VOV4.Mnông: Tơm sa play tăm tâm breh ta tơm cà phê an săk rnglăy âk le\ jêng geh tăm âk ta Tây Nguyên, a[aơ ta Gialai, ntoh geh nău kan tăm tâm breh mhe, ne\ lah tăm tơm [ư dak si tâm mir cao su, an nău geh âk. Nău kan aơ pơk trong mhe gay ma do\ng geh săk rnglăy rhiăng ha cao su mhe njêng tăm tay, ta ăp năm bôk năm mhe tăm.

Ntu\k kan ndrel mpeh tuch tăm công nghệ mhe Quang Minh lah ntu\k hăn lor bôk năp tâm nău tăm tơm [ư dak si tâm mir cao su mhe njêng tăm tay. 30 ha tơm [ư dak si bâh ntu\k kan ndrel tăm ta xã Ia Hlôp n’hanh Ia Dreng nkuăl Chư Sê, ntơm lăp năm tal 2. a[aơ le\ geh 7 ha le\ geh do\ng đah nău geh 5 rmen prăk, du\t âk bah rnoh neh tăm đương quy n’hanh blân prên. Wa Nguyễn Đình Trọng, nu^h kan ndrel ta hợp tác xã an g^t, rơh tât tay, rlău jât ha đinh lăng n’hanh hà thủ ô gur mbra an nău geh do\ng, mât đăp mpăn an hợp tác xã geh nău geh âk mbro.

ăp tơm tăm geh ăp nar khay do\ng êng êng, nt^t lah hà thủ o gur roh tât 3 năm mơ dơi do\ng, đinh lăng tât 2 năm. Lah tăm le\ rngôch hà thủ ô r^ prăk mât kan du\t âk jêng gâp tăm tay du đê| tơm gơnh do\ng êng kơt lah blân prên, ê ho\ to\ng 1 năm le\ do\ng hôm. Kơt ne\ mpôl hên  njêng tăm âk ntil tơm gơnh do\ng êng jêng geh prăk do\ng mât tơm  êng. Kanu\ng an geh rnoh dak to\, neh ueh n’hanh geh ntuh kơl ueh r^ rnoh geh bâh tơm [ư dak si lah du\t âk”.

Nău ngăn ta ăp mir tăm tơm [ư dak si tăm tâm breh đah cao du an saơ, nđâp ma tơm tăm ngăn n’hanh tơm tăm tâm breh le\ geh hao jêng ueh, bâh geh rnoh dak n’hanh phân poh hữu cơ. Nô Vũ Minh Chiến, nu^h pah kan ta hợp tác xã an g^t, đah tăm tâm breh tơm bum, tơm rm^t mô lah tơm bum pru\m, r^ tăm cao su ta mir tăm tơm [ư dak si ueh jêng lơn, bâh geh mât ueh bâh nău [ư neh bôk năp tât nău mât chăm.

“He an geh [a [ơ ua\nh nđôi ăp nar. Rơ bôk năp tơm jê| lah an geh to\ dak 2 tơ\/1nar. Mpeh đah neh, r^ mpôl hên do\ng vôi rnih, du đê| dak si rao kaman, săm bah bu tuh. He an geh [ư neh lor, neh kloh, an ba kơi tay bah bu tuh.  Jêr ngănlah bôk năp rnôk [ư ntil”.

Lôch tăm geh 2 năm tơm [ư dak si ta neh tăm tay cao su ê ho\ nku\m n’hâm, Hợp tác xã Quang Minh le\ geh nău mât chăm an tâm di, ua\nh năl nău ueh ndơ. Hợp tác xã le\ nănh ntuh kơl [ư trong njêng, tâm ton pah kan pă tăch tơm [ư dak si an ăp doanh nghiệp [ư dak si tâm dak. Wa Đào Hùng Sơn, Giám đốc Hợp tác xã Quang Minh an g^t:

“Mpôl hên rdâk njêng ngih máy nkret [ư gay ma mât prăp ueh ntil ndơ an geh jo\ lơn, rnôk tăch r^ mô geh mpet rnoh. Nt^t lah rnôk he rôk dong ma rnoh mô khlăy r^ he prăp [ât. Mô lah ta khay mih, rnôk mô dơi ih hên pâr, mat đăp mpăn ueh ndơ lơn”.

Đah ăp ntil ndơ le\ geh ua\nh saơ, mhe aơ, UBND nkuăl Chư Sê le\ đă hợp tác xã Quang Minh tâm rgop đah [on lan kan lo\ mir rdâk njêng nkual tăm tơm [ư dak si ta ntu\k. t^ng ne\, Hợp tác xã mbra dơn nău kan mât kơl nt^m nti mpeh nău mât tăm, pă ntil ueh n’hanh mât đăp mpăn ntu\k tăch an tơm [ư dak si bâh [on lan kan lo\ mir. Tâm năm aơ, nkuăl so\k tơm prăk kơl an 40% rnoh prăk rvăt ntil an ăp rnăk mbơh dăn tât râng nău kan tăm tơm [ư dak si. Rnăk tât râng [ư nău kan an geh mât đăp mpăn ăp nău mpeh neh ntu, prăk đor lor n’hanh nău g^t vât mpeh do\ng tuch tăm tơm khlăy. Mpeh nău ntru\nh ta ntu\k, wa Nguyễn Hồng Hà, Bí thư nkuăl Chư Sê, n’gor Gialai an g^t:

 Ta ntu\k nkuăl Chư Sê dôl geh rnoh neh tăm tơm [ư dak si dâk bôk năp ta n’gor. Êng hợp tác xã tuch tăm Quang Minh le\ geh rlău 30 ha, nu^h [on lan n’hanh du đê| doanh nghiệp mât tăm đinh lăng le\ rnoh neh lah rlău 50ha. Nău u\ch bâh nkuăl lah hun hao rnoh neh tơm dak si hao rlău 1 rbăn ha. Mpôl hên jă hợp tác xã Quang Minh [ư kơl an [on lan mât tăm. Bôk năp lah doanh nghiệp ta ntu\k, mpôl he dơi knơm, bar lah doanh nghiệp ne\ kơl âk prăk lơn đah [on lan n’hanh n’gâng kan ta ntu\k, khân păng pah kan ngăn kơt ne\ mơ geh ntu\k tăch đăp mpăn.

N’gor Gialai geh rbăn ha cao su ntơm lăp tăm mhe. Mhâm [ư gay ma dơi geh âk ta rơh cao su ê ho\ geh lah nău ôp têh. Bum blang, bum pru\m, rm^t…lah ăp ntiltơm tăm âk hôm nha geh [on lan săch gay ma tăm tâm breh đah cao su, yơn an nău geh wa\ng sa mô âk n’hanh khuch tât nău têh jêng bâh tơm tăm ngăn. Nău hun hao tơm [ư dak si tăm tâm breh đah cao su ê ho\ bra tơm kơt bâh hợp tác xã Quang Minh ta nkuăl Chư Sê an saơ, hôm nha geh ăp ntrong kan tâm di, an săk rnglăy âk ta rnoh neh aơ.

Nu^h rblang: Thị Đoắt