VOV4.M’nông: Mât ndray nău ngơi nu^h rnoi mpôl đê| lah mât ndray âk mpưm ntil văn hoá. Dâk ta năp geh ma nău roh hêng bah âk nu^h rnoi mpôl đê|, nău mât ndray nău ngơi n’hanh chữ nchih bah ăp nu^h rnoi mpôl đê| khlay tâm ban da dê. N’hanh ngoăy tâm ăp trong mât ndray chữ nchih geh nău tam, nê lah ntăm an nău dơi.  

Việt Nam a[aơ geh 53 rnoi mpôl đê|, tâm nê geh 27 rnoi mpôl đê| geh chữ nchih êng bah rnoi nu^h he. Ntoh lư kơt: Tày, Thái, Hoa, Khmer, Nùng, Mông, Gia Rai, Ê Đê, Ba Na, Xơ Đăng, Cơ Ho, Chăm, M’nông...  Ntơm bah âk năm aơ, Đảng n’hanh Ngih dak tâm ban kơt âk n’gor ho\ geh âk trong kơl ntru\t nsôr, mât ndray văn hoá nu^h rnoi mpôl đê|, tâm nê êng uănh khlay mât ndray nău ngơi, chữ nchih bah ăp nu^h rnoi mpôl đê|.

Nghị định mbrô 82/2010/NÐ-CP bah Chính phủ ho\ quy định nău nt^m n’hanh nti nău ngơi, chữ nchih bah nu^h rnoi mpôl đê| tâm ăp ntu\k nt^m nti phổ thông, trung tâm giáo dục thường xuyên. Đề án Mât ndray, hun hao văn hoá ăp rnoi mpôl đê| Việt Nam tât năm 2020 uănh khlay tât nău rdâk njêng trong kan n’hanh ntru\t nsôr [on lan ăp nu^h rnoi mpôl đê| do\ng nău ngơi rnoi  nu^h he nơm. Yơn lah, trong r[o\ng lăp rgum dôl ntoh luh geh ma nău roh hêng nău ngơi “me deh” he nơm bah ăp rnoi mpôl đê|. Nău mât ndray n’hanh mpư n’hao nău ngơi, chữ nchih ăp nu^h rnoi mpôl đê| ma âk trong [ư êng êng, tâm nê geh ntăm an nău dơi, lah nău khlay jăch ndăn gay mât ndray săk tơm văn hoá, t^ng [ư nău dơi tâm ban đah ăp nu^h rnoi mpôl đê|. N’hanh nău ntăm an nău dơi tâm mât ndray chữ nchih ho\, dôl dơi ntrôl dăng ta âk [on lan nu^h rnoi mpôl đê|.

        Ta Nghệ An, âk năm rlău aơ, nai nt^m nti- nu^h g^t blău nău way ơm Sầm Văn Bình ho\ geh âk ndơ gu\ m^n, nchih rgum, an luh âk ndrôm si [u\t, si [u\t nt^m nti khlay mpeh rplay si [u\t chữ nchih Thái. Păng râng nt^m nti ta âk jrô pơk nt^m nti chữ Thái. Wa Lô Thị Mai, ta xã Tam Hợp, nkuâl Quỳ Hợp rhơn n’hanh n’hao êng săk rnôk chữ nchih ơm yău bah rnoi nu^h he ho\ dơi rdâk nkah tay. Yor kơt nê|, păng ho\ rgo\ jă kon său tâm rnăk he râng ăp jrô nti chữ Thái tă bah nai Bình nt^m.

(Tăng lư nai Bình nu^h Châu Quang, blău chữ Thái bah rnoi he, gâp mơ jă nai s^t nt^m an kon său g^t dơi chữ nchih bah u che he. Kon său gâp g^t răk g^t nchih chữ Thái, gâp rhơn ngăn.)

Ta xã nkual jru ngai Nặm Ét (nkuâl Quỳnh Nhai, n’gor Sơn La), cô nt^m Điêu Thị Hính, rnoi nu^h Thái dơi g^t tât lah nu^h le\ nuih n’hâm tâm nău trêng nti nău ngơi, chữ nchih bah rnoi Thái an cán bộ, kon se nti, [on lan tâm nkual. Djăt ma kơt nê dơm mô gu\ rlu ot ntôl, dơi nai Hính grêt t^ng trêng nti, âk kon se nti a[aơ ho\ hăr blău răk, nchih chữ Thái. Oh Quàng Thị Điệp kon se nti jrô 6 Nhih nti Tiểu học n’hanh Trung học cơ sở xã Nặm Ét, nkuâl Quỳnh Nhai an g^t:

         "Gâp nti chữ Thái ta cô Hính 3 năm, ntơm bah năm jrô 3 tât jrô 5, tât a[aơ gâp ho\ g^t răk, g^t nchih. Gâp saơ nti chữ Thái dơh dơm, me bơ\ gâp ri mô g^t chữ Thái, gâp mbra nt^m nti tay an me bơ\”.

Sóc Trăng geh 92 chùa Khmer ri ho\ geh rlău 80 chùa pơk jrô nt^m nti rplay si [u\t rnoi mpôl đê| tâm khay rlu nti. Ho\ jêng nău way, djăt ma tâm khay rlu nti, ăp kon se jê| nu^h Khmer ta n’gor Sóc Trăng ndăn hăn nti chữ nchih rnoi nu^h he nơm tă bah ăp nu^h sư tâm chùa pơk jrô nt^m nti. Bol ma jrô nti pơk tâm khay rlu nti dơm, sư sãi lah nai nt^m, yơn jrô nti [ư du\t răp jăp. Ta aơ ăp kon se dơi mâp băl mpôl, pâl rlưn, lơn lah nti gay ma g^t răk, g^t nchih chữ nchih bah rnoi nu^h he nơm. Khay rlu nti hăn tât chùa nti chữ Khmer lah nău kan way ơm geh ho\ bah ơm. Gay nău kơt nti bah ăp kon se [ư săk blău, ăp nu^h chùa hôm manh jrô nti bah nhih nti tiểu học gay [ư nt^m nti an ăp kon se. Nai Lê Thành Thái, Groi Hiệu trưởng nhih nti tiểu học Thạnh Phú 3, an g^t:

“Ăp rnôk tât khay rlu nti, nhih nti ntêm an 2-3 jrô nti an nu^h sư nt^m tâm khay rlu nti, gay n’hao nău g^t êng mpeh chữ Khmer an ăp kon se. Ăp năm rlău aơ rnôk ăp nar lễ, ăp kon se plơ\ s^t nti phổ thông, nău g^t blău nău Khmer bah ăp kon se dơi n’hao kloh.

Mô dơn [on lan rnoi nu^h Thái mô lah Khmer, ma tâm le\ rngôch ăp [on lan mpôl rnoi đê| êng [a [a\ tâm rnăk têh ăp rnoi nu^h Việt Nam, nău ntăm an nău dơi gay mât ndray chữ nchih- săk huêng bah ăp rnoi nu^h, ăp rnoi mpôl đê|, hôm dơi uănh khlay nsing tâm ăp trong nchrăp, trong kan dơi uănh khlay, nta trong dơh bah Đảng n’hanh Ngih dak./.                                 

(Thanh Tâm VOV 4 Thực hiện) -Nu^h rblang: Điểu Thân