VOV4.Mnông: Ta Daklak, mât rong geh rnoh âk tal 2 tâm nău kan tuch mât rong bâh n’gor n’hanh nău ntru\nh tât nău đăp mpăn bâh n’gâng kan tuch tăm ta ntu\k. yor ne\, gay ma hun hao mât rong t^ng trong nâp nâl, n’gâng kan mât rong Daklak dôl nsrôih [ư tay nău pah kan jan sa knơm n’hanh nău dơi geh bâh nkual kơt lah: mât rong nsum ndơn an trong kan mât rong nchraih nchrai, bâh ăp rnoh manh prăk gay ma kơl an nu^h [on lan rgum hun hao ăp ntil ndơ mât rong.

            Ta ntu\k mât rong djăr bâh wa Kiều Thơ ta thôn 9, nkuăl têh Ea Knốp, nkuăl Ea Kar, n’gor Daklak, mât rong t^ng nău ntru\nh ueh kloh, tâm di đah ăp rơh hun hao têh jêng, hun hao bâh kik djăr. A[aơ ntu\k mât rong bâh wa Thơ geh đăp mpăn 20 rbăn mblâm djăr, geh djăr deh tăp, djăr ntil n’hanh djăr sa poăch. Ăp nar râng geh rnăk vâl wa tăch an ntu\k tăch rgâl 9 rbăn tăp djăr 600-1.500 djăr ntil n’hanh rbăn tấn djăr sa poăch kloh ueh.

            “Nkoch mpeh nău ueh he an geh mât ua\nh bôk năp, t^ng bôk nău mbơh Vietgap păng geh nău nchrăp kan nơm. Ăp ntrong kan an geh nchih da dê. Bâh ntrong kan ne\ he fơi g^t ntil ndơ bâh he nơm ueh đo\ng lah”.

            Hôm đah wa Nguyễn Kim Tần ta thôn Thăng Tiến 3, xã Hoà An, nkuăl Krông Păch, n’gor Daklak, mat rong le\ jêng rnoh nău geh tơm bâh rnăk vâl wa. Năm 2015, jay wa geh 3 mblâm ndrôk me, lôch tât râng ta rmôt kan mât rong bâh xã Hoà An, wa Tần geh Hội nông dân nkuăl an manh 20 rkeh prăk bâh rnoh prăk kơl an bâh ntu\k kan mât kơl [on lan gay ma ntuh kơl rgâl mhe trong mât rong. Geh rnoh kơl an tâm di, wa Tần rvăt tay 2 mblâm ndrôk dăm n’hanh rvăt máy koh pih, do\ng kĩ thuật mpeh ndrung n’gar, kon ntil, mât ua\nh ndrôk mpôl, [ư t^ng nău mât rong kloh ueh, đăp mpăn mô geh nuh srê, đăp mpăn sinh học ueh đah ntu\k gu\ rêh njêng ndơ do\ng ndơ sa kloh ueh. A[aơ ndrôk bah rnăk vâl wa Tần le\ hao tât 15 mblâm, râng geh ăp năm ns^t tay naư geh rlău 100 rkeh prăk. Yor ne\, lôch 2 năm geh manh prăk a[aơ wa Tần le\ trok le\ rnoh prăk manh ntuh kơl pah kan bôk năp n’hanh geh tay prăk pơk hvi nău pah kan. Wa Nguyễn Kim Tần nkoch:

            “Ntơm nơh gâp rong ndrôk t^ng nău way ơm, a[aơ mơ gâp [ư tay ndrung n’gar t^ng trong mhe tăch rgâl. Nău tăch rgâl aơ gâp an geh mât ua\nh săch kon ntil lah ntil ndrôk Đakman mô lah Anrot, gâp mât lăy ns^t tay nău geh âk lơn đah ntil ndrôk ntơm nơh gâp rong. Hôm rnoh pih sa r^ tăm êng. Lah kơp du mblâm 1 khay/1 rkeh r^ geh 10 mblâm du khay geh 10 rkeh hôm, du năm n’hâp le\ prăk kan gâp hôm geh prăk âk đo\ng ta rnăk vâl”.

            Ua\nh năl nău mât ronglah n’gâng kan wa\ng sa khlay tâm nău pah kan tuch tăm mât rong, n’hao rnoh mât rong lah ntrong kan du\t khlay gay ma mât n’hanh ‘hao nău khlay pah kan tuch tăm, yor ne\, n’gor Daklak le\ [ư ua\nh nđôi tay nău kan mât rong n’hanh ndơ\ mbơh trong kan rgâl mhe, ntop an nău nchrăp pah kan lvang năm 2016-2020 đah nkô| mpo\ng hun hao tay têh dăng nău pah kan mât rong, ua\nh mât rong lah nău kan tơm tâm nău pah kan mât rong tuch tăm, n’hao nău geh pah kan n’gâng kan mât rong râng geh 7%/năm, ndơ\ rnoh geh ndơ mât rong tâm nău hun hao n’gâng kan mât rong tuch tăm geh 24% ta năm 2020; n’hao nău têh hvi n’hanh rnoh âk pah kan mât rong ndrung n’gar n’hanh công nghiệp geh tât 15-30% le\ rnoh ndơ geh mat rong ta năm 2020, geh 45-50% ta năm 2030…Gay ma dơi geh ăp nău mpo\ng kan aơ, wa Thuỷ Lệ Vũ, kruanh n’gâng kan mât rong mât săm ndơ rong n’gor Daklak an g^t, ta meng nău [ư an tâm di ăp ntrong kan mpeh ntil, kĩ thuật mât chăm, ndơ sa, ndrung n’gar, săm ji n’hah [ư an ngăch têh n’hanh kah poăch r^ nău kơl prăk an ăp rnăk [on lan rdâk njêng ăp nău pah kan t^ng trong đăp mpăn, nâp nâl geh tâm di nău mpo\ng kan lah du\t khlăy ntru\nh nău njêng pah kan bah n’gâng kan.

            “Rlău ma ăp nău kan mât rong t^ng nău mpo\ng Vietgap, hôm lah ntu\k đăp mpăn kloh ueh nuh srê đo\ng r^ mpôl hên mpo\ng tât rdâk njêng nkual mât đăp mpăn srê ta du dê| nkuăl gay ma mpo\ng tât rlău ma ndơ mât rong kloh ueh pă an tâm dak nơm r^ mpôl hên mpo\ng tât tăch an dak bah dih. Ndrel đah ne\, ntrôl nău mbơh tơih gay ma nu^h [on lan rgâl bâh mât rong nchrai , rnăk vâl jêng mât rong nsum rgum gay ma ua\nh njrăng nuh srê, đăp mpăn sinh học mbra jêng ndơ kloh ueh, bah [ô djơh ntu\k gu\ rêh n’hao nău dơi ueh pah kan bâh ndơ mat rong n’gor Daklak”.

            Đah nău rdâk njêng mât rong têh t^ng trong n’hao nău khlăy, tâm rgop t^ng rnoh geh ndơ bâh ndơ pah kan tât tăch rgâl, pă ntil n’hanh poăch kloh ueh ta ntu\k tăch rgâl t^ng trong đăp mpăn bah srê, đăp mpăn sinh học mbra jêng rnoh ndơ sa đăp mpăn an nu^h do\ng ndơ, ueh đah ntu\k gu\ rêh, ntrôl nău mât rong ta Daklak hun hao an đăp mpăn, săk rnglăy, nâp nâl.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt