VOV4. M’nông: Tĭng nău mbơh bah Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam (LĐLĐVN) mhe aơ, kơp tât rnôk dja, Covid-19 hŏ lơh nklăp 7,8 rkeh nuĭh kan geh tât khuch rnôk ntoch đêt mông nar, tâm pleh rlu kan, nsrŭng kan, manh rlu kan tâm ton kan, rlu kan mô sa prăk khay, tâm nê geh mô đêt nuĭh kan lah nuĭh rnoi mpôl đê̆. Ta năp ăp năư jêr jŏt nê, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam hŏ way ndrel hăn đah Chính phủ, ăp doanh nghiệp, nta ăp trong dơh gay mât đăp mpăn nău dơi tâm di bah nuĭh kan.

Lôch rơh nuh srê tâl 3 ntoh luh ma rgum tơm lah tâm n'gor Hải Dương, tât aƀaơ bôk năp dak he hŏ rdêl bah geh nău dơi nuh srê Covid-19 lơh. Yơn lah, nău tât krit nji bah nuh srê lam ntŭr neh hôm dŭt duh jêr đŏng n'hanh nău tât bah nuh srê têh an tay bah kơi dŭt jru hô, lơn lah tâm trong nuĭh kan, nău kan. Âk băl mom geh roh nău kan lôch nuh srê têh Covid, nsĭt geh wăng sa hŭch. Geh băl ơm lah nuĭh kan tơm ri tâm rnôk dja jêng mbăk anh jâk, ân rêh nsing tâm rnăk wâl. Nê lah nău ngăn geh bah âk băl mom nuĭh rnoi mpôl đê̆, nkual yôk prêh mhe aơ đŏng.

Roh nău kan, âk băl mom plơ̆ ntơm tay bah ntơm. Ta ăp ƀon lan nuĭh rnoi mpôl đê̆ nkual Tây Bắc, Tây Nguyên, âk ntŭk kônh wa dôl tăm âk tơm dak si kơt sâm Ngọc Linh, đẳng sâm, blân lok, tăm quế, sa nhân ônh, quả thảo mô lah tăm ăp tơm sa ơm kơt mbo, ba, bum blang...n'hanh druh ndăm nuĭh rnoi mpôl đê̆ roh nău kan plơ̆ sĭt ƀon tơm mbra râng kơl kan mir ba n'hanh rnăk wâl.

Yơn lah, mô di lĕ dĭng băl mom geh nău lap kơt nê da dê. Nău nkoch bah kơi aơ bah băl Lý Già Sư, bản Choản Thèn, xã Y Tý, nkuâl Bát Xát, n'gor Lào Cai lah du nău ntĭt. Băl Lý Già Sư an gĭt, rnăk păng mhe luh gŭ ƀư rnăk êng, ur sai ndrel hăn manh kan an bu, bum ba bah kơi mô geh nuĭh ƀư jêng hŏ tăch tay an nuĭh êng, aƀaơ nuh srê Covid tât, roh nău kan, ur sai băl mom plơ̆ sĭt tay jâng lang mpang ti. Bar pe khay aơ ngêt sa nsing tâm me bơ̆ ranh kơl siăm.

Bah năp Covid gâp hăn kan mpeh Trung Quốc, mpeh bah ri ƀư nău kan tuch tăm tâm ban kơt mpeh bah he aơ dơm, gâp geh bu đă tăm prit, yơn rnôk geh nuh srê ri gâp sĭt jay. Aƀaơ mpeh bah Trung Quốc mô hôm dơn nuĭh kan đŏng ôh, gâp ŭch dăn kan ntŭk êng yơn lah nuĭh gŭ tâm ƀon lan ngăn kơt nti mô ăp tŏng, mô geh nău kan tâm săk jêng gâp jêr dăn nău kan ngăn.

N'gor Lào Cai geh rlău 64% lah nuĭh rnoi mpôl đê̆. Nuh srê Covid 19 hŏ lơh khuch hô n'hanh khuch mô đêt tât nău rêh bah nuĭh rnoi mpôl đê̆. Tĭng wa Nguyễn Đức Bình, Kruanh jrô kan Lao động-Thương binh-Xã hội nkuâl Bát Xát, gay ntrŭt nsôr nuĭh ƀon lan plơ̆ tay đah nău kan lôch bah kơi nuh srê Covid, nkuâl hŏ ƀư âk tơ̆ mbơh nkoch nău kan:

Ăp năm, mpôl hên way tâm boh kan nsum ƀư ăp rơh mbơh joi nău kan an nuĭh kan ta ăp xã. Kơt năm 2020 dja, bol ma tât khuch bah nuh srê Covid, yơn tât bah Covid ri mhe aơ nơh mpôl hên hŏ ƀư dơi 8 tơ̆ mbơh joi nău kan hôm. Aƀaơ tơm nuĭh kan bah nuĭh ƀon lan nê, lôch rnôk Trung Quốc geh Covid ri nuĭh kan sĭt mô geh nău kan ri mpôl hên hŏ rƀŏng trong hăn pah kan ta n'gor Quảng Ninh n'hanh nău dja dŭt geh nău dơi tam đŏng.

Hôm wa Lê Văn Khiêm, Kruanh jrô kan Lao động-Thương binh-Xã hội nkuâl Bắc Hà, n'gor Lào Cai ri mĭn lah, đah ƀon lan nuĭh rnoi mpôl đê̆, ăp bôk nău kan ntĭm nti nău kan way dơi hăn ndrel đah geh pah kan ngăn ngăn:

            “Pah kan ntĭm nti nău kan an nuĭh kan, lơn lah nuĭh kan rnoi mpôl đê̆ ri dơi an ƀư dŭt na nê̆. Aƀaơ geh dŭt âk jrô pơk ntĭm nti nău kan nhŭp ti nchŏng kan. Nkre lý thuyết, nkre dâk ƀư ngăn, n'hao nău blău kan. Lôch pơk jrô ntĭm nti nău kan ri hŏ geh ăp rmôt nuĭh kan 100% lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ hŏ dơn rdâk njêng ăp mblâm jay 2 dăp. Nău tâl 2 lah ntĭm nti nkre đah hun hao tĭng di rêng dăp rgum tuch tăm mât rong. Ntĭt kơt ntĭm ntĭm nti njrăng n'gang nuh srê ndơ mât rong ri nkre ntĭm nti nkre đah pah kan ƀư chuh n'gang; mât chăm tăm tơm dak si ri ntĭm nti an nuĭh ƀon lan pah kan mât chăm, tăm tơm dak si đŏng. Mpôl hên mĭn lah aơ lah ăp ndơ ƀư dŭt tâm di".

            Tĭng ƀư trong kơl ntĭm nti nău kan an nuĭh rnoi mpôl đê̆ tâm rơh dja lah tâm ban ma nkra na nê̆ ăp trong ntop kơl an ƀon lan nuĭh rnoi mpôl đê̆ joi geh nău kan lôch bah kơi Covid. Ntơm bah bôk rơh covid 19 (kêng dŭt 2019) tât aƀaơ, lam n'gor Lào Cai hŏ ntĭm nti nău kan an rlău 4 rbăn nuĭh kan lah nuĭh rnoi mpôl đê̆. Kơp lĕ rngôch ntơm bah năm 2016 tât 3 khay bôk năm 2021 n'gor Lào Cai ntĭm nti nău kan an bơi 47 rbăn nuĭh rnoi mpôl đê̆. Ăp rnoi nuĭh geh nuĭh râng ntĭm nti nău kan lơn âk lah rnoi Mông, Tày, Dao, Dáy, Nùng....wa Đinh Văn Thơ, Groi giám đốc Sở Lao động-Thương binh-Xã hội n'gor Lào Cai, an gĭt:

            “Tâm nău kan ri nău way gŭ kan mbro, kan đăp mpăn jŏ jong ri ƀon lan nuĭh rnoi mpôl đê̆ mô lăng dơi mpeh trong kan dja. Mpôl hên tĭng trong rƀŏng lah tâm rnôk he ƀư ntĭm nti phổ thông ta ăp nhih nti, tât ăp ntŭk ntĭm nti nău kan ân n'hao dăng rgâl nău ntĭm nti ăp rêng kan gay ƀon lan khân păng ân dơi tât, ƀư bên n'hanh mbrơi mbrơi ân rgâl dơi trong pah kan. Nuĭh kan ma dăn rlu âk nar ri dŭt khuch hô tât nău kan ƀư njêng tăch rgâl bah ăp doanh nghiệp".   

            Pah kan ntĭm nti nău kan way nkre đah nta joi nău kan an nuĭh kan hŏ rgop uĕh tât rnôk hun hao jâng wăng sa, rêh jêng kon nuĭh bah n'gor Lào Cai. Ntơm bah ntĭm nti nău kan, lơn lah tâm rnôk lôch bah kơi nuh srê Covid dja hŏ rgop hŭch bah âk rnoh roh nău kan, n'hao nău geh wăng sa, hŭch ach o jŏ jong, đăp mpăn nô nău rêh jêng kon nuĭh bah n'gor. Rlău ma ăp nuĭh kan ntĭm nti kan ma jâng ti, n'gor Lào Cai uănh khlay ntĭm nti tơm nuĭh kan nuĭh rnoi mpôl đê̆ hăr blău ti kan âk đŏng, jêng nău dơh geh tâm rlong ta ntŭk joi nău kan tâm dak, mô dơn nê âk nuĭh kan hŏ joi geh nău kan ta dak bah dih. Âk nuĭh kan lah nuĭh rnoi mpôl đê̆ ta n'gor Lào Cai hŏ tât dơi đah khoa học công nghệ, pah kan ngăch tĭng trong công nghệp, rgop ndơ rgâl dăp rgum jâng wăng sa, dăp rgum tay nuĭh kan, ngăch săk geh nău kan./.

Hoàng Thái/VOV4- Nuĭh rblang: Điểu Thân