VOV4.M’nông: Mô geh play lah nau nkoch mô geh nau mha đah nau kan tuch tăm ta Tây Nguyên. Đah tơm tiêu ko\ kơt nê đo\ng, kan mô geh play 30% tâm yan tuch tăm aơ ko\ lah nau gay ndơn rnôk nkuăl geh nau khuch yor rgâl trôk nar. Yơn nau gay rvê rnôk mô geh âk play dôl geh mro tâm âk năm aơ, năm ba kơi khuch lơn năm ba năp, yơn nau n’hao rnoh neh tăm ri mô dơi geh nkân.

Ndrel đah băl mpôl tâm rnăk vâl hăn lih tiêu 3000 n’gâng, yuh Đào Ánh Hồng, gu\ tâm Thôn Mỹ Thạnh 1, nkuăl têh Chư Sê, nkuăl Chư Sê mô geh nau rhơn yor ho\ do\ng 100 rkeh ntuh kơl nau to\ dak têm, [ư ndrưng nku\m n’hâm, tăm tơm si rchăng sial ntơm yan vai năm e, yơn năm aơ mir tiêu bah rnăk yuh knu\ng geh du kí ma n’gul grăp kro tâm du n’gâng. Ntop ma rnoh n’huch 25% rđil năm e rnoh geh bah mir tiêu rnăk yuh hôm 40%. Yuh Đào Ánh Hồng, ngơi:

 ‘8 tấn/ha, nê lah năm e, yơn năm apư ri knu\ng geh 1,5 kh/ n’gâng dơm. Păng roh nklăp 2/3, păng huch n’ăp ma rnoh geh đo\ng, kơt lah nơm roh 2/3, hôm 1/3 dơm. Tiêu dôl ma hao jêng ueh, yơn knu\ng du năm ba kơi lah păng jur huch ngăn ro. Ma năm aơ păng ru\ng le\ kô| hôm, jur thuk mro dơm. Yor ri ma mô dơi lah lor ơm. Tăm tiêu a[aơ mâp nau gay geh rvê ngăn”.

Ti\ng [on lan tâm nkuăl tăm tiêu âk bah Gia Lai kơt Chư Sê, Chư Prông, Chư Pưh, năm aơ ho\ lah 5 năm mro nau geh tiêu n’huch, a[aơ nau geh lam nkuăl hôm n’gul rđil rnôk âk. Ăp mir tiêu jêng n’ir njok bơi tât 40km êp trong quốc lộ 14 tă bah nkuăl Ea Hleo, n’gor Dak Lak bah 2 nkuăl Chư Pưh, Chư Sê n’gor Gia Lai ho\ khuch le\. Đah ăp mir tiêu jêh aơ tă, âk [on lan knu\ng trok le\ rnoh tăm ma mô geh prăk gay ntuh kơl ân năm ba kơi. Wa Nguyễn Bá Thuận, nu\ih tăm tiêu jo\ năm ta  Tổ dân phố 2, nkuăl têh Chư Sê, nkuăl Cư Sê, ngơi:

 ‘2 năm aơ nu\ih tăm tiêu mô geh săk rnglay. Tăm ri geh ti\ng kơt bu, yơn đah neh tăm mhe, ma đah neh tăm mhe ri tơm mô să hao jêng, geh klih play du năm, 2 năm lah khi\t hôm. Tăm kơt nê ri mô geh leo nsi\t săk rnglay ri mô u\ch ntuh kơl, knu\ng to\ng gay ma ntuh tăm tay tâm du năm, mô geh nau ntuh kơl têm nkrem kơt ntơm nơh ôh”.

Kơp tât rnôk a[aơ, rnoh neh tăm tiêu tâm Gia Lai geh rnoh 15.500 ha, rlet rlau nau nchrăp 9.500 ha, yơn nau geh ri jur hôm 3 tấn/ha, dêh ngăn tâm 7 năm ma aơ. Nua kan tăm tiêu ta Gia Lai-ntu\k tăm tiêu âk ngăn tâm Việt Nam dôl geh nau khuch ăp ntu\k: Ntu\k ntu geh khuch djưh, bu tuh lơh khuch âk n’hanh mô geh nau dơi nkân tâm nau [ư ti\ng nau kan. Wa Hoàng Phước Bình, Groi kraunh Rnâng kan rmôt tiêu Chư Sê, ngơi:

 ‘Di ntil dak si, mpli tâm di nau tam, tâm di rnôk, tâm di trong. Nau aơ nsing tâm nu\ih tơm mir tăm. Yơn nu\uih [on lan nơm ôp ho\ moh do\ng dak si ma mô geh nau nkah ôh. Jêh ri âk ngăn [on lan hăn tât ntu\k tăch jêh ri ôp: Hơi nô, tiêu gâp ru\ng nthan, mô lah ru\ng n’ha, tăch ân gâp du ntil dak si gay ma puh ri nu\ih tăch dah ro\ng ma tăch, jêh ri ntăch nsum, dah ma geh. Nau bu tuh êng yơn njrăng ntil nau khuch aơ, ri lo\ njrăng tay ndơ êng, ndru\ng êng đo\ng”.

Ti\ng ăp nu\ih kan tuch tăm, kan tuch tăm tơm tiêu ti\ng trong mât chăm, puh dak si âk ir, nsing tâm ntil dak si âk kơt a[aơ lah nau [ư khuch ngăn tâm ăp nkuăl tuch tăm têh, mô gi\t ndah jo\ di\ng dơi rklaih ndâk. Hôm ti\ng ăp nu\ih kan, nau kan aơ [ư n’huch nau lư tơm tiêu Việt Nam tâm ăp ntu\k tăch khlay kơt Mỹ, EU, Nhật Bản. Nkân uănh ân rjăp nau kan tuch tăm ti\ng trong hữu cơ lah nau hôm, neu rêh bah ntu\k kan tăm tiêu, yơn nau kan aơ jêr ngăn geh [ư tâm rnôk nau kan tuch tăm bah ntu\k tăm tiêu hao aka kơt a[aơ.

Nu\ih rblang: H’Thi