Mbơh tay mpeh nău hun hao mât rong tui ka ta Tây Nguyên, nău rong ka rô phi đơn tính dôl geh ns^t tăy nau geh âk an ăp rnakư [on lan ta nkuăl Phú Thiện, n’gor Gia Lai. Đah ăp ntil ka êng, rong ka rô phi đơn tính dơh lơn, mô geh nău bu tuh n’hanh prăk mô hoach âk đo\ng. tâm bôk ntuh hăn ndrel đah [on lan kan lo\ mir nar aơ, mpôl hên nkoch nău rong ka rô phi đơn tính aơ. Jă kônh wa n’hanh băl mpôl djăt ndrel.

Năm 2009, ntu\k kan mât rong tui ka trung ương 1 tâm rgop đah ntu\k kan khuyến nông n’gor Gia Lai mbơh ndơ\ nt^m nău kan rong ca rô phi đơn tính an hợp tác xã rong tui ka Lý Hà Đông ta xã Chrôh Pơ Nan, nkuăl Phú Thiện, n’gor Gia Lai. Đah nău nT^m nti du\t na nê| bậh ăp nu^h kan khoa học n’hanh cán bộ khuyến nông, kanu\ng lôch 1 năm, hợp tác xã Lý Hà Đông le\ dơi [ư nău kan mât rong ka rô phi đơn tính. Ntil ka rô phi đơn tính geh mât rong nkre ma rong ta rnoh dak bơi tât 6 ha bâh 19 nu^h kan ndrel ta hợp tã xã, nkre lah tăch ntil. Ăp năm, hợp tác xã geh [ư luh bơi tât 3 rkeh kon ntil, đah rnoh khlăy tăch ăp mblâm lah 170 prăk, le\ geh an hợp tác xã nău geh klâp ma rlău 300 rkeh rpăk/năm. Ăp nu^h kan ndrel rong ka rô phi đơn tính ta jay gay ma tăch poăch an geh rnoh bơi tât 100 rkeh prăk ăp năm đo\ng. a[aơ hợp tác xã dôl rgum hun hao naư kan rong gay ma dơi geh tăch an dak bah dih. Wa Trần Ánh Đông, kruanh hợp tác xã Lý Hà Đông an g^t.

“Êng nău aơ r^ nău geh păng le\ du\t na nê| hôm yor lah jêng le\ geh nchrăp lor le\ rngôch nău pah kan [ư kon ntil. Kon ntil r^ an dơi lah du\t âk ns^t tay nău geh. Le\ rngôch ăp ntil ka gâp rong ta aơ r^ ka rô phi lah du\t dơh rong, kon ka bâh [on lan kan lo\ mir,mbơk ta apư ntu\k dơi rêh da dê. Hên a[aơ an geh mât âk, mhâm [ư an geh mât 1.500 tấn/năm, gay ma tăch an dak bah dih, ne\ lah păch, poăch ka an geh d^ng ne\ mơ.

Rong ka rô phi đơn tính ns^t tay nău geh âk, yor ne\, ăp nar lơ ma geh âk rnăk [on lan ta Phú Thiện n’hanh du đê| ntu\k ta nkual Tây Nguyên geh do\ng rong. Kơt nô Đặng Văn Hà ta xã Ia peng, nkuăl Phú Thiện,le\ rgo\ jă geh 15 rnăk [on lan tâm xã gay ma njêng câu lạc bộ mât rong tui ka n’hanh rgum ta nău rong ka rô phi đơn tính. Ca rô phi đơn tính ngăch têh, tăch khlăy a[aơ lah rlău40 rbăn rpăk/kg n’hanh na nê| lah ăp nu^h tăch rvăt ta nkual [on têh Pleiku geh dăn rvăt le\ rngôch ka yor câu alcj bộ [ư. Yor ne\ ăp nu^h kan tâm câu lạc bộ du\t đăp mpăn rnôk rong ntil ka aơ. Nô Đặng Văn Hà, kruanh câu lạc bô mât rong tui ka xã Ia Peng ngơi.

“Gâp njêng câu lạc bộ bâh 2010. gâp saơ du đê| nu^h geh rnoh dak rong du\t hvi yơn lah pah kan ê ho\ ns^t tay nău geh. Bâh ne\ gâp rgum le\ 16 rnăk ăp rnăk I geh rnoh dak bât têh hvi, na nê| lah bâh 3 rbăn met vuông let lơ. Nkô| mpo\ng u\ch bâh hên lah gay ma tâm kơt kan, tâm nti nău kan njêng an hun hao. Tal 2 lah hên đă nu^h hăn nti ăp rjô nti nău mât rong gay ma dơi rong ka na nê| lah rô phi đơn tính. R^ saơ geh săk rnglăy âk a[aơ, mbra dơi geh rong tâm 3 khay n’gul tât 4 khay kon ka le\ geh tât n’gul kg . đah năm e, năm aơ gâp geh hun hao rlău nau pah kan.

Nău geh dơi bâh ca rô phi lah rong du ntil ka mô lah rong ndrel đah ka êng gay ma tâm pă ndơ sa r^ ns^t tay nău geh âk da dê. Yor ne\, păng tâm di đah nău mât rong an âk rnăk vâl rong ka ta Gia Lai lah êng n’hanh ta Tây Nguyên lah nsum. Kơt nô Đặng Hữu Mùi ta thôn Hồng Hà, xã Ia Peng, nkuăl Phú Thiện le\ geh do\ng ka rô phi [ư ntil ndơ sa an ka rnăng. Nô Mùi an g^t.

“rnăk gâp a[aơ [ư t^ng nău kan lah [ư mir, mât sur djăr, rong ka, geh play rba, ba, sur, ka. Ka le\ geh tât 50 le\ naư geh 1 năm. Geh rong ka rô phi đơn tính , mô knơm ta păng ma [ư nău geh tơm yơn so\k păng lah mbơk nkre. Yor ka aơ lah nău ji păng mô geh n’hanh dơh sa ăp ntil ndơ, ngăch têh jêng lah du\t dơh rong.

A[aơ, nkuăl Phú Thiện lah ntu\k pă ntil an ca rô phi đơn tính du\t âk an n’gor Gia Lai n’hanh du đê| ntu\k ta Tây Nguyên.

Đah ăp nău ns^t geh bah mât ka rô phi đơn tính ta nkuâl Phú Thiện, n’gor Gia Lai, Phóng viên nkô| trăch geh rơh tâm ôp đah wa Trịnh Quốc Việt, Giám đốc ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm n’gor Gia Lai mpeh nău rơ\ jêng ntil ka dja ta n’gor Gia Lai lah êng n’hanh nkual Tây Nguyên lah nsum:

Phâm nău mât ka rô phi đơn tính le\ geh rơ\ jêng ta n’gor Gia Lai mêh hơi wa?

            Trinh Quốc Việt: Ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm mpôl hên le\ [ư du đêt nkô| mpeh ka rô phi đơn tính. Ntơm bah năm 2009, mpôl hên dơi geh Viện thuỷ sản 1 kơl an 10.000 mblâm ka me dăm gay ma yơng ntil luh kon ka rô phi đơn tính. Mpôl hên le\ ndjôt ja me dăm dja s^t, mât ta nkuâl Phú Thiện, lôch nê, mpôl hên leo [ư yơng ntil kon ka rô phi đơn tính. N’hanh mpôl hên le\ yơng dơi ntil ka ntil dja ta hợp tác xã Lý Hà Đông ta nkuâl Phú Thiện. Nău dơi bôk năp du\t ue\h, lôch nê bu mât dơi ntil ka dja ta ntu\k đo\ng.

            Tât a[aơ ri nău dơi mât ka rô phi đơn tính phâm mêh wa?

            Trinh Quốc Việt: Ka rô phi đơn tính geh nău ue\h păng lah ngăch hao têh, ntu\k tăch rgâl bu u\ch rvăt đah rnoh khlay a[aơ dôl ma ue\h n’hanh [ư gơih nđơr an [on lan mât. Kơt nê| ri mpôl hên le\ leo [ư ăp ntu\k mât ka rô phi đơn tính tâm n’glău, tâm gu\k ka. Ăp trong leo [ư nê, a[aơ nha dơi [on lan mât [ư đo\ng, rnoh khlay ka a[aơ ri ue\h, geh sa an nău kan n’hanh [on lan nha ntuh kơl tay đo\ng gay ma mât ăp nău dơi ntơm nơh le\ rlong [ư an bu uănh kơt t^ng [ư.

            Phâm may uănh năl mpeh nău dơi rơ\ jêng mât ka rô phi đơn tính ta Gia Lai lah êng n’hanh nkual Tây Nguyên lah nsum?

            Trinh Quốc Việt: Gia Lai săk geh mpeh ntu\k mât tui ka yor he geh măt dak hvi, kơt dak bât, dak n’glău, dak me, dak diăng. ka rô phi đơn tính mô lah ka diêu hồng dơh mât, rnoh khlay kơt a[aơ lah tâm di. Ka diêu hồng lah du ntil luh jêng bah ka rô phi đơn tính. Ka diêu hồng geh nău ue\h lah têh ngăch, âk mblay n’hanh rnoh khlay ta ntu\k tăch rgâl a[aơ ri ue\h lơn rlău ka rô phi đơn tính. Jêng rnôk mpôl hên leo [ư ri [on lan dăn đă lah an nklăch mât rnoh ka diêu hồng âk lơn rlău ka rô phi đơn tính.

            Dăn lah ue\h wa!

                                                                                                Thị Đoắt n’hanh Điểu Thân răk rblang