VOV4.Mnông: Ăp năm dăch aơ, trôk nar rgâl ndal [ư an nu^h tăm cà phê mâp âk nău jêr jo\t. ndrel đah ne\, rnoh cà phê jur thuk, âk mir tơm cà phê le\ ranh, nău geh mô âk, săk rnglăy wa\ng sa mô geh kơt nơm u\ch [ư an nu^h tăm mô gơih nđơr. Gay ma mât tay mir tơm, [on lan kan lo\ mir geh ăp ntrong kan mât chăm cà phê knơm t^ng nău u\ch ndơ kah n’hanh nău ueh bâh tơm.

Lôch rlău 20 năm tăm n’hanh mât tơm cà phê, wa Nguyễn Kim Tần, ta thôn Thăng Tiến 3, xã Hoà An, nkuăl Krông Pach, n’gor Dak Lak ua\nh saơ, nău mât chăm tơm cà phê mô di lah kanu\ng knơm ta nău tă âk năm kan ma hôm nha knơm ta âk nău êng đo\ng. Yor ne\, wa way [a [ơ joi nău g^t mpeh mât chăm tơm tăm bâh ăp ntu\k kan ntoh ngơi, ntoh rup.

T^ng wa Tần, đah tơm cà phê, nău koh n’g^ng an geh [ư tâm le\ năm yơn lah rơh koh n’g^ng tơm bôk năp lah lôch lêh play. Lah he geh do\ng ntrong kan koh n’g^ng tâm di kỹ thuật, koh n’g^ng di ntu\k mbra njêng n’g^ng mbah ueh an tơm cà phê, kơl an tơm rgum ndơ kah rong ueh play. Lôch geh lêh play lah rnôk ma tơm le\ mô hôm jêng jêng lah păng le\ leo do\ng ăp ntrong kan mât tơm tăm lôch geh nău bu tuh ntoh luh, bâh ne\ ma mir tơm cà phê bâh rnăk vâl hôm nha geh hun hao ueh, n’g^ng mbah nâp dăng, tơm ueh jêng.

“Lôch lêh play r^ way geh êr n’ha, êr tơm, tal 2 lah bu tuh mbr^ng. rnôk n’ha păng du\m n’hanh le\ hoănh kro r^ nău bu tuh mbra ntoh luh n’hanh tơm êr n’ha r^ rnôk ne\ ndơ kah ta tơmle\ mô hôm geh jêng lah nău bu tuh dơh ntưp. Lôch lêh play way lah do\ng tât dak si, bôk năp lah he an geh poh tay du đê|phân. Nt^t lah hôm nha mih r^ he poh phân gay ma ueh jêng tơm he puh dak si ta tơm r^ nkre ma geh djrôp sa ndơ kah nkre lah geh sâm nău bu tuh ta tơm ngăch ndâk jêng tay”.

Tâm ban kơt âk mir cà phê êng ta Dak Lak, tât rnôk aơ, mir cà phê 27 năm bâh rnăk vâl nô Nguyễn Hữu Chiến, ta thôn Tân Thịnh, xã Tân Lập, nkuăl Krông Buk, n’gor Daklak, le\ geh dang kao . t^ng nô mbơh, nău aơ geh ta bôk khay wai yor trôk nar rgâl ndal, mih rlơ\ yan, tơm mhe lôch lêh ê ho\ geh rlu le\ dang kao dâl. Yor ne\, kao dang mô tâm ndr^h, [ư khuch âk tât nău mât chăm n’hanh geh play ta yan ba kơi.

Nău nô Chiến mât ua\nh ngăn a[aơ lah mhâm [ư gay ma mât chăm mir tơm geh ueh, bah bu tuh nkre lah rnoh prăk kan an tâm di. Nô Chiến an lah mir cà phê nô rnăk nô le\ ranh, nău geh play mô hôm âk jêng rnoh ndơ kah gay ma so\k rong play mô âk, tơm mô geh bu tuh, n’ha ueh nđir n’hanh ndơ kah tâm tơm hôm nha to\ng gay ma tơm rong play tâm khay wai. Yor ne\, lôch rnôk lêh play r^ ê ho\ kâp ntop ndơ kah an tơm.

“Ăp năm dăch aơ r^ yor trôk nar mô geh ueh lăng jêng nău geh tơm cà phê mô geh âk, nău geh bâh klâp ma 2 tấn n’gul tât 3 tấn n’gul rnglăy, nău geh mô dơi âk kơt rnăk vâl u\ch. Yor nău geh mô âk jêng tơm mô hôm jêng âk, jêng tơm le\ kh^t kro. Tâm rnôk lôch lêh play r^ mô geh ntop ndơ kah dâl yor le\ khay wai r^ lah he poh phân ta ntu mô dơi lăp n’hanh poh ta n’ha r^ tâm kahy wai mô tam đo\ng”.

Tâm rnôk a[aơ ta Tây Nguyên le\ lăp ta khay wai. T^ng ăp nu^h kan khoa học bâh Viện khoa học Nông lâm nghiệp Tây Nguyên, lôch lêh play, tơm cà phê le\ mô hôm jêng jêng dơh geh mô to\ng ndơ kah n’hanh nău bu tuh ntưp âk. Yor ne\ lah mô geh ntrong kan mât chăm tâm di, mbra khuch tât nău geh bâh tơm cà phê tâm let năp tay, khuch tât nău wa\ng sa rnăk vâl n’hanh lah ngoăy tâm âk nkô| nău [ư n’hao rnoh prăk do\ng mpeh tuch tăm mât rong tâm ăp rơh ba kơi.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt