VOV4.M’nông: A[aơ nu\ih [on lan ta Dak lak lăp tâm yan pe\ lih sầu riêng. Ndrel đah nau kan play sầu riêng âk play ri kônh wa rhơn yor sầu riêng ntơm bôk yan rnoh khlay.

Mhe tât tâm yan pe\ lih yơn ăp mir tăm sầu riêng ta nkuăl têh Phước An, nkuăl Krông Pách, n’gor Dak Lak ho\ geh nau nkhuh n’gur, nu\ih rvăt, nu\ih tăch âk da dê. Njok trong 26, trong rlet nkuăl saơ geh âk ntu\k tăch play, âk ngăn lah sầu riêng. Tâm njok ăp trong, âk ndeh rdeng ndơ, ndeh hon-đa rdeng âk sầu riêng leo tât ntu\k bu rvăt. Wa Nguyễn Thị Mỹ Linh, nu\ih rvăt tă bah Tiền Giang tât rvăt ân gi\t, mhe tâm bôk yan yơn tâm ăp ntu\k păng tât ri ho\ geh 20-30 tấn  sầu riêng. Nchrăp năm aơ, ntu\k păng mra rvăt geh nklăp 10 rbăn tât gay tăch luh Trung Quốc. Wa Nguyễn Thị Mỹ Linh, ngơi:

 ‘ Năm aơ,  rnoh geh sầu riêng ko\ kơt âk năm, mra dơi lah âk lơn rlau đo\ng, nau kah ueh ri uănh ueh lơn, rnoh ko\ khlay lơn đo\ng. A[aơ ntơm bôk yan pe\ lih sầu riêng ma rnoh geh rvăt lăp ko\ ê geh âk, du nar gâp geh tăch luh nklăp 20-30 tấn. Bôk yan ko\ rnoh 40-41.000/kg, a[aơ ri hao tât 45-46.000/kg hôm”

Tti\ng wa Lê Thị Vọng, ta Thôn Tân Lập, xã Ea Yông, nkuăl Krông Pách, ndrel nau tăch rnoh khlay, sầu riêng năm aơ hô geh âk play ndrel kah lơn rđil âk năm. Kơt mir bah wa Vọng, ăp tơm ri luh play têh ndrel ueh. Wa Vọng lah, đah nau ueh kơt nê ri rnoh tăch mra khlay lơn năm e ntơm 3000-5000/kg, ko\ lah nau ueh đo\ng:

 ‘ Rnoh ueh ndrel kah play bah rnăk hên năm aơ ko\ geh rlau đah năm e, năm e ri geh 10 tấn yơn năm aơ nklăp 14 tấn.Ma rlau ma nê play ri têh, màu ri ueh, ma rnoh ri ko\ khlay lơn năm e đo\ng”.

Ti\ng nau kơp bah Jrâu kan Tuch tăm ndrel Hun hao [on lan nkuăl Krông Pách, lam nkuăl a[aơ geh bơi tât 1000 ha sầu riêng, âk ngăn dôl tâm yan geh pe\ lih gay ma tăch. Năm aơ bri mih nar ueh nơih ân tơm sầu riêng hao jêng, play âk lơn. Nau geh jêng bah tơm sầu riêng  tâm nau kan ndâk njêng tâm tăm bah nkuăl ho\ geh [ư ân rjăp.

Mpeh kỹ thuật măt chăm, klêh donh play sầu riêng, Thạc sĩ Đoàn Ngọc Hải, Kruanh jro kan mât uănh săk jêng, kah ue\h, Chi cục mât uănh kah ue\h ndơ tuch tăm- tui ka n’gor Dak Lak an lah:

Th.s Đoàn Ngọc Hải: Đah tơm sầu riêng ri tâm di đah du\t âk ntil neh, jăng tăm tơm sầu riêng ta Dak Lak a[aơ mpôl hên dôl rgum tâm dăp ăp nkual dăp rgum, le\ geh du\t âk nkuâl le\ tăm tơm sầu riêng dja đah rnoh hvi êng êng. Nt^t kơt ta Krông Pách ri neh tăm sầu riêng du\t hvi, lôch nê lah Krông Buk, Buôn Hồ, Ea Hleo, n’hanh a[aơ dôl tăm âk ta du đêt nkuâl bol mô ho\ âk, nt^t kơt ta Cư Kuin, Krông Ana…ri neh tăm sầu riêng a[aơ dôl pơk hvi đo\ng, yor a[aơ kơt he ho\ g^t ri rnoh khlay sầu riêng du\t ue\h n’hanh ns^t geh tay wa\ng sa bah tơm sầu riêng ns^t tay an kônh wa du\t âk đo\ng. yor kơt nê|, ma [on lan kan lo\ mir a[aơ kơt lah tăm geh tâm r^ng. n’hanh đah trong leo [ư tăm sầu riêng ri du\t ns^t geh nău tam ta ntu\k tơm sầu riêng ri kônh wa way mô tăm êng du ntil ma tăm rlu\, jêng lah [ư trong leo wa\ng sa 2 dăp, ma lơn lah, đah neh tăm cà phê nar lơn ma kro ranh ri nău n’glăp tăm sầu riêng gay [ư jêng wa\ng sa bar dăp ndrel du neh mir ri aơ lah trong leo [ư du\t ue\h n’hanh ns^t tay nău geh wa\ng sa du\t âk an nu^h tăm sầu riêng.

Ơ mhe nơh thạc sĩ geh nkah tât trong leo [ư tăm sầu riêng t^ng di rnoh VietGap, n’hanh a[aơ ri thạc sĩ mât uănh groi nđôi trong leo tuch tăm t^ng di rnoh dja đo\ng ta công ty TNHH MTV cà phê Phước An, xã Ea Yông, nkuâl Krông Pach. Ndr^ nău tăm sầu riêng t^ng trong VietGap ri păng mhâm ns^t geh an he mêh hơi thạc sĩ?

Th.s Đoàn Ngọc Hải: Tăm sầu riêng t^ng di rnoh đăp mpăn kah ue\h VietGap ri mpôl hên mhe t^ng [ư 8ha ta nkuâl Krông Pach dơm. Đah trong leo [ư tuch tăm way ơm ri he ân njrăng na nê| đah săk geh n’hanh kah ue\h play mir tơm. He mbra saơ lah săk geh âk năm aơ yơn năm bah kơi tay mô đăp mpăn, n’hanh lơn lah săk kah play. Đah trong leo [ư mât chăm t^ng di rnoh VietGap ri dơi geh nău mbơh nti, ntop kơl bah nhih pah kan mbơh nti, do\ng rêng [ư mât njrăng bu tuh rgum, do\ng phân poh tâm di ri mbra an săk geh đăp mpăn n’hanh lơn lah săk kah ue\h play yor do\ng rêng [ư VietGap ri nu^h [on lan geh săm[u\t nchih tuch tăm, rêng [ư poh phân, puh dak si ri bu mbra nchih tay n’hanh geh mông nar an tâm [ah đăp mpăn gay play lor rnôk klêh geh mông nar đăp mpăn tâm [ah jo\ đăp mpăn.

Ơ hơi thạc sĩ, tơm sầu riêng way geh moh ntil ndơ bu tuh mêh, nu^h [on lan moh ndơ njrăng rnôk mât chăm mêh?

Th.s Đoàn Ngọc Hải: Đah ntil bu tuh way geh âk ta tơm sầu riêng a[aơ lah mbr^ng sêt phytox, n’hanh a[aơ ta tơm sầu riêng mô dơn geh mbr^ng sêt phytox ma hôm âk ntil bu tuh êng [a [a\ đo\ng, nt^t kơt bu tuh nđôch lơh khuch an tơm đo\ng. yơn lah ntil bu tuh ma lơh khuch du\t hô tât tơm sầu riêng, mô dơn ta tơm sầu riêng kon ma le\ sầu riêng têh đo\ng, nê lah mbr^ng sêt phytox. Jêng kônh wa ân njrăng n’hanh mât uănh rnôk ma tăm tơm sầu riêng ri he ân uănh tât nău njrăng n’hanh puh mbr^ng sêt phytox an tơm.

Hôm đah play sầu riêng ri nu^h [on lan moh ndơ njrăng tât ntil bu tuh mêh?

Th.s Đoàn Ngọc Hải: Nău ma njrăng ndru\ng chuh ta play mô lah play ru\ng âk ri aơ lah tă bah rgâl êng săk tơm n’hanh tâl 2 lah tă bah rnoh âk poh phân bah kônh wa, tâl 3 đo\ng lah nău ru\ng play ri nău dja du gâl lah tă bah rgâl mih nar đo\ng, jêng lah rnôk tơm dôl tâm rnôk kơn play ri tă bah rnoh mât chăm tơm luh chông nse jêng tât ru\ng play, jêng lah rgâl săk tơm jêng tât ru\ng play. N’hanh du ntil ndơ đo\ng lah tă bah mbr^ng sêt tuh. Đah nkô| nău dja ri du\t mpo\ng kônh wa uănh khlay tât rêng [ư IBM- mât uănh bu tuh rgum ta mir tơm, lơn lah đah trong leo [ư tăm rlu ri he ân do\ng an le\ rngôch ăp ntil tơm tăm ta du neh mir nê mô dơn êng đah tơm sầu riêng. Gay he mât chăm ue\h lơn.

A[aơ n’gor Dak Lak ho\ lăp khay klêh play sầu riêng. Yơn lah, âk kônh wa nha w^ we\ lah moh rnôk gay ma klêh sầu riêng an tâm di. Ndr^ thạc sĩ mbra nt^m nti an kônh wa moh rnôk gay tâm di an klêh play sầu riêng?

Th.s Đoàn Ngọc Hải: Koh play ri rnôk play ho\ kranh ri he koh. Ma nău way t^ng trong tuch tăm tâm bah ri aơ nơh bah he ri play sầu riêng kranh ru\ng ri he klêh donh. Yơn lah, a[aơ gay ma klêh play jêng tăch ri nău an ru\ng gay ma klêh donh ri du\t jêr yor he mô dơi rdeng hăn ngai n’hanh mô jêng geh ndơ tăch dơi. Yor kơt nê| he ân koh. Ri nău dja du\t mpo\ng kônh wa rnôk ma mir he geh mpơl le\ ru\ng bar pe mblâm play, rnoh âk ntơm bah 3- 5% ri rnôk nê he mbra hăn ôp đah ntu\k rvăt, lôch nê bu mbra đă ăp công nhân way kan, ơm tă g^t kan gay ju\r uănh năl lôch nê n’glêh mông nar koh an kônh ri nău dja mơ lah tâm di.

Ơ, dăn lah ue\h thạc sĩ?

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân n’hanh H’Thi