VOV4.Mnông: Kơp tât rnôk a[aơ, le\ rnoh neh cà phê tăm tay n’hanh ndop măt mhe ta ăp n’gor Tây Nguyên 118 rbăn 200ha, geh rlău 98,5% rđil đah nău nchrăp tât le\ năm 2020. tâm ne\, Lâm Đồng lah n’gor leo bôk năp đah roh ngăch tăm tay cà phê rlău 127% đah nău nchrăp kan, ndơ\ nău geh cà phê râng geh bâh n’gor hao bâh 26 tạ tât 31,3 tạ/ha.

Lôch rnôk tât râng ăp rjô nti nău kan, joi g^t n’hanh do\ng ăp nău way mpeh kĩ thuật tăm mât cà phê yor n’gâng kan tuch tăm n’gor Lâm Đồng mbơh nti bâh nău ngăn, rnoh geh mir cà phê le\ jo\ năm rlău 25 năm lôch tăm bâh rnăk vâl wa Huỳnh Đức Đông, ta khu phố 13, nkuăl têh Di Linh, nkuăl Di Linh, n’gor Lâm Đồng le\ rgâl ueh n’hanh geh njoat n’hao mhe. Mô dơn an nău geh cà phê âk lơn rlău bar tơ\ ma mir tơm hôm nha geh ueh mhe n’hanh dôl ntơm hao jêng, hun hao ueh. Wa Đông an g^t, kĩ thuật mât tăm geh mât đăp mpăn jêng nău êr n’ha, ru\ng play n’hanh ăp ntil nău bu tuh ta tơm, reh le\ geh ndâk nsơm le\ rngôch.

“Ta năp nơh nău geh cà phê mô âk, kanu\ng geh klâp ma 3 tấn dơm mô geh âk rlău. Yơn a[aơ r^ nău geh du\t âk hôm, ma nău bu tuh r^ mô hôm geh đo\ng. ntơm nơh gâp mô g^t na nê| ăp kĩ thuật mât tăm, mo geh do\ng nău mhe tâm nău pah kan r^ mir cà phê way geh bu tuh, ru\ng play du\t âk mô geh âk play, nău rêh ueh kơt a[aơ”.

Ndrel đah nău rêh bâh mpeh n’gor, nău nchrăp pah kan mât tăm cà phê t^ng trong nâp nâl VnSAT ta Lâm Đồng le\ mbơh tơih âk nău g^t mpeh mpeh mât tăm cà phê t^ng trong mhe an [on lan kan lo\ mir bâh nău [ư neh, săch ntil, koh n’g^ng, an tât poh phân, njrăng nău bu tuh n’hanh to\ dak mpêt nkrem..ntop ndơ\ Lâm Đồng leo bôk năp ta lam dak mpeh nău kan tăm tay cà phê đah rnoh neh geh hao tât 58 rbăn ha, rlău 127% nău nchrăp bâh le\ bar rơh năm 2014-2020, nău geh cà phê hao bâh 26,1tạ/ha hao tât 31,3tạ/ha/năm, rnoh geh hao bâh 366 rbăn tấn hao bơi tât 508 rbăn tấn. êng ta 2 nkuăl Di Linh n’hanh Bảo Lâm geh rlău 10 rbăn ha way tăm cà phê geh bâh 4 tấn let lơ. N’hanh nău geh cà phê Lâm Đồng a[aơ le\ âk lơn đah nău geh cà phê nsum bâh lam nkual lah 5 tạ/ha.

Wa Nguyễn Thanh Tùng, ta nkuăl têh Đinh Văn, nkuăl Lâm Hà, n’gor Lâm Đồng, săk rnglăy [ư t^ng bôk nău kan tăm tay n’hanh [ư cà phê t^ng trong nâp nâl lah saơ na nê|, nău du\t jêr a[aơ lah mhâm [ư gay ma ntrôl dăng dơi geh nău tâm rgop pah kan jan da, mât đăp mpăn geh ntu\k tăch ueh di an [on lan kan lo\ mir.

“{ư mât tăm cà phê nâp nâl r^ nău geh cà phê bâh [on lan hên le\ hao âk. Ăp nău jêr jo\t ta aơ ne\ lah ntu\k tăch ndơ du\t jêr. Dăn đă bâh nu^h [on lan lah mhâm [ư gay ma ntrôl nău tâm rgop 4 ntu\k kan, n’hanh ngih dak an geh leo [ư t^ng nău kơl an bâh ăp doanh nghiệp, ăp htx tâm rgop đah [on lan kan lo\ mir mpôl hên an nău khlăy, ntu\k tăch ndơ bâh [on lan geh mât đăp mpăn ueh lơn”

T^ng nău mbơh bâh wa Nguyễn Văn Châu, groi Giám đốc ntu\k kan tuch tăm n’hanh hun hao [on lan n’gor Lâm Đồng, tâm rnoh 10 rbăn rmen prăk ma n’gor le\ ntuh kơl an tăm tay cà phê tâm ba năp nơh, prăk manh ngân hàng ê ho\ to\ng 10%. Yor ne\, gay ma nău tăm tay cà phê geh mbơh [ư an săk rnglăy, rlău ma n’hao công nghệ do\ng mpêt nkrem dak to\...ăp nău kơl mpeh rnoh prăk manh an lor an geh [ư pơk hvi.

“Nău jêr jo\t tâm rnôk [ư t^ng bôk nău kan tăm tay a[aơ lah rnoh rnăk [on lan kan lo\ mir [ư manh prăk hôm nha mô ho\ âk. Nău pă prăk an manh kơl an manh t^ng trong âk rơh lvang kơt a[aơ mô tâm di đah nău u\ch bâh nu^h [on lan geh an đă manh geh ăp rnăk [on lan g^t đah ăp rnoh prăk manh”.

N’gor Lâm Đồng ho\ an [ư geh nău tam âk trong nkra sreh tăm tay cà phê, n’hao n’gor dja jêng n’gor bôk năp lam dak mpeh t^ng [ư bôk nău kan sreh tăm tay cà phê lvang năm 2014- 2020. Ndr^ moh ndơ [ư an Lâm Đồng dơi geh nău dơi âk kơt nê|, tâm ôp bah kơi aơ bah PV đah wa Phạm S, Groi kruanh UBND n’gor Lâm Đồng mbra nkoch na nê| nkô| nău dja.

            - Ơi wa, dăn may an g^t moh ndơ [ư an Lâm Đồng t^ng [ư bôk nău kan sreh tăm tay cà phê geh nău dơi âk kơt nê| mêh?

            Wa Phạm S: Lor bôk năp, ta jâng nsing so\k nău ns^t geh wa\ng sa [ư tơm jêng n’gor Lâm Đồng ho\ rđău đă Sở Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn tâm rnôk an [ư rblang an nu^h [on lan saơ nău sreh tăm tay cà phê lah geh nău dơi. Âk n’gor êng [a [a\ tâm rnôk t^ng [ư [a\ ma sơch ntil tơm, lôch nê an neh rlu, rgâl rmu\ jêng tay neh…lah kơt nê| ri roh du\t âk mông nar, [on lan mô geh tơm wa\ng sa, tâm rnôk nê n’gor Lâm Đồng do\ng trong [ư uănh năl moh nkô| kro ranh tơm cà phê nê, tă bu tuh lah tă bah bu ro\ sa reh, năl dơi kơt nê| gay geh trong nkra. Lah mô di tă bah bu ro\ sa reh ma tă bah nkô| êng [a [a\ sât blak neh ri he tăm d^l. Kơt nê| ri rhoăt glêh mông nar, mô di an kônh wa kâp ntil kơt nău mbơh njrăng lor bah Bộ Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn. Tâm nău rđău đă kơt nê| bah n’gor Lâm Đồng ri di ngăn n’hanh tâm di đah nău ngăn geh, nu^h [on lan tât do\ng [ư d^l.

            Nkô| nău tâl bar, hun hao cà phê nsing tâm ntu\k ntil mhe, nău way ri săk geh ntơm bah 2 tấn tât 2,5 tấn yơn rnôk n’hao ntil mhe ri hao ntơm bah 5 tấn tât 5,5 tấn lah rlău 200%, ndr^ rgâl bah hôm ma kônh wa mât chăm 2ha ri ta aơ rgum rgâl 1ha dơm.

            Tâl pe, rđău đă bah Ngân hàng Ngih dak n’hanh ăp Ngân hàng tăch rgâl ma tơm me lah Ngân hàng ngih dak ơm njêng lơi hồ sơ, nu^h [on lan dơn tât nchih săk, nchih rnoh hvi neh dơm gay du\t ngăch tât đah tơm prăk manh.

            Tâl poăn, n’gor Lâm Đồng rđău đă Sở Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn mât ue\h ăp mir ntil đăp mpăn săk geh âk. Rnôk nu^h [on lan nsing nơm ntil mhe ri mô hôm w^ we\ kơt ăp n’gor êng [a [a\ jêng mô hôm rvê do\ng. Nkô| nău đo\ng lah ntro\ng năl dăp rgum tay ntil tâm di đah nkual bri dak nsing tâm nău lôch geh gu\ m^n khoa học jêng nu^h [on lan mô hôm rvê do\ng.

            T^ng [ư ăp kôp kơt nê| jêng rgop an n’gor Lâm Đồng a[aơ n’hao săk geh ho\ rlău n’gor Dak Lak n’hanh jêng n’gor dâk bôk năp săk geh n’hanh rnoh âk cà phê lam dak.

            - Ơi wa bol ma săk kah n’hanh rnoh âk geh cà phê bah Lâm Đồng ho\ nar lơn ma dơi rgâl âk, yơn nău rêh nu^h tăm cà phê hôm rgoh n’gơ đo\ng, ns^t geh wa\ng sa mô đăp mpăn, g^t tă bah rêng tâm rgop tăch bah he đah ndơ dja hôm du\t đêt di may lah?

            Wa Phạm S: He mbra dơi lah aơ lah nkô| nău tâm rgop đah rêng tuch tăm nkre đah rêng rnoh khlay, uănh nsum rnoh âk tâm rgop tâm le\ rngôch rnoh geh play ri gâp m^n lah hôm đêt. Tâl bar lah he hôm nsing tâm ih bah dih nar, đêt geh nu^h [ư ntu\k ih cà phê êng. Tâl pe lah trôk nar, rgâl duh nđik trôk nar tâm ăp khay klêh ri kơt lah mô geh nar ih. N’hanh mô geh ntu\k ih jêng săk kah cà phê bah Lâm Đồng geh mpêt đêt rđ^l đah ăp rnoh di dak bah dih. Lôch hăn ôp uănh ri rnoh khlay rđ^l đah Dak Lak, Buôn Ma Thuột way ri Lâm Đồng way thuk lơn. Tâl poăn lah rnoh âk rnăk tâm rgop đah doanh nghiệp hôm đêt lơn rđ^l đah ăp ntil tơm tăm êng [a [a\. a[aơ nău njêng ăp HTX cà phê lah du\t đêt rđ^l đah nău u\ch geh. Yor kơt nê| jêng du đêt nkual jru ngai ta ntil mô bên ngăch, săk geh đêt jêng du đêt nu^h tăm cà phê hôm mâp âk jêr jo\t.

            - Ndr^ let năp tay, Lâm Đồng mbra geh moh trong kơl gay ntrôl dăng n’hanh wa\ch rgum âk lơn đo\ng ăp jâng wa\ng sa râng rdâk njêng rêng tâm rgop tăch an cà phê- ngoăy tâm ăp ndơ geh [ư tơm ta n’gor he mêh?

            Wa Phạm S: Đah n’gor Lâm Đồng, gay t^ng [ư n’hao rnoh khlay cà phê tâm rơh rgâl duh nđik trôk nar ri n’gor Lâm Đồng mbra ntrôl dăng tay t^ng [ư đề án sreh tăm tay cà phê, yor aơ lah du trong nchrăp găl n’hanh di nsing tâm râng rnoh khlay ndơ tuch tăm lam ntu\r neh. Tâl bar lah ntro\ng năl nkual neh gay rgâl du đêt neh tăm cà phê vối ri rgâl jêng tăm tơm cà phê chè. Mô geh ntu\k êng tăm tơm cà phê chè ue\h jêng kơt ta Lâm Đồng, lơn lah ta Cầu Đất Đà Lạt n’hanh sơch tay ăp ntil săk jêng ue\h, ăp ntil cà phê ma lam ntu\r neh u\ch n’hanh ton rvăt lor. Tâl poăn lah ntru\t nsôr ăp doanh nghiệp lăp ntuh kơl tâm Lâm Đồng t^ng trong tâm rgop gay t^ng [ư Nghị định 57 n’hanh Nghị định 98 bah Chính phủ gay rgum n’hao dăng tâm rgop n’hanh t^ng [ư ăp trong nt^t leo an tâm rgop, lơn lah ăp trong leo [ư tuch tăm jo\ jong đah tơm cà phê, pơk hvi neh tăm tơm nku\m n’hâm n’hanh an [ư du trong nt^t leo têh tăm cà phê way ơm rgâl jêng tăm cà phê hữu cơ gay râng rnoh khlay lam ntu\r neh. Gay he sơch ăp ntil ma he t^ng ntu\k tăch rgâl nar lơn ma huêt yơn rnoh khlay ân hao, rgâl nău g^t êng bah nu^h [on lan n’hanh doanh nghiệp hăn t^ng trong r[o\ng kơt nê| ri n’hao dơi rnoh khlay, rgop an n’gâng kan cà phê jo\ jong n’hanh nu^h [on lan kan lo\ mir, doanh nghiệp tăm cà phê mbra ns^t geh wa\ng sa âk lơn tâm let năp tay.

            - Dăn lah ue\h wa!

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân n’hanh Thị Đoắt