VOV4.Mnông: Tâm ăp năm dăch aơ, geh nău kơl an bâh n’gâng kan n’hanh ntu\k kan têh nkuăl Kon Plong, n’gor Kontum, hiăng rnăk [on lan le\ geh tăm tơm [ư dak si njêng nău geh đăp mpăn. Bôl ma nău âk, rnoh neh hôm nha mô ho\ âk yơn nău kan hun hao tơm [ư dak si ta Kon Plongle\ kơl an âk rnăk geh rơh nkhêp rgâl mhe nău geh, geh njoat n’huch ach o, [ư sâm geh tâm di.

Ua\nh năl tơm [ư dak si lah tơm tăm tơm ta ntu\k, nkuăl Kon Plong n’gor Kontum le\ geh âk ntrong kan gay ma mât tăm ndrel đah kơl an nu^h [on lan hun hao rnoh neh tăm tơm [ư dak si. Wa Trương Ngọc Tuyền, groi kruanh ntu\k kan tuch tăm n’hanh hun hao [on lan, nkuăl Kon Plong an g^t. nchrăp tâm năm 2017, nkuăl mbra kơl an [on lan kan lo\ mir tăm mhe 78 ha tơm [ư dak si, ua\nh ne\ lah tơm tăm tơm kơl an nu^h [on lan bah ach o, hun hao wa\ng sa.“Bâh ntơm nău ngăn mpeh nău trôk nar mih sial, neh ntu bâh ta ntu\k ăp ntil tơm [ư dak si hun hao ueh jêng tâm ba năp nơh, nkre lah nkuăl le\ mbơh [ư nău rlong kan du đê| tơm [ư dak si n’hanh an nău geh ueh. Bâh ne\ tât a[aơ nău mpo\ng kan UBND nkuăl hun hao du đê| ntil tơm [ư dak si tơm kơt lah Hồng Đẳng Sâm, tơm đương quy, lan kim tuyến, sa nhân, rm^t n’hanh tơm blân rse. Nău kan mbơh [ư r^ nkuăl [ư ndrel đah rnoh prăk kơt lah rnoh prăk kơl n’huch ach o, prăk rdâk njêng nkual [on lan mhe, prăk 30a, 135 bâh Chính phủ gay ma kơl tơm ntil an nu^h [on lan hun hao”.

Bâh geh nău mât kơl, kơl an bâh UBND nkuăl Kon Plong, rnoh neh tơm [ư dak si hun hao ăp nar lơ ma âk lơn tâm jay, neh mir bâh [on lan kan lo\ mir. Wa A Ming, kruanh UBND xã Măng Cành an g^t. t^ng nău nchrăp, năm aơ n’gâng kan xã mbra kơl an nu^h [on lan, ngăn lah rnăk ach o, hun hao 9 ha Hồng Đẳng Sâm, 1 ha tơm đương quy n’hanh 15 ha blân rse hung. Ta meng ne\, nău joi ntu\k tăch an tơm [ư dak si le\ geh ua\nh khlay. Xã le\ tâm ton kan đah cty TNHH Sơn Trung Du gay ma tăch ndơ an [on lan. Wa A Ming, an g^t:“Xã dâk leo [ư nău rvăt le\ drăp ndơ r^ nu^h [on lan đăp mpăn tâm nău pah kan mât tơm tơm [ư dak si. Tât a[aơ âk rnăk [on lan mbơh dăn rgâl tơm tăm jêng tăm ăp ntil tơm [ư dak si kơt đương quy, sâm rse, rm^t chăng n’hanh tơm blân rse”.

Gay ma kơl an [on lan bên đah kĩ thuật tăm, mât chăm tơm [ư dak si, nkuăl Kon Plongle\ đă cán bộ jur ta ntu\k kan ba dâng, tâm rgop ndrel đah cán bộ ntu\k kan ba dâng nti nău kan, nt^m [on lan na nê|. Bâh ne\, tâm rnôk [ư nău kan tăm tơm [ư dak si ta nkuăl Kon Plong geh [ư dơh lơn. Kĩ sư Bùi Văn Sơn, cán bộ ntu\k kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan nkuăl Kon Plong an g^t:“ Ta rnôk a[aơ ăp rnăk [on lan le\ g^t nău mât tăm tơm đương quy. Bâh nău tăm hên le\ tâm rgop đah n’gâng kan ta ntu\k nt^m mbơh na nê| an ăp rnăk gay ma ăp rnăk g^t nău mât tăm bâh [ư neh tât tăm, rôk. Rnôk ma [on lan le\ g^t r^ njêng nău kan ta [on lan gay ma pơk hvi nău mât tăm”.

Săk rnglăy dơi geh mpeh nău kan hun hao tơm [ư dak si tâm [on lan bâh nkuăl Kon Plong le\ du\t na nê|. Ntơm nơh, rnăk vâl yuh Y Bôn, ta thôn Tu Rằng, xã Măng Cành kanu\ng geh tăm tơm bum ta mir n’hanh tơm cà phê ta jay. Geh n’gâng kan xã rgo\ jă kơl an ntiltăm, geh cán bộ nkuăl nti nău mât tăm, yuh Y Bôn rlong tăm bơi tât  500 m vuông sâm đương quy. Lôch bơi tât 4 khay mât chăm, mir tơm đương quy bah rnăk yuh Y Bôn a[aơ le\ ueh jêng. bôl ma ê ho\ tât rnôk bum yơn le\ geh nu^h tât dăn rvăt lor đah rnoh khlăy 500 rbăn prăk/kg. yuh Y Bôn an g^t, rnăk le\ tâm nchră ntru\nh mbơh ta yan tât tay mbra pơk hvi rnoh neh tăm đương quy.

Bâh nău kan hun hao tơm [ư dak si đo\ng, âk rnăk [on lan ta Kon Plong le\ geh nău geh âk bâh geh tăch ndơ n’hanh tăch tơm nti. Ntoh lư kơt tâm nău kan tăm tơm Hồng đẳng sâm an nău geh âk geh rnăk [on lan A Ha, ta thôn Dak Lanh, xã Măng Bút. Ăp năm nô A Ha geh bar pe jât rkeh prăk bâh tăch ntil n’hanh tăch bum Hồng đẳng sâm. Năm aơ, nô A Ha êng nơm [ư ntil gay ma pơk hvi rnoh neh mir tăm Hồng đẳng sâm n’hanh ua\nh aơ lah rơh nkhêp gay ma jêng nưu geh âk. Nô A Ha an g^t:“Saơ mir tơm aơ gâp le\ rhơn hôm, saơ [on lan tâm [on hun hao, ăp rnăk tâm ban. Gâp t^ng nău kĩ thuật nti kan bâh mpeh nău leo kan ne\ gâp [ư”.

Mô dơn kơl an [on lank an lo\ mir tơm tăm [ư dak si gay ma n’hao nău geh, rgâl mhe nău rêh, nkuăl Kon Plong hôm nha ua\nh khlay tâm nău mât rong, mât njêng, hun hao tơm [ư dak si ơm geh ta n’hâm bri, ua\nh aơ lah rnoh geh têh âk an nu^h [on lan dơn mât ua\nh bri. Nkuăl le\ ua\nh nđôi, nchrăp kan 615 ha bri gay ma mât rbăy, so\k do\ng ăp ntil tơm [ư dak si t^ng trong nâp nâl. Wa Trương Ngọc Tuyền, groi kruanh ntu\k kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan nkuăl Kon Plong an g^t:“Bâh nău ua\nh nđôi rnoh neh bri le\ geh pă an [on lan mât ua\nh ta ntu\k r^ UBND nkuăl ua\nh năl du đê| ntil tơm [ư dak si le\ geh tâm nkual bri mât bâh nu^h [on lan, tâm ne\ rgum du đê| ntil tơm si cốt toái bò, ăp ntil tơm chè rse, tơm pr^t bri, tơm táo mèo hôm ntơ lah Sơn Tra gay ma hun hao. Hun hao tơm [ư dak sit a ntu\k dôl hăn di trong t^ng nău ntru\nh 1976 năm 2013 bâh Thủ tướng chính phủ n’hanh nău nchrăp hun hao tơm [ư dak si bâh n’gor Kontum tât năm 2020 n’hanh mpo\ng tât năm 2030 r^ nkuăl dôl mbơh [ư n’hanh ntơm bôk năp geh ndơ ma tăch an ntu\k tăch rgâl”.

Nău kan n’gâng kan kơl an nu^h [on lan hun hao tơm [ư dak sit a nkuăl Kon Plong, n’gor Kontum le\ n’hao nău dơi geh, nău dơi mpeh trôk nar mih sial, neh ntu ta ntu\k. ndrel đah ne\ lah ntrong kan aơ le\ kơl an nu^h [on lan n’hao nău geh, n’huch ach o, hun hao wa\ng sa nâp nâl.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt