VOV4.M’nông- A[aơ, rlău 5.100 ha mbo ta 11 nkuâl bah n’gor Gia Lai dôl geh ndru\ng rsău pêng khay djang chuh sa khuch. Tâm nê, geh hang rhiăng ha lơh khuch hô, mô lah jăng dơm le\ rngôch. Lah mô geh trong nkra nking nchăng ngăch, ndru\ng rsău pêng geh ma nău jêng nuh srê têh.

2 ha mbo bah rnăk nô Nguyễn Văn Mão (ta thôn Ninh Hoà, xă Ia Boong, nkuăl Chư Prông, n’gor Gia Lai) dôl hun hao ueh le\ geh tu ^r sa hô. Lam mir, n’ha mbo trôm sat ăp ntu\k tu sa n’ha. Tâm trôm nkot mbo, le\ rngôch n’ha nse n’hanh ăp nkot nse mô dơi dăng le\ chôt yor geh tu da. Wa Mão an g^t, tu ^rr ntoh tă aơ nklăp 20 nar, bah rnôk mbo mhe knu\ng geh 5 tât 7 n’ha. Âk tơm lu\t ta jâng, mô dơi hun hao yor geh tu sa lu\t chông. Rnăk wa le\ do\ng du đêt dak si hoá học gay nkh^t tu yơn mô tam.

Ăp ntu\k saơ tu đo\ng. Pơng aơ knu\ng sa n’ha tâm nkur tơm. Pơng sa n’ha nse [ư tơm kơt lu\t n’gul gâl, mô dơi luh nkot mbo mô dơi săk geh. A[aơ pơng âk ngăn, tơm lo\ du\t ueh, jêng geh âk ntu\k he an kđôi n’hu\ch săk geh dơm.

Tu pu\t sa n'ha mbo

Ăp nkuăl mpeh bah lơ lah nkual tăm mbo âk ngăn bah n’gor Gia Lai dôl geh khuch khat hô ngăn yor tu ^r. Ta [on Bung, xă Ya Hội, nkuăl Đăk Pơ, rnăk wâl wa Đặng Thái bơi mô hôm dơi mkra đah nău phah bah tu ta mir mbo 1,5ha. Tu sa n’ha du\t âk ta măng n’hanh ôi ơm, nung nar lo\ lăp tâm chông gay du duh nar, jêng mô dơi nhu\p đah ty, ma an do\ng dak si hoá học. Le\ khay aơ, bôl le\ puh âk tơ\ dak si yơn tu luh le\ rơh aơ tât rơh êng.

Sa hăch le\, sa nkot jêh ne\ sa n’ha [ư tơm mbo mô hôm dơi hao. Prăk du gri dak si tu 30 rbăn, nar puh bah nơm, lah manh tay du bình 30 rbăn tay du nar mô g^t dâng âk prăk. A[aơ nar luh he nơm [ư, prăk he an ri he [ư êng, a[aơ m^n lah mbo mô đăp săk geh mô hôm âk.

Wa Trần Quang Hiệu Groi kruanh ntu\k kan lo\ mir nkuăl Đăk Pơ an g^t, tu yan mih [ư khuch le\ rngôch ăp ntil mbo kơt NK 66, NK 67, NK7328 n’hanh ăp ntil mbo m’êt. Rnoh âk tu ta nkuăl du\t âk bah 4 tât 8 mlâm/1m2, yor ne\ du\t dơh ntoh ngăch jêng srê lah mô dơi mkra ngăch:

Tu sa lu\t chông mbo mô lah tu kon [ư mbo mô dơi hun hao

Nt^m đă kônh wa rnôk puh dak si nkh^t tu an do\ng di dak si. Tal 2 lah nkre nkh^t tu kon, nkre nkh^t tăp. Rnôk mâp tu aơ an do\ng dak si. Rnoh khlay mbo ri mô khlay, jêng rnôk rchăng n’gang an uănh to\ng ăp nkre nkh^t srê, mât njrăng săk geh tơm tăm, yơn an đăp mpăn ueh wa\ng sa an kônh wa [on lan.

T^ng wa Lưu Hoài Hưng, Kruanh ntu\k akn mo\ mir nkuăl Chư Prông m^n lah, năm aơ yan mih mbrơi, duh hô, trôk nar mô ueh le\ nta an âk tu ntoh luh, hun hao âk. Gay nkh^t le\ rngôch ntil tu aơ, kônh wa an puh mô lah srih dak si hoá học tâm chông mbo rnôk tu dôl ta lvang nse. Ndrel đah ne\, an n’hao poh phân, mât chăm tơm tơm prêh lơn, rtah nkao. Yor rnôk mbo tâm lvang ơ, tu mô hôm dơi phah tay:

Rlău 1.200ha mbo ta 11 nkuăl tâm n'gor Gia Lai n'hu\ch săk geh mô lah roh [hoaih

Lah do\ng dak si hoá học rnoh tu kh^t âk. Tu têh jêng ri deh âk rơh, rơh aơ deh ri rơh mhe deh tăp. Rnôk ta lvang tăp puh mô geh tam, knu\ng dơi nkh^t ta lvang tu nse. Puh 7 tât 10 nar uănh nđôi tay geh rơh tu êng. Nu\ih puh 2 tât 3 tơ\ ri mbo dơi hun hao. Tât a[aơ mô ho\ kơp le\ khuch khat, an kâp tât du\t yan.

T^ng kơp uănh bah Ntu\k dak si mpa rong tơm tăm Gia Lai, a[aơ geh rlău 5.100 ha mbo ta 11 nkuăl ta lam n’gor geh tu phah. Tâm ne\, geh bơi 1.200 ha geh khuch khat nô, khuch tât săk geh mbo, đê| đo\ng roh le\. Ăp ntu\k geh tu phah ta tơm mbo âk ngăn lah ăp nkuăl mpeh bah lơ n’gor kơt Chư Pưh, Krông Pa, Kông Chro, Đăk Pơ, Chư Prông. Nău kan lo\ mir n’gor Gia Lai an geh ăp trong mkra tntop kơl [on lan nking n’gang nău hun hao bah tu, gay n’huch khuch khat, nkre nking n’gang ntil tu aơ lam hvi ăp ntu\k êng.

Nu\ih rblang: Y Sưng Phê Ja