VOV4.Mnông: Tâm ba năp nơh, [on lan ta nkuăl têh Gia Nghĩa, n’gor Daknông le\ nănh rgâl mhe tơm tăm, ndơ\ ăp ntil mhe geh nău geh săk âk, ueh jêng lăp ta nău pah kan le\ ns^t nău geh âk. Bâh geh do\ng nău pah kan mât tăm t^ng trong công nghệ mhe, ndơ geh [ư bâh [on lan mô dơn kơl an ntu\k tăch rgâl tâm dak, ma hôm nha gay ma tăch an dak bah dih.

            Ndơ\ mpôl hên hăn  ua\nh ntuk nkual neh tuch tăm hvi rlău 20 ha, tâm ne\ geh 14 ha tăm măng cụt, nô Trần Quang Đông ta xã Dak Nia, nkuăl têh Gia Nghĩa an g^t. năm 1997 nô bâh nkuăl [on têh Hồ Chí Minh hăn ta Dak Nông njêng nău kan, saơ nkual neh aơ geh nău ueh gay ma hun hao tơm sa play, jêng le\ ntru\nh ntuh kơl. Đah nău hvi 10 ha, wa tăm âk ntil tơm sa play kơt lah sầu riêng, bơ, play bek tâm ne\ du\t âk lah măng cụt.

            Đah trôk nar n’hanh nkual neh tâm di, ndrel đah nău do\ng khoa học kĩ thuật tâm nău pah kan, ntu\k tăm play bâh rnăk vâl wa Trần Quang Đông le\ ns^t nău geh săk rnglăy âk. A[aơ đah 8 ha măng cụt an nău geh đăp mpăn, rnoh geh ăp năm klâp ma 60 tấn. gay ma n’hao nău geh đăp mpăn, rnoh geh ăp năm klâp ma 60 tấn. gay ma n’hao nău ueh ndơ n’hanh dơh tâm nău tăch rgâl, wa le\ mbơh dăn pah kan t^ng nău mpo\ng VietGap, Global Gap n’hanh geh ntu\k kan têh kơp dơn. Bâh ne\, play sa bah rnăk vâl mô dơn geh tăch tâm dak ma mbra dơi geh tăch luh dak bah dih đo\ng.

            “ Trong he t^ng Global Gap r^ mbra kơl ndơ geh [ư nơm dơi tăch ngai lơn, ntoh lư kơt năm e nơh gâp le\ tăch bar pe tơ\ tât châu âu, ngăn lah ta  dak  Hà Lan. Rnoh tăch khlay đo\ng, ntu\k tăch rgâl ak, njêng nău đăp mpăn mpeh nău geh. Tal 2 lah he [ư n’hao âk lơn lah Global Gap đah VietGap r^ săk soan bah rnăk vâl he tâm ntu\k tuch tăm, n’hanh nu^h pah kan ta aơ geh âk nău ueh mpeh đăp mpăn săk soan đo\ng.

            Ua\nh saơ bơ Cu-Ba lah ntil mhe, geh rnoh wa\ng sa khlay, năm 2013, wa Lê Văn Hưng ta thôn Tân Phú, xã Dăk Rmoan, nkuăl têh Gia Nghĩa le\ tăm tâm breh 300 tơm ta nkual neh hvi rlău 3,5 ha cà phê. Lôch 5 năm tăm n’hanh mat chăm t^ng di kĩ thuật, ăp tơm bơ le\ an nău geh bar pe tạ play. Ăp năm, di ta rnôk tơm kơn play, nu^h rvăt le\ tât ta mir dăn rvăt. Tât khay lêh play, ndơ geh tăch tâm ntu\k tăch rgâl lam dak. Wa Lê Văn Hưng an g^t, bâh geh pah kan t^ng di ntrong kan VietGap, jêng rnoh nơ [ư tăch rnoh khlăy n’hanh đăp mpăn.

            “ Gay ma dơi geh nău ueh , tâm di đah nău u\ch ta ntu\k tăch rgâl r^ he an geh săch ntil ueh, tal 2 lah an geh [ư t^ng nău ntru\nh pah kan đăp mpăn an nu^h do\ng ndơ. [on lan an geh mât chăm di phân poh, di dak si, pă to\ng ueh dak n’hanh ndơ kah an tơm, ntop tay du đê| lah nău kan lôch pe\ lêh, he an geh săch lêh rnôk play le\ to\ng kranh. Tâm rnôk pe\ lêh he an geh săch trôk nar kro phang, geh ndơ nke\ n’hanh ndơ lêh dăp play s^t ta ntu\k bun prăp đăp mpăn ndơ\ an nu^h do\ng ndơ đah nău ueh ngăn”.

            Pah kan tuch tăm do\ng công nghệ mhe lah ngoăy ta 3 nău kan tơm khlăy gay ma hun hao wa\ng sa- rêh jêng ta n’gor Dak Nông. T^ng nău nchrăp tât năm 2035, n’gor geh 19 nkual pah kan jan sa tuch tăm công nghệ mhe, đah le\ rnoh neh rlău 9 rbăn ha. [ư t^ng nău ntru\nh aơ, ta nkuăl têh Gia Nghĩa le\ ntoh geh âk nău kan tăm biăp, kao, tơm sa play t^ng nău ntru\nh VietGap. N’gâng kan n’hanh ntu\k kan têh le\ kơl [on lank an lo\ mir nđâp mpeh rnoh prăk ntuh kơl n’hanh nti mpeh kĩ  t^ng di nău ntru\nh kan. Êng năm e nơh, nkuăl têh Gia Nghĩa le\ kơl an 5 nău kan do\ng tuch tăm t^ng công nghệ mhe đah le\ rnoh prăk 210 rkeh prăk. Bâh ăp nău geh bôk năp le\ dơi geh, nkuăl têh le\ geh ntru\t đă tay [on lan hun hao tuch tăm do\ng công nghệ mhe, an lor ăp tơm tăm geh nău geh ueh, ndơ do\ng đăp mpăn, tâm di ntu\k u\ch tâm dak n’hanh dak bah dih.

Dak Nông lah n’gor săk geh âk gay hun hao tuch tăm đah ăp ndơ geh [ư tăch  geh rnoh khlay tăch n’gluh âk kơt: cà phê, tiêu, cao su, điều, biăp, play, bum. Gay mât ue\h ndơ săk geh nê, n’gor Dak Nông ho\ ntro\ng năl ndơ geh [ư tuch tăm do\ng công nghệ mhe lah ngoăy tâm 3 ndơ khlay gay hun hao wa\ng sa- rêh jêng kon nu^h ta n’gor.

Ơi wa, Dak Nông ho\ njêng an nău rdâk njêng n’hanh hun hao tuch tăm do\ng công nghệ mhe mhâm mêh?

            Wa Lê Quang Dần: hun hao tuch tăm do\ng công nghệ mhe lah trong nchrăp mô rgâl bah Tỉnh uỷ, ho\ geh ăp nghị quyết đại hội tâl 11, nghị quyết mbrô 04 bah UBND n’gor mpeh hun hao tuch tăm do\ng công nghệ mhe lvang năm 2010- 2015. HĐND n’gor an do\ng nghị quyết mbrô 55 năm 2016 gay quy định ăp trong kan ntru\t nsôr ntuh kơl tâm Dak Nông. Rlău ma nê ri n’gor t^ng [ư ăp quy định mpeh wa\ch rgum ntuh kơl, ntru\t nsôr ntuh kơl tâm trong kan tuch tăm, [on lan ta nghị định 210 bah Chính phủ. Ndr^ mpeh trong nchrăp n’gor du\t uănh khlay tât nău kan hun hao tuch tăm do\ng công nghệ mhe. A[aơ Sở nông nghiệp dôl mbơh kơl gay rdâk njêng dăp rgum nkual tuch tăm do\ng công nghệ mhe ta lam n’gor, r[o\ng tât dăp rgum nkual hun hao tuch tăm do\ng công nghệ mhe tât năm 2030 nklăp 30 rbăn ha.

            Ơ, may mbra nkoch g^t du đêt ntu\k ho\ do\ng kĩ thuật tuch tăm do\ng công nghệ mhe đo\ng?

            Wa Lê Quang Dần: Tât a[aơ ta n’gor Dak Nông nău tuch tăm do\ng công nghệ mhe ntơm [ư bôk năp dơm, yơn geh du đêt ntu\k, ntu\k tuch tăm têh n’hanh hợp tác xã ho\ ntơm do\ng tuch tăm do\ng công nghệ mhe tâm nău kan hôm, lơn lah tâm du đêt nău kan tăm biăp, kao n’hanh du đêt tơm tăm ta n’gor. Geh du đêt trong leo [ư kơt ta nkuâl Dak Song ri geh tăm tiêu n’gâng si rêh Thu Thuỷ, Hợp tác xã Đồng Thuận, Hợp tác xã Đăk Tân ta Gia Nghĩa ri bu ho\ tăm biăp t^ng trong r[o\ng tuch tăm do\ng công nghệ mhe đo\ng, tâm rgop tuch tăm, njêng luh ndơ geh [ư đah ntu\k tơm buăt nthoi ndơ tăch Bình Điền.

            Ơi wa, hun hao tuch tăm do\ng công nghệ mhe ri ân tâm rgop kan nsum nâp dăng 4 nu^h kan, ndr^ nkô| nău dja ho\ dơi n’gor an [ư mhâm mêh?

            Wa Lê Quang Dần: Di ngăn đo\ng tâm hun hao tuch tăm do\ng công nghệ mhe ri ân geh nău tâm rgop kan nsum nkre khoa học công nghệ, nkre lah joi ntu\k tăch, nkre ma m^n uănh ntu\k rnoh khlay yor [ư tuch tăm an geh ndơ tăch jêng nău tâm rgop 4 nu^h, mô dơn nê lah 5 nu^h lah du\t khlay đo\ng. ntơm bah nu^h [on lan kan lo\ mir, nu^h kan ngih dak, nu^h khoa học, doanh nghiệp n’hanh ngân hàng ntuh kơl an manh tơm prăk yor tâm nău kan tuch tăm do\ng công nghệ mhe du\t u\ch geh ndơ ntuh kơl. N’gor ho\ pah kan đah ăp ngân hàng tăch rgâl gay t^ng [ư ăp trong kan an manh tơm prăk bah ngih dak. Nt^t kơt tâm n’gâng kan tuch tăm năm mhe aơ nơh lah geh trong nchrăp kan VnSat geh du gâl an manh gay ntop kơl an sreh tăm tay cà phê đo\ng.

            Ngăn   ma lah biăp ta n’gor Dak Nông, Gia Nghĩa tơm so\k lơn âk tât bah Lâm Đồng n’hanh du đêt n’gor đo\ng. Yơn lah tâm ăp năm dăch aơ n’gor ho\ geh âk mir tăm biăp, âk rnăk pă an tăch du gâl an n’gor đo\ng. Nt^t kơt ta thị xã Gia Nghĩa, ta phường Nghĩa Phú ho\ tăm biăp rgum mô lah ta nkuâl Dak Song, xã Thuận Hà, Thuận Hạnh ho\ geh tăm n’hanh to\ng du gâl ndơ u\ch geh do\ng sa bah n’gor n’hanh tâm ban kơt buăt nthoi đah du đêt ntu\k tăch rgâl êng [a [a\ gay tăm du rnoh biăp play săk geh âk bah n’gor Dak Nông đo\ng.

            dăn lah ue\h wa!

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân