VOV4.M’nông: Ntơh măt nuĭh rnoi mpôl đê̆ lah du ntô ndop khlay bah đại biểu Quốc Việt Nam rlău ăp năm kan. I ngăn nău kan Quốc hội tâm bah ri aơ an saơ, đại biểu Quốc hội lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ hŏ geh ăp nău rgop khlay tâm nău rdâk njêng n'hanh tĭng ƀư jăp ăp trong kơl nuĭh rnoi mpôl đê̆ bah Đảng, Ngih dak.  

Ta dak he, đại biểu Quốc hội lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ sơch luh na nê̆, lah nuĭh ntơh măt an nău mĭn n'hanh nău ŭch rŏng bah ƀon lan, ntơh măt nuĭh ƀon lan ƀư nău dơi Ngih dak tâm Quốc hội. Ta rơh bầu cử Đại biểu Quốc hội khoá 15, Đại biểu HĐND ăp gưl mhe aơ, lôch rnôk ntơh măt an rlău 1.100 cử tri cử tri A Huy (rnoi nuĭh Ba Na) ta ƀon Kon Hra Chót, phường Thống Nhất, nkual ƀon têh Kon Tum nklăch lha phiếu hăn sơch lor bôk năp, mpơl nău:

“Gâp lah bu ranh ƀon ta thôn Kon Hra Chót. Ƀon mpôl hên rhơn nđơr sơch ăp nuĭh Quốc hội, Hội đồng tŏng dơi. Lah nuĭh i dơi sơch lăp Hội đồng, Quốc hội mpŏng mhâm ƀư gay kơl an ƀon lan".

Hôm wa Cil Yũ Ha Giảng (rnoi K’Ho) ta ƀon Liêng Bông, xã Đạ Nhim, nkuâl Lạc Dương, n'gor Lâm Đồng ri nsing nơm lah ăp nuĭh dơi sơch lăp đại biểu Quốc hội n'hanh HĐND ăp gưl năm kan dja mbra ntơh măt dơi nău mĭn n'hanh nău ŭch rŏng bah ƀon lan.

“Kônh wa dŭt rhơn n'hanh dŭt nđơr gay hăn dơch nuĭh ntơh măt Quốc hội n'hanh Hội đồng nhân dân ăp gưl. Đah kônh wa mpôl hên, nău sơch ăp nuĭh tŏng geh nău gĭt blău, geh nuih n'hâm uĕh lŏng.

Nău dơi dŭt têh bah đại biểu Quốc hội lah râng tâm nchră n'hanh n'glêh an ăp nkô̆ nău khlay bah neh dak mpeh nău dơn kan, n'glĕ nău dơi kan Quốc hội ta ăp rơh hop Quốc hội. Đại biểu Quốc hội geh nău dơi râng tâm nchră, tâm rlăch ndăng mô lah râng mpeh ăp nkô̆ nău nchih tâm bôk nău kan rơh hop mô lah ăp nkô̆ nău dơi ndơ̆ luh tâm nchră ta rơh hop rgum lam lĕ rngôch bah Quốc hội, ta ăp rơh hop rmôt, mpôl mô lah ăp mpôl kan êng ƀa ƀă bah Quốc hội ma ăp đại biểu Quốc hội lah nuĭh lăp kan nsum .

Việt Nam lah dak geh 54 rnoi nuĭh ndrel gŭ rêh. Tâm ăp rơh rđău kan cách mạng, nkô̆ nău nuĭh rnoi mpôl đê̆ n'hanh pah kan nuĭh rnoi mpôl đê̆ way dơi Đảng n'hanh Ngih dak uănh khlay tât trong kơl mô rgâl rloh rlău lah tĭng ƀư tâm rnglăp, geh nău tâm ban, tâm kơl nsum n'hanh tâm têk ndrêng nsum đah ăp rnoi nuĭh. Nău dơi tâm ban đah ăp nuĭh rnoi mpôl đê̆ dơi mpơl ta âk trong ƀư: mpeh wăng sa, mpeh văn  hoá, rêh jêng, chính trị… Nău dơi tâm ban mpeh chính trị dơi mpơl dŭt kloh tâm nău uănh an geh nău tâm ban geh nuĭh ntơh măt n'hanh geh nău tâm ban na nê̆. Ngăn an saơ đại biểu nuĭh rnoi mpôl đê̆ râng rlău ăp năm kan Quốc hội nar lơn ma hao âk. Quốc hội khóa II (1960-1964), đại biểu nuĭh rnoi mpôl đê̆ âk 16,5%. Quốc hội khóa X (1997-2002) đại biểu nuĭh rnoi mpôl đê̆ âk 17,3%.

Năm kan Quốc hội khóa XIV, rnoh đại biểu Quốc hội lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ lah 17,3%, tâm ban đah 86 nuĭh ntơh măt. Ăp nuĭh ntơh măt dja hŏ mât uĕh nău tam ngơi bah he, mpơl kloh nău kan lĕ n'hâm suan, nău dơn kan bah he, dŭt nsrôih râng tâm ăp nkô̆ nău rdâk njêng pháp luật, groi nđôi n'hanh n'glêh an ăp nkô̆ nău khlay bah neh dak. N'hanh rgop ngoăy tâm ăp têl nkah tâm năm kan Quốc hội khóa XIV lah uănh an dŏng 2 Nghị quyết khlay mpeh hun hao wăng sa- rêh jêng nkual nuĭh rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yông yang. Aơ lah ăp nău n'glêh an geh nău dơi jŏ jong bah Quốc hội đah lor bôk năp Quốc hội uănh an dŏng 02 nghị quyết êng mpeh trong kơl nuĭh rnoi mpôl đê̆.

Dŭt njrăng, Nghị quyết 88 rƀŏng trong tât năm 2030 lah rĭng geh tĭng bôk nuĭh nkual rnoi mpôl đê̆ dah 1/2 rĭng geh nsum bah lam dak; hŭch rnoh rnăk ach o jŭr hôm ta nâm 10%. Bôk năp mô hôm ăp xã, thôn dŭt jêr jŏt mha êng; 70% rnoh xã nkual nuĭh rnoi mpôl đê̆ tât di rnoh rdâk njêng ƀon lan mhe.

Ta ntŭk rgum nchră, cử tri lam dak rhơn rnôk uănh saơ păng rup mpơl lam mpeh nô nău wăng sa- rêh jêng nkual nuĭh rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yôk yang, mô lah nău rdâk njêng Luật n'hanh tâm nchră ăp nkô̆ nău khlay êng ƀa ƀă...Hŏ dơi âk nuĭh ntơh măt nuĭh rnoi mpôl đê̆ rblang kloh, phik saơ du trong dŭt tâm di n'hanh geh nău tâm di âk. Nklăp âk nuĭh hŏ djăt tăng nău tâm rlăch ndăng rgŭt n'gĭng bah đại biểu Quốc hội Ksor H’Bơ Khắp, rnoi nuĭh Jarai (Gia Lai) geh tât hun hao bri n'hanh ăp trong nchrăp ƀư thủy điện ta nkual ƀon lan nuĭh rnoi mpôl đê̆ n'hanh mpeh yôk yang ta rơh hop tâl 10, Quốc hội khóa XIV. Yơn lah nkô̆ rlăch ndăng, nău ôp bah nuĭh ntơh măt hôm geh âk nău rgop êng êng, yơn nău han săk n'hanh nău dơn kan đah cử tri dơi  kơp dơn.

Đại biểu Quốc hội khóa 14 Quàng Văn Hương, mpôl Sơn La lah rjăp, gay Quốc hội khóa 15 ndơn mban tay n'hanh mât uĕh lôch jêh geh, nău dơi hŏ tă geh, lơn lah tâm nău rdâk njêng n'hanh dâk ƀư trong kơl nuĭh rnoi mpôl đê̆ ân n'hao nău dơi kan âk lơn đŏng ăp nuĭh ntơh măt ta Quốc hội, sơch luh ăp nuĭh ntơh măt ntoh lư ngăn râng Quốc hội. Lơn lah gay mât dơi nău tam ngơi bah đại biểu lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ ta ntŭk rgum nchră  quốc hội, nău lor bôk năp ân n'hao dăng lĕ mpeh rnoh âk n'hanh nău săk tam blău kan.

Lah sơch dơi nuĭh rnoi mpôl đê̆ mô lah nuĭh ntơh măt gŭ rêh ta nkual nuĭh rnoi mpôl đê̆ râng Quốc hội ri nê lah ăp nuĭh geh nău tam ngơi bah ƀon lan, nkoch nău ŭch rŏng bah ƀon lan tât nhih pah kan Quốc hội.

Tĭng săk nchih ngăn ăp nuĭh dâk tâm rlong đại biểu Quốc hội khóa XV, tâm lĕ rngôch rnoh 868 nuĭh dâk tâm rlong geh 185 nuĭh lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ dâk tâm rlong, âk 21,31%. Nău n'hao âk rnoh dăp rgum tay đại biểu Quốc hội lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ ntơm bah 17,3% (khóa XIV) hao 18% (khóa XV) lah rnoh ŭch mbra dơi tât dơi./.

VOV 4- Nuĭh rblang: Điểu Thân