VOV4.M’nông: Điều 21 n’hanh 22 Công ước Quốc tế mpeh ăp nău dơi Dân sự n’hanh Chính trị nkoch mpeh nău dơi dah ro\ng rgum nchră n’hanh nău dơi dah ro\ng njêng mpôl. Tâm nê lah rjăp Nău dơi rgum nchră đăp mpăn ân dơi kơp dơn.Ta Việt Nam, bol ma tât a[aơ mô ho\ geh luật mpeh dah ro\ng njêng mpôl tâm Điều 25 bah Hiến pháp dak he an do\ng năm 2013 ho\ lah rjăp: “Nu^h [on lan neh dak geh nău dơi dah ro\ng do\ng nău ngơi, dah ro\ng báo chí, tât geh nău lư, rgum nchră, njêng mpôl, [ư ru\ng răng. Nău t^ng [ư ăp nău dơi dah ro\ng dja tă bah pháp luật n’glêh an..”

Uănh năl du trong geh nău so\ng ngăn, he mbra saơ lah, dah ro\ng rgum nchră, njêng mpôl lah ngoăy tâm ăp nău dơi tơm bah [on lan geh neh dak, dơi quy định na nê| tâm Hiến pháp 2013. Nău nê ho\ an saơ Đảng, Quốc hội n’hanh Chính phủ way uănh khlay n’hanh đăp mpăn an nu^h [on lan mbra dơi t^ng [ư ăp to\ng nău dơi bah he.

Đăp mpăn nău dơi dah ro\ng rgum nchră, dah ro\ng njêng mpôl hôm dơi t^ng [ư geh nău tâm ban ta le\ rngôch ăp [on lan rnoi mpôl đê|. Ta Sơn La, n’gor geh rlău 70% rnoh nu^h lah [on lan rnoi mpôl đê|, nău dah ro\ng rgum nchră, njêng mpôl tâm ăp năm rlău aơ dơi lah rjăp lah đăp mpăn. Mpơl ta nău ta ntu\k geh bar pe jât mpôl dơi njêng kơt Mpôl ndrel [on tơm Thái Bình; Mpôl ndrel [on tơm Hưng Yên; Mpôl ndrel tahen 1999 mô lah ăp mpôl dơi [ư ăp to\ng rêng, geh điều lệ kơt Mpôl tahen râng êng n’hanh rnâng kan tahen Việt Nam ta Lào n’gor Sơn La….

Lơn lah, tâm nău geh mạng internet dơi pơk hvi, hang rhiăng mpôl, rmôt dơi nu^h [on lan dah ro\ng njêng ta ăp mạng xã hội kơt zalo, facebook, yotuber gay kuăl jăp ăp nu^h râng lăp nsum tâm mpôl đah ăp nău u\ch na nê|. Ăp rmôt mpôl dja mbra âk tât bar pe jât rbăn nu^h lăp nsum kơt Mpôl nu^h Thái Sơn La ta Hà Nội, Mpôl nu^h Dao krêp dêh bah săk tơm.

Uănh năl mpeh nău dơi bah nu^h rnoi mpôl đê| tâm nău njêng mpôl, t^ng wa Hà Văn Quý, nu^h Thái ta bản Hoa, xã Tân Lập, nkuâl Mộc Châu, n’gor Sơn La, lah rjăp: păng mô, năl saơ geh du nău rkhoak mpeh nău njêng rmôt mpôl lah ăp mpôl dơi njêng luh di đah hiến pháp, pháp luật Việt Nam. Wa Quý rblang đo\ng, săk nu^h Thái nơm lah êng, mpôl [on lan rnoi mpôl đê| lah nsum way gu\ rêh tâm ăp [on lan, ho\ lah du rmôt mpôl hôm, ơm jo\ năm aơ hôm dơi đăp mpăn ăp nău dơi nu^h [on lan geh neh dak, nău dơi nu^h [on lan đo\ng.

“Đah nu^h Thái ntu\k gâp gu\ ri nu^h u\ch njêng mpôl mô geh nu^h mpăng ôh, njêng ri djăt ma njêng dơm yơn lơi d^ng tih pháp luật. Tâm ban kơt mô ho\ geh du hê nu^h I njêng mpôl ma n’gâng kan hôm hăn mpăng ôh. Djăt ma he njêng moh ntil mpôl ân kloh rvah đo\ng, geh điều lệ n’hanh mô tih pháp luật lah dơi”.

Lôch joi g^t, ta ăp mpôl njêng êng, nu^h râng dah ro\ng mpơl nău m^n bah he, nău m^n êng nsing tâm điều lệ bah mpôl ho\ dơi le\ rngôch ăp nu^h lăp nsum tâm mpôl u\ch uănh an do\ng n’hanh mô tih pháp luật Việt Nam. Đah nău dơi rgum nchră bah nu^h rnoi mpôl đê|, he mbra so\k nău nt^t bah nău nkoch bah wa Sồng A Tủa-Nu^h Mông ta bản Pha Luông, xã Chiềng Sơn, nkuâl Mộc Châu, n’gor Sơn La. Wa Tủa lah rjăp, săk păng nơm mô saơ geh du nău nking kol đêt bah n’gâng kan ta ntu\k lah [on lan njêng êng mpôl rgum nchră. Bản Pha Luông đah 88 rnăk, rlău 550 nu^h đah 2 rnoi deh tơm lah rnoi Sồng, n’hanh rnoi Giàng. Le\ rngôch nu^h tâm rnoi deh dah ro\ng rgum nchră, rgop nău.

“Rnoi deh hên 1 khay, 2 khay rgum du tơ\. Rgum nchră ri he nơm jă rgum êng dơm, moh geh ntil nău jêr jo\t ri dah ro\ng lah nkoch luh, mô lah [ư jăp ue\h ri găp hôm. He rgum dơi rnoi deh ri djăt dah ro\ng ma rgum dơm. Rnôk geh nău khlay rgum nchră ri djăt ma kuăl jă le\ rngôch rnoi deh he nơm ăp rnăk du hê bar hê tât rgum nchră dơm. Nău nê lah nău dah ro\ng he nơm dơm, moh nar he u\ch rgum ri he rgum dơm”.  

Ma ăp nău nkoch mhe aơ nơh bah wa Sồng A Tủa he mbra saơ kloh du nău, ăp mpôl, ăp rmôt ta ăp [on lan nu^h rnoi mpôl đê| hôm way ntoh n’hanh dah ro\ng rgum nchră đo\ng. Khân păng mô geh mpăng kol bah n’gâng kan ta ntu\k. wa Tủa hôm nkoch lah, păng way râng rgop nău ta ăp rơh hop tă bah xã, nkuâl [ư. Săk wa Tủa nơm mô g^t rplay si [u\t jêng ăp si [u\t ơm nchih an nu^h răk nău rgop mbra mô khuch tât ăp nău rgop bah wa Tủa. Ndr^, moh ndơ păng m^n, păng lah mô geh nu^h rklơ êng nău. Ndr^, nău dơi dah ro\ng rgop ta ăp rơh rgum nchră bah wa Tủa way dơi đăp mpăn.

Ngih dak he bol mô ho\ an do\ng Luật mpeh dah ro\ng rgum nchră, njêng mpôl yơn tâm lam trong kan chính trị bah Việt Nam a[aơ geh ăp mpôl kan kơt: Mặt trận Tổ quốc, geh Hội đồng nhân dân, geh n’gâng kan ta ntu\k n’hanh Luật nchrăp nău rlăch tay, Luật lah phong. Aơ lah ntu\k nsing khlay gay nu^h [on lan dơi mpơl nău u\ch ro\ng tâm di bah săk he nơm; rlăch lah ăp nkô| nău djơh, nuih ăl bah nu^h [on lan tâm nău rêh, nkre lah trong mbơh g^t nău lư khlay gay nu^h [on lan râng rgop nău gay ăp to\ng geh neh dak./.

Hoàng Thái/VOV4- Nu^h rblang: Điểu Thân