VOV4. M’nông: Nuh srê COVID-19 dôl tât krit nji lam ntŭr neh, lơh rlău 2,4 rkeh nuĭh khĭt n’hanh ƀư hŭch hêng wăng sa hô. Ta năp nău tât krit nji bah nuh srê, Đảng, Ngih dak Việt Nam hŏ n’hanh dôl nsrôih gay đăp mpăn nău dơi rêh ƀon lan tâm dak n’hanh nuĭh ƀơn lan dak bah dih gŭ ta Việt Nam, nkre nsrôih râng, geh nău dơn kan ndrel nsum mpôl tâm pah kan njrăng, n’gang nuh srê têh, đăp mpăn nău dơi rêh n’hanh đăp mpăn lam rêh jêng kon nuĭh an ƀon lan.

Bản Tuyên ngôn Độc lập bah dak Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, dơi Kruanh Hồ Chí Minh răk ta quảng trường Ba Đình nar 2/9/1945 hŏ lah rjăp “Lĕ rngôch ăp nuĭh deh jêng geh nău dơi tâm ban da dê. Bu njêng an khân păng ăp nău dơi mô geh nuĭh dơi pit in lăp lơh; tâm ăp nău dơi nê, geh nău dơi rêh, nău dơi dah rŏng n’hanh nău dơi joi nău rhơn mƀak”.

Tâm rnôk nuh srê COVID-19 tât krit nji, rnoh khlay dŭt têh bah nău dơi kon nuĭh lah nău dơi rêh, dơi mât njrăng săk rêh nar lơn ma jêng ntoh lư lĕ. Aơ lah nău ma Việt Nam hŏ, dôl n’hanh mbra nsrôih lĕ nuih n’hâm mât njrăng.

Ntơm bah rnôk nuh srê ntoh luh, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc hŏ lah rjăp: Việt Nam mbra n’groh lĕ nău geh wăng sa gay njrăng, n’gang nuh srê, đăp mpăn ngăch dăng n’hâm suan ƀon lan. Nar 30/1, Thủ tướng Chính phủ hŏ n’glêh an njêng Ƀan rđău đă gưl neh dak njrăng, n’gang nuh srê ji môr trong n’hôr n’hâm ndal tă bah ntil kaman mhe corona lơh tă bah Groi Thủ tướng, Bí thư Ban Cán sự đảng Bộ Y tế Vũ Đức Đam ƀư kruanh.

Lam trong kan chính trị n’hanh nuĭh ƀon lan lăp kan. Âk trong nkra lĕ n’hâm suan hŏ dơi Đảng, Ngih dak Việt Nam tĭng ƀư ơm kơt nău njrăng đă nuĭh ƀon lan wăn bok put mbung ntŭk âk nuĭh gŭ, mbơh ngăch dăng n’hâm suan n’hanh nchâp đă an gŭ srang ngai êng ta ăp ntŭk gŭ rgum êng rnôk plơ̆ sĭt bah nkual tă geh nuh srê; săm dơm lĕ rngôch an nuĭh ƀon lan ntưp SARS-CoV-2 n’hanh an gŭ sa dơm đah nuĭh an gŭ rsang êng; mpăng đêt tât an rlu lĕ rngôch rsong hăn tâm dak n’hanh bah dih lăp; đă nuĭh ƀon lan an gŭ srang ngai nchâp đă lam ƀon lan tâm rlău du khay; dăn đă n’hanh an ƀư ăp rnoh ntop kơl du đêt nuĭh ƀon lan n’hanh doanh nghiệp geh tât khuch hô bah nuh srê têh COVID-19.

Ta nkual nuĭh ƀon lan rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang, pah kan njrăng n’gang nuh srê dơi uănh khlay, an ƀư lĕ n’hâm suan. Ma âk si ƀŭt, Ủy ban Dân tộc (UBDT) hŏ nsŏng kơl Chính phủ an dŏng nău ntrŭnh mbrô 06/CT-TTg nar 31/3/2020 đă công chức, viên chức, nuĭh kan mô hăn ăp trong glăt, trong pơk êng tâm nkual n’har, lơi ir rgum âk nuĭh n’hanh tĭng ƀư jăp ăp trong leo wăn bok put mbung, rao ti ma dak si puh nkhĭt kaman, pơk uănh nău tât nuh srê gay geh trong nkra năn ngăch nkre uănh năl ăp nău tât bah nuh srê tât nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ gay ndrel dăn đă  Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ rđău đă an ƀư ăp kôp ăp trong nkra njrăng n’gang nuh srê đah nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang.

Ủy ban Dân tộc hŏ rđău đă, ntĭm nti ăp ntŭk nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang tĭng ƀư jăp ăp si ƀŭt njuăl rđău đă bah Thủ tướng Chính phủ, ntĭm nti bah Bộ Y tế mpeh pah kan njrăng n’gang nuh srê. Ủy ban Dân tộc geh ăp nău kan ntop kơl, mpơl nuih n’hâm tâm mât tâm kơl an nkual rnoi mpôl đê̆ ach o geh tât khuch bah nuh srê Covid-19. Dơn nău đă bah kruanh rđău kan Ủy ban Dân tộc, Ban Dân tộc n’gor Hà Giang hŏ tât khâl, pă nklâm ndơ kơl bah Ủy ban Dân tộc an ƀon lan rnoi mpôl đê̆ ach o, geh tât khuch bah nuh srê COVID-19 ta xã Phố Là, nkuâl Đồng Văn đah lĕ rngôch rnoh khlay 110 rkeh prăk.

Tĭng nău mbơh rgum bah Ủy ban Dân tộc rơh nuh srê COVID-19 ntoh luh 47/51 n’gor, nkual ƀon têh ta nkual ƀon lan rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang geh 5 nuĭh rnoi mpôl đê̆ geh ntưp đah Covid-19. Hŏ geh 4 nuĭh dơi săm bah. Geh 1.148 nuĭh rnoi mpôl đê̆ dơi an gŭ êng ta jay mpeh 6 n’gor (Hà Giang, Cao Bằng, Lai Châu, Điện Biên, Bắc Giang, Kon Tum); 1.639 nuĭh rnoi mpôl đê̆ mpeh 8 n’gor an gŭ êng rgum ta ăp ntŭk mât săm, ntŭk rgum kan dak si; 10.371 nuĭh rnoi mpôl đê̆ mpeh 8 n’gor hăn kan rlău n’har bri plơ̆ sĭt n’gor (kơp ntơm bah 01/2020 tât khay 4/2020). Geh 813 rnăk nuĭh rnoi mpôl đê̆ ach o, dăch kêng ach o, rnăk ndrô ranh (n’gor Kon Tum n’hanh An Giang) geh tât khuch bah nuh srê Covid-19 geh ma nău ji ngot tât dŭt ntŭr...

Ndrel đah nău lăp kan bah ăp n’gor tâm nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang, Ủy ban dân tộc hŏ an ƀư âk trong nkra njrăng, n’gang nuh srê; n’hao dăng rƀah gĭt nău lư nuh srê ta nkual rnoi mpôl đê̆ n’hanh mpeh yôk yang; rđău đă ăp nhih pah kan dơi kan, ăp mpôl kan n’glĕ nău dơi he mât uănh n’hao dăng nkoch trêng, rgŏ jă ƀon lan rnoi mpôl đê̆ tĭng ƀư ăp trong njrăng, n’gang nuh srê Covid-19, tâm nê, geh âk trong nkoch gĭt nău lư, nkoch trêng ma nău ngơi rnoi mpôl đê̆.

Tĭng Ủy ban dân tộc hŏ dăn đă Thủ tướng Chính phủ rđău đă ăp n’gor ntrôl dăng nkoch trêng, rgŏ jă ƀon lan, lơn lah ƀon lan rnoi mpôl đê̆ gŭ rêh ta nkual n’har bri n’hao nău gĭt êng njrăng n’gang nuh srê, mô rsong hăn rlău n’har bri, mô hăn luh kan, tăch rgâl ta bah dih n’har bri tâm rnôk dja. Ôp uănh tay ăp tŏng lam lĕ rngôch, rƀah gĭt nău lư nô nău rêh jêng bah ƀon lan rnoi mpôl đê̆ njok n’har bri neh kơh, geh trong ntop kơl ndơ sa, dak ngêt khlay kơl kônh wa rnoi mpôl đê̆ njrăng n’gang nuh srê; geh trong ntop kơl mha êng đah nkuâl Đồng Văn, lơn lah thôn Pín Tủng, xã Phố Là (thôn geh nuĭh ji Giàng Thị Chở ntưp COVID-19), tă bah aơ lah thôn dŭt jêr jŏt mha êng gay kônh wa tĭng ƀư trong njrăng n’gang nuh srê Covid-19, đăp mpăn nău rêh...

Tâm rơh ntoh luh tâl pe bah nuh srê COVID-19, Chính phủ hŏ rđău đă lĕ n’hâm suan đah trong rƀŏng ngăch ndăn ƀoi têl, nchih wăr, nău lăp kan dăng bah ăp n’gor, nău tĭng jăp trong njrăng n’gang nuh srê bah nuĭh ƀon lan, jêng tât aƀaơ bôk năp  hŏ mât kân dơi nô nău nuh srê.

Lơn lah Chính phủ hŏ rđău đă n’gluh tơm prăk gay Bộ Y tế ndăn ngăch rvăt n’glăp vaccine gay rhŏ dŏng an ƀon lan n’hanh đă Bộ Y tế tĭng ƀư chuh n’gang vaccine năn ngăch, di nuĭh an ƀon lan. Lah ta rnôk tâm nchră nău kan dak si lam dak bôk năm 2021, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc lah rjăp:

  “He mbra nsrôih chuh geh an dŭt âk an rnoh nuĭh bah Việt Nam, he tŏng ăp prăk kaih n’hanh ăp ndơ êng ƀa ƀă, mô dơn nê geh trong ntop kơl na nê̆ prăk gay nuĭh ƀon lan dơi geh chuh vaccine. Aơ lah nău đă dŭt khlay ma n’gâng kan dak si n’hanh ăp gưl ân tĭng ƀư ngăch nău kan dja, lơn lah ăp nuĭh ma Chính phủ hŏ geh Nghị quyết”.

Tâm rnôk tâm nchră dja đŏng wa bu ur Caitlin Wiesen - Antin, Kruanh ntơh măt way gŭ kan UNDP ta Việt Nam rnê âk Việt Nam tâm năm rlău aơ hŏ geh âk nău dơi kan khlay, geh âk nău kan ngăn ngăn đah nuih n’hâm "Mô an geh nuĭh ntlơi êng bah kơi".... Lor bôk năp Việt Nam geh rnoh hun hao kon nuĭh âk đah rĭng jong năm rêh dơi rgâl âk jong lơn rđĭl đah rĭng geh nsum đŏng. Tâm rnôk nuh srê Covid-19 hŏ lơh khuch hô tât jâng wăng sa lam ntŭr neh, Việt Nam hŏ ơm ntoh lư lah dak geh nău dơi tâm nău tĭng ƀư nău kan ndrop mât kân nuh srê geh nău dơi  n’hanh nău nsrôih hun hao wăng sa gay geh rnoh hun hao tâm năm 2020, lôch nê an saơ pah kan mât chăm n’hâm suan ƀon lan dơi Đảng, Ngih dak Việt Nam uănh khlay n’hanh đăp mpăn./.

VOV 4- Nuĭh rblang: Điểu Thân