m^n, nta an gay nkra ăp gưl trong tâm nkuăl, ndâk [ư trong-rbông dak bât, neh tuch tăm, ndâk [ư ăp nkual công nghiệp, nta an nău kan [ư mô lah ndâk [ư ăp bôk nău rgop an tâm nchră nt^m nău kan an kônh wa ta aơ gay nu^h Êđê ndrel đah kônh wa rnoi mpôl đêt êng geh nău kan, geh nău [ư, geh [ư sa an nău rêh. Lah nsum ăp nău tâm bôk nău kan rgop an tâm nchră na nê| n’hanh ns^t âk nău ue\h, yơn mpôl hên du\t n’hâm dơi ndâk njêng du nkual công nghiệp, nkual nkret njêng ta aơ gay nta nău kan pah kan kônh wa”.

-Ơ, dăn lah ue\h wa !.

Nu\ih rblang: H’Thi