VOV4.M’nông: Ăp năm dăch aơ, hvi neh tăm sầu riêng ta n’gor Dak Lak dôl hao ngăch, ns^t tay nău geh âk an [on lan kan lo\ mir.  Bol ma kơt nê| aơ lah ntil tơm tăm ân geh kỹ thuật mât chăm ue\h mơ ns^t geh wa\ng sa.  Kỹ sư Trần Đỗ Hoàng, groi kruanh jrô kan ndơ\ rgâl khoa học kỹ thuật, Tập đoàn Lộc Trời, mbra nt^m nti kônh wa du đêt kỹ thuật mât chăm n’hanh njrăng n’gang bu tuh ta tơm sầu riêng.

            Ơi kỹ sư, tâm bah ri aơ nơh [on lan âk ntu\k ta n’gor Dak Lak rvê yor tơm sầu riêng luh kao ma mô kơn play, mô lah rnoh kơn play du\t đêt. G^t di lah tă bah trôk nar năm aơ mô ue\h an tơm sầu riêng đo\ng may lah, hơi kỹ sư?

            Kỹ sư Trần Đỗ Hoàng: Tơm sầu riêng lah tơm nt^t an bri geh mih n’hâm âk jêng nău u\ch geh l’^t mbe\ du\t âk, gay ma luh play n’hanh hao jêng ân geh du rnoh mih, n’hanh rnoh mih ân dơi tâm pă lam, khay wai mô dơi jo\ rlău 3 khay.

            Uănh tay du bông khay wai năm aơ nơh ri nar duh du\t đêt n’hanh du\t tâm di đah tơm sầu riêng. Jêng trôk nar khuch tât nău mô luh kao mô lah ru\ng play ri mô ho\ g^t ngăn ơm. Ta aơ ri he ân uănh ma du trong êng.

            Nău bôk năp lah luh kao âk yơn mô kơn play. tơm sầu riêng way luh kao du\t âk n’hanh tâm lăp mbach kao êng gay kơn play yơn rnoh kơn play du\t đêt rđ^l đah play dơi tâm lăp mbach tâm loh leh. Geh 2 ntil ndơ gay ma lăp mbach tâm loh leh ue\h: bôk năp lah ăp ntil su\t ong kônh kim mô lah rêt mpăr tât gay rhôp dak kao ri kơl tơm sầu riêng luh kao n’hanh kơn play tâm măng. Tâl 2 lah ân geh tơm luh mbach kao lah du ntil êng [a [a\ mô lah du tơm êng [a [a\ luh mbach tâm loh leh chong cheng ri păng mbra ue\h lơn. Gay [ư dơi nău dja ri bôk năp tâm rnôk tơm sầu riêng dôl luh kao ri ân su\t ong jôp âk ma trong mpoh u\nh tâm mir gay su\t ong wa\ch rgum âk lơn. Mô lah tăm tay ăp ntil tơm sầu riêng êng [a [a\ tâm mir ri nău geh play mbra âk lơn. Aơ lah ăp nău rlong [ư du\t geh nău dơi bah Viện tơm sa play miền Nam, tăm rlu\ 2-3 ntil ri nău dơi kơn play du\t ue\h.

            Ndr^ hôm geh nkô| êng [a [a\ [ư tơm sầu riêng mô kơn play đo\ng hơi kỹ sư?

            Kỹ sư Trần Đỗ Hoàng: Nău tâl 2 lah play ho\ kơn hôm yơn geh ru\ng ri geh 2 ntil ndơ, bôk năp lah mpeh ndơ sa kah. Rnôk tơm mô to\ng phân sa ma mât play lăn âk ir ri mbra geh nău tâm pit ndơ sa ri mbra [ư jêng ru\ng play. Mô lah tă bah phân poh mô tâm ban. Jêng mpôl hên dăn đă: bôk năp lah ân poh phân tâm ban, tâm pă poh âk tơ\: lôch klêh, lor rnôk luh kao n’hanh tâm rnôk mât play. Nkre rlău ma nău poh phân ta neh ân do\ng phân puh lha đo\ng gay pă an vi lượng. Tâm bah ri aơ nơh ri Viện tơm sa play miền Nam rnê du\t âk dak si Hi-Boron, aơ lah ntil phân poh lha geh âk Bo n’hanh đạm bah công ty Hi-Tech (Úc). Rnôk do\ng ta tơm sầu riêng an saơ rnoh âk kơn play du\t âk n’hanh rnoh play di rnoh kah ue\h du\t âk đo\ng. N’hanh he ân njrăng lah ân koh srang ăp rơh luh kao, rnôk tơm sầu riêng luh kao 2-3 tơ\ ri he ân sơch rơh gay koh n’ging. N’hanh rnôk luh play nse ri rgum ndơ sa kah tâm du đêt rnoh play mât play di rnoh ue\h, hôm ăp play mô di rnoh ue\h ri he ân koh jăng lơi.

            Du nău tâl 2 he ân njrăng đo\ng nê lah rnôk luh kao kơn play ri du đêt ntil bu tuh rdôl lăp sa, he nđôi uănh bah dih mir gay geh trong njrăng der. Mpeh tu ndru\ng ri way geh tu ndru\ng chuh play, [ư ru\ng play nse. Mô lah tă bah mbr^ng sêt, a[aơ mbr^ng sêt Phusarium [ư ôm kao ri jêng khuch tât nău ru\ng kao đo\ng. Nê lah ngoăy tâm ăp ndơ tơm ân uănh tay n’hanh do\ng trong lơh an geh nău tam.

            Tâm ban kơt âk ntil tơm tăm êng [a [a\ đo\ng, lôch klêh lah rnôk tơm sầu riêng u\ch geh mât chăm n’hanh geh mông nar rlu rlău gay nchrăp lăp hao jêng tâm năm mhe. Hôm du gâl bah kơi aơ, kỹ sư Trần Đỗ Hoàng mbra nt^m nti kônh wa du đêt kỹ thuật mât chăm tơm sầu riêng lôch rnôk klêh play. Jă kônh wa n’hanh băl mpôl gu\ djăt.

            Ơi kỹ sư Trần Đỗ Hoàng, rnôk a[aơ lôch khay klêh ri nău u\ch geh ndơ sa bah tơm sầu riêng mhâm mêh?

            Kỹ sư Trần Đỗ Hoàng: Ơ, lôch rnôk klêh ri he ân [ư poh phân gay kơl tơm dâk hao jêng tay. T^ng gu\ m^n mpeh phân poh bah Malaysia an saơ, ta tơm sầu riêng ndop măt 18 năm, săk geh 7 tấn/ha ri tâm 1ha so\k le\ bah neh 16,4kg đạm, 3,9kg (Diphotpho penta oxit) P2O5, 28,5 kg Ka2O, 2kg Canxi, 3,4kg Magie, tâm ban đah nklăp 33kg Urê, 23,5kg lân, 57kg Sulfat kali n’hanh 3,4kg Sulfat Magie/năm. Ndr^ bol ma rnoh âk phân tơm sa le\ bah neh mô âk yơn tơm sầu riêng du\t u\ch geh ndơ sa kah gay dâk hao jêng tay. Yor tâm rnôk dja he njrăng poh phân tơm lah đạm gay tơm dâk hao jêng tay n’ging lha, kơi ntop poh tay lân gay dâk hao jêng tay reh n’hanh kơi ntop poh tay Kali gay der bah mô to\ng tâm rnôk luh jêng play, mât play ri tơm rhôp sa Kali du\t âk. Rlău ma nê he ân njrăng tât ăp nguyên tố trung vi lượng du\t khlay đo\ng, n’hanh nău poh vi lượng ma 2 trong [ư lah poh phân hữu cơ, phân ndrung n’gar mô lah phân poh lha.

            Nu^h [on lan do\ng ăp ntil phâm mhâm [ư gay poh an tơm tâm rnôk dja mêh hơi kỹ sư?

            Kỹ sư Trần Đỗ Hoàng: Mpeh phân poh tâm ban kơt ăp ntil phân poh đo\ng, he njrăng kơt aơ, aơ lah rnôk hao jêng reh n’hanh luh n’ging lha mhe jêng u\ch geh âk mpeh đạm n’hanh lân jêng he ân poh lor ăp ndơ dja n’hanh njrăng he ân poh phân hữu cơ, na nê| lah phân ndru\ng n’gar gay kơi ntop ăp to\ng vi lượng, nkre [ư neh rmu\ ôm, n’hao nău dơi tam phân vô cơ. N’hanh rnôk poh phân hữu cơ, phân ndrung n’gar ri he ân nkre đah ăp chế phẩm sinh học kơt: Trico ĐHCT n’hanh phân poh lha rgâl ue\h jêng neh Rizomic, gay mât njrăng ue\h bu tuh tâm neh, lơn lah mbr^ng sêt Phytophthora lơh jêng luh đang rtăk, du\t klach rvê an tơm sầu riêng. Rnôk he nkre ndơ\ ăp chế phẩm sinh học dja nkre kơl mât njrăng bu tuh ue\h nkre rgâl ue\h jêng neh nkre n’hao geh nău tam phân poh.

            Yơn lah tâm rnôk poh phân ri he ân njrăng mô do\ng ăp ntil phân geh Clo gay poh an tơm sầu riêng yor dơh jêng geh nsâp play. Du đêt ntil tơm tâm rdil đah Clo kơt tơm sầu riêng, khoai tây, mhât lha…ri he mô dơi poh. N’hanh mbra dơi rgâl ma ăp ntil phân poh êng [a [a\ kơt bah hôm poh ma Clorua Kali ri he ân poh Sulfat Kali an tơm sầu riêng.

            Hôm nkô| nău bu tuh ri mhâm mêh? Tâm rnôk dja nu^h [on lan moh ndơ njrăng ăp ntil bu tuh ta tơm sầu riêng mêh hơi kỹ sư?

            Kỹ sư Trần Đỗ Hoàng: Ta tơm sầu riêng ri geh du\t âk ntil bu tuh, lơh khuch kơt lah wa\r năm. Yơn lah, ta rnôk dja ri he njrăng du đêt ntil bu tuh geh tât khuch na nê|. Bôl năp đah bu tuh ri he ân njrăng tât bu tuh buh n’glang n’hanh bu tuh mbr^ng êr ri lơn âk tuh ta lha n’hanh chông tơm nse. He mât njrăng lah rnôk mhe saơ mbu\m chông ri puh ăp ntil dak si nkre geh nău tam âk n’hanh đăp mpăn đo\ng kơt: Angun mô lah Actara gay njrăng n’gang bu tuh dja. N’hanh he ân hăn chop uănh, puh nklăp bar pe tơ\ gay ns^t tay nău dơi tam.

            Mpeh bu tuh ri mpôl hên njrăng rnôk dja du\t khlay lah bu tuh tă bah mbr^ng sêt Phytophthora Palmyvora. Lơh khuch du\t âk ntu\k ta tơm kơt nău jêng ôm tơm, luh rtăk; ta chông prêh ri [ư jêng ôm play mô lah ru\ng lha nse. Ntil dja ri he njrăng lah bu tuh tă bah mbr^ng sêt Phytophthora lơh jêng du\t âk ntil tơm tăm geh bu tuh tâm nkual, rlău ma tơm sầu riêng ri geh tơm cao su, tiêu…Bu tuh ntoh ntơm bah neh tâm rnôk  neh geh dak trăm…he ân [ư mât njrăng bu tuh ăp kôp n’hanh rgum ăp ntil ndơ ri mơ geh nău dơi tam. Bôk năp lah ân koch trong hoch dak sor ue\h, bah ir l’^t mbe\ tâm mir tâm khay mih. Tâl 2 he ân poh âk phân ndrung n’gar rmu\ ôm, nkre đah to\ ăp chế phẩm sinh học kơt Trico Phytoph, Trico ĐHCT, kơi ntop poh chế phẩm Rizomic Ridomil geh ăp dak chế phẩm tâm kơl rêh gay mât njrăng ue\h ntil bu tuh dja. Nkre he ân nkh^t le\ gay ăp ntu\k geh bu tuh, ndjôt luh bah dih mir su lêk gay der bah ntưp rêng tơm bu tuh. Rnôk ntơm ntoh bu tuh ri ân do\ng ăp ntil dak si tam săm kơt Insuran 50WD ri do\ng săm du\t geh nău tam ntil mbr^ng sêt sa le\ ma ta tơm tiêu, tơm cao su…geh 2 trong [ư: mpli kât h^ng bah lơ ntu\k geh têl bu tuh mô lah puh bah lơ mpu\m lha gay njrăng der bah bu tuh. Aơ lah du đêt ntil bu tuh khlay ma he ân njrăng rnôk dja.

            Ơ, dăn lah ue\h kỹ sư Trần Đỗ Hoàng.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân