VOV4.M’nông: Tâm ăp năm dăch aơ, bơ lah ntil play geh tăch sa âk đah rnoh khlay âk le\ ns^t tay tơm geh wa\ng sa âk an rnăk tăm bơ ta Tây Nguyên. Nău dja le\ ntru\t nsôr an nu^h [on lan pơk hvi neh tăm bơ. A[aơ lam nkual Tây Nguyên le\ geh bơi 27.000ha bơ. Yơn lah hvi neh tăm bơ hao âk, yơn nău kơt do\ng kỹ thuật tăm bơ di trong gay ns^t tay nău geh wa\ng sa âk lah nău ma âk nu^h tăm bơ hôm khoah. Nkô trăch “Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir”, nar aơ, Tiến sĩ Hoàng Mạnh Cường, Kruanh Bộ môn Lâm nghiệp n’hanh tơm sa play, Viện Nông Lâm nghiệp Tây Nguyên mbra nt^m nti kônh wa n’hanh băl mpôl du đêt kỹ thuật tơm gay tăm bơ ns^t geh nău dơi âk.

Ơi tiến sĩ Hoàng Mạnh Cường, mbra dơi lah tơm bơ mô di lah tơm tăm mhe ta Tây Nguyêm, nău mât chăm tơm  bơ ri mhe ntoh tâm ăp năm dăch aơ dơm, n’hâm tăm bơ mhâm [ư gay ns^t geh nău dơi tam, săk geh âk lah nău ma nu^h tăm bơ dôl uănh khlay a[aơ. Tiến sĩ mbra nkoch ăp nău njrăng đă tâm rnôk mât chăm tơm bơ ta Tây Nguyên?

Tiến sĩ Cường: “Tơm bơ he g^t lah nău mât chăm bah păng t^ng rơh hun hao bah tơm. Rơh hôm jê| mhe tăm ri he ân dăp rgum ntu\k tăm tâm ban kơt trong mât chăm tâm di gay păng đăp mpăn geh nău tâm ban đo\ng. Nău way he nti trong tăm njok t^ng mbor cà phê lah tăm jru, yơn tơm bơ he ân tăm thơl gay der bah dak sor trăm. Nău tâl bar he ân njrăng tâm rnôk mhe tăm đo\ng nê lah rnoh di ue\h ntil. Lah tơm ntil mô di rnoh ue\h ri he du\t jêr geh nău dơi tâm rơh tăm mhe.

Rơh tâl bar lah năm mhe tăm bôk năp,. Rơh dja ri tơm bơ u\ch geh phân poh du\t âk. Mpeh bôk năp rơh dja tơm bơ u\ch geh đạm n’hanh lân le\ bar khay mih wai, lơn lah tâm rnôk khay mih gay n’hao dăng soan cho\l bah tơm đah rnoh l’^t mbe\ têh tâm neh n’hanh gay păng ât rdâng dăng đah ntil bu tuh. Gay tơm hao jêng ngăn he ân geh uănh năl rblang rnoh âk ndơ kah tâm neh”.

Rơh bah kơi nê lah luh mu\n kao, tơm bơ păng luh mu\n kao ntơm bah khay 10 tât khay 3-4 năm bah kơi tay. Ta ăp ntu\k duh kro ri tơm luh kao kơn play tâm khay 3 khay 4 mbra geh ru\ng kao du\t âk. Ndr^ ri he ân gu\ m^n du đêt lah nklăp tâm khay 8 ri he poh âk phân lân n’hanh kali gay păng ntrôl dăng luh mu\n kao, păng mô luh chông nse đo\ng ôh. Ndr^ păng mbra đăp mpăn an nău luh kao kơn play tâm khay 1, khay 2, jêng păng rhuăt glêh tay nar luh kao, ndr^ đah nkual kro phang păng mbra đăp mpăn dơi nău kơn play…

Dăn lah ue\h ăp nău lư mhe nê bah Tiến sĩ. Ơi Tiến sĩ, t^ng nău lah bah âk rnăk tăm bơ ri khân păng saơ nău ru\ng play ta tơm bơ ntoh âk tâm rnôk luh play nse. Tiến sĩ dơi rblang nău dja đo\ng?

Tiến sĩ Cường: Rnoh âk ru\ng play ri geh 3 nkô| nău, bôk năp lah tă bah tâm ban geh ndơ sa kah tâm mir tơm mô đăp mpăn, play lăn rglet ir ri păng ru\ng êng đo\ng, tâl bar lah tă bah bu jôp âk ir ri păng ru\ng đo\ng. Tâl pe lah kônh wa geh nău way bên poh đạm tâm rơh dja. Rnôk đạm poh lăn âk ir mbra luh âk chông nse, rnôk luh chông nse ri play ru\ng. lơn lah hôm geh du nkô| nău đo\ng, tâm rnôk khay mih ri rnoh âk dak têh păng kru\l tâm trôm tơm geh ru\ng play đo\ng n’hanh lân lah trong nkra ma mpôl hên ndơ\ luh, nkra ma lân gay hu\ch bah ir ru\ng play. Bah meng nê ri he puh canxi bo, canxibo ntru\t nsôr hun hao kô| răch, jêng lah nkong play nâp ri đêt ru\ng lơn.

Tâm rnôk poăl play ri kônh wa mô dơi koh n’ging njêng mpu\m lha n’hanh lơn lah he mô phik xơr tâm mpu\m tơm. Jêng lah bah mpu\m lha ju\r tât neh ri [ah đah nê luh bah dih 20cm lăp let tơm ri he dơn rôk dơm. Yor bah lơ măt neh geh reh n’glang luh du\t âk. Reh nê geh bar nău tam ngoăy lah reh n’hôr, bar lah rhôp ndơ sa kah, rnôk he xơr neh ri păng [ư jêng tăch reh ri mbra jêng geh ru\ng play.

Bah meng ru\ng play, ri nău đang play bơ lah nkô| nău ma âk nu^h mâp geh đo\ng? ndơ lơh d^ng geh nău dja n’hanh trong njrăng n’gang mhâm mêh hơi Tiến sĩ?

Tiến sĩ Cường: Nău đang play lah tă bah poh kali. Rnôk poh kalơ ndơ lơh d^ng mpôl hên lah dơn poh 1 tơ\ tâm rnôk poăl play, poh tâl 2 lôch klêh dơm, yor tâm rnôk mât play he poh tâm rnôk play hôm nse lôch nê he rlu, rnôk play kruanh he mô hôm poh đo\ng ôh. Kali he g^t lah păng [ư sơh dăng play n’hanh rnôk mblăy păng chăt ri jêng đang play. Kônh wa njrăng tâm rnôk klêh he mô dơi poh kali. Nău đang play geh nkô| nău đo\ng lah đang bah lu\r play let lơ. He njrăng ta lu\r nău way ri păng ngo ri bu jôp sa bah lu\r hao. Ndr^ ri he ân njêng sơh aih an tơm ri he bah oi ngăn

Ơ, hơi Tiến sĩ, bah lơ nê nơh he nkah âk tât bu jôp, n’hanh âk rnăk dôl ma ji bôk rvê đah nău dja đo\ng. Tiến sĩ mbra nkoch kloh lơn đo\ng mpeh ntil ndơ bu tuh dja tâm ban kơt ntil dak si tam puh bah bu jôp đo\ng?

Tiến sĩ Cường: Mpeh bu tuh ri geh ndơ bu jôp, lah ntil bu tuh du\t têh mô dơn êng tơm bơ, ma nău njrăng n’gang păng du\t jêr jo\t. Gay hu\ch bah ir nău dja ri he ân koh n’ging soih aih, lơn lah tơm he an prêh nklăp 6m let dâng đah rnoh srêt tăm 6x8. Tâl bar lah he ân koh n’ging bah măt neh hao 1m gay aih bah n’glu tơm, mhâm [ư an geh măt nar sol lăp tâm n’gu tơm gay bah ir ntu\k gu\ nde ntil bu jôp. Ntop đo\ng lah he h^ng vôi ăp năm đah tâm [ah ntơm bah 1m ju\r let neh. Vôi ri kân bah ir lăp mbr^ng âm o n’hanh lơn lah Phytopthora n’hanh Fusarium, ntil bu tuh du\t klach rvê đah tơm bơ. Đah ăp ntil dak si ri geh âk ntil ta ntu\k tăch rgâl way puh bu jôp. Yơn lah kônh wa njrăng geh dak si do\ng an nhih dak si mpeh quốc phòng gay yu\k mu\ng lah du\t ue\h.

Ơ, dăn lah ue\h ăp nău nkoch g^t ma Tiến sĩ Hoàng Mạnh Cường mhe mbơh an.

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân