VOV4.Mnông:  Lâm Đồng lah n’gor geh rnoh neh tăm cà phê dâk tal 2 ta lam dak. Tâm nău mât tăm cà phê, âk [on lan kan lo\ mir ta aơ le\ joi an nơm ntrong kan săk rnglăy, mô dơn n’hao nău ueh geh cà phê rnglăy le\ geh bâh 8 tât 10 tấn/ha/năm. Mpôl he ndrel tâm mâp du đê| nu^h kan lo\ mir ta nkuăl Bảo Lâm, n’gor Lâm Đồng đah nău kan tăm cà phê nău geh âk.

Đah rlău 20 năm dêh bên đah tơm cà phê, [on lan kan lo\ mir Nguyễn Cao Thanh, ta xã Lộc Nam, nkuăl Bảo Lâm, n’gor Lâm Đồng le\ rgum geh âk nău tă geh kan tâm ntrong kan tuch tăm. Yơn lah tât rnôk aơ mir tơm cà phê bâh rnăk vâl wa le\ geh rêh jo\, yơn tơm hôm nha têh jêng n’hanh hun hao ueh, an nău geh râng geh ăp năm bâh 7 tât 9 tấn/ha, geh ăp yan rnoh geh tât 10 tấn cà phê rnglăy. T^ng wa Nguyễn Cao Thanh, tă kan bah nơm lah lôch lêh play an geh puh dak si, yor rnôk mhe lôch pe\ lêh ăp yan ăp ntil nău bu tuh hôm nha geh ta tơm, nău [ư dâl mbra njrăng ăp nău bu tuh, mô an nău bu tuh geh nău tre\ lam tât ăp ntu\k êng.

“Lah ta ăp rnôk êng r^ he mbra puh dak si ăp tơ\ êng êng, yơn rnôk mhe lêh play r^ he an rgum njrăng mât ueh nău bu tuh n’hanh [ư le\ rngôch. Ne\ lah mô geh kâp tât rnôk koh n’g^ng ma an geh [ư dâl, yor rnôk puh dak si r^ nău bu tuh mbra mô geh bah. way lah [on lan kan lo\ mir lôch koh n’g^ng mơ puh dak si an bah hoach dak si, kơt ne\ nău bu tuh hôm e mbra hôm n’hanh tre\ lam tay”.

Wa Nguyễn Cao Thanh an lah, nkual neh ta Lộc Lam way kro sât, dơh đang jêng tơm tăm an geh tăm tơm nku\m n’hâm gay ma an ueh l’^t, kơl dơi mât rnoh dak tâm neh. Yơn lah, tâm khay mih, nkual neh aơ way dơh nkân dak yor ne\ mô dơi poh phân tâm rnôk trôk mih, an kâp bah mih klâp ma 1pơh an neh kro sơh mơ d^ng poh phân, rnôk aơ an geh to\ tay 1 rơh dak gay ma an phân poh dơh lêk tâm neh. Mô rvoach, ku^h ntu, poh phân tâm khay mih yor dơh [ư khuch reh n’hanh geh bu tuh an tơm.

“Lôch rơh dang kao nglâ| du\t klâp ma 20 nar r^ he an geh ua\nh njrăng tât nău puh dak si gay ma bah ru\ng play, n’hanh rơh tal 2 an nkah lah rnôk play dôl luh, rnôk aơ lah tơm mô to\ng kali n’hanh ăp ntil ndơ kah êng r^ plat mbra ru\ng âk. 2 rơh aơ lah he mô geh ua\nh njrăng r^ play ru\ng kơt boh dâl, khuch âk tât nău geh. Yor ne\ [on lan an geh njrăng săm ta 2 rơh aơ, lơi d^ng an play ru\ng mơ d^ng do\ng dak si. Nkah tay lah rnôk geh play r^ nău mbr^ng tuh mbra hao ta n’g^ng, tâm njônh play jêng kônh wa an kahg^t chop mir [a [ơ gay ma ngăch saơ, ngăch njrăng săm”.

Rlău ma nău tăm cà phê, wa Nguyễn Cao Thanh hôm nha lah nău u\ch kơt nti n’hanh rlong tăm ăp ntil tơm tăm mhe. Wa lah nu^h ndơ\ tơm phật thủ n’hanh du đê| ntil tơm cam quýt lăp ta mir cà phê tăm geh nău dơi âk. Bâh nău nsrôih n’hanh g^t nău mât tăm t^ng kơt khoa học, râng geh ăp năm mir tơm bâh rnăk vâl wa Thanh an nău geh bơi tât 500 rkeh prăk/ha/năm. Nău pah kan bah wa Nguyễn Cao Thanh dôl jêng ntu\k tât ua\nh nđôi, kơt nti nău kan bâh ăp nu^h [on lan êng tâm nkual.

Njrăng uănh mât chăm cà phê tâm khay mih

Tây Nguyên dôl lah khay mih, rnôk ma tơm cà phê luh kơn play, n’glêh an tât săk geh âk play. Ndr^ nu^h [on lan moh ndơ njrăng tâm rnôk mât chăm mêh, đăp mpăn mir cà phê bah he geh du năm ju\r geh? Nê lah nkô| tâm rơh ôp bah kơi aơ đah wa Nguyễn Văn Chương, nu^h way nt^m nti kỹ thuật tuch tăm.

Nguyễn Văn Chương: T^ng nău gâp tă ơm g^t ndrel đah ăp rêng tăm n’hanh mât chăm cà phê tâm khay mih dja, kônh wa ân do\ng lor dak si tâm ban hao jêng RIC10WP cà phê khay mih bah Công ty Khoa Đăng. Lôch nê 15 tât 20 nar kônh wa do\ng phân Kali gay poh tâm n’gu tơm mbra [ư an tơm dăng kranh, play chăt n’hanh play têh. Kônh wa njrăng lơi ir poh âk phân đạm tâm khay mih, yor do\ng poh âk phân đạm tâm khay mih dja ri geh ma nău luh o reh, nkre păng khuch tât soan dăng cho\l bah tơm tăm. Lah t^ng [ư nău dja, kônh wa mbra mô rvê tâm khay mih dja cà phê mbra mô geh ru\ng play.

Hơi wa, nu^h tăm cà phê ta ăp n’gor Tây Nguyên dôl rvê yor săk cà phê rnglăy tâm năm mhe aơ nơh mô săk ue\h, mô lah găr cà phê rnglăy jê| lơn rđ^l đah ăp khay bah năp nơh, t^ng may bah tă nkô| mêh?

Nguyễn Văn Chương: T^ng gâp, nkô| lơn âk tă bah mô to\ng ndơ sa kah gay mât săk găr, nău dja [ư an găr cà phê jê|. Tâl bar đo\ng lah rnoh âk dak to\ mbra mô tâm ban tâm năm. Tă bah 2 ntil ndơ dja ho\ khuch du\t âk tât săk ue\h găr cà phê rnglăy. Jêng lah găr play jê| kơt nê| ri nkô\ nău tăch n’gluh mbra mâp du\t âk jêr jo\t, n’hanh rnoh khlay cà phê mbra mô hao.

Phân mô to\ng dak kah nklăp kônh wa mô ho\ djăt ngăn tâm ăp ntu\k nkret njêng têh, ăp ntu\k nkret njêng geh nsing nơm, khân păng ơm tâm pot lơi NPK khay wai, NPK khay mih n’hanh ho\ tâm rlu\ tâm ban rnoh âk trung vi lượng tâm nê hôm gay mhâm [ư geh ăp to\ng ăp dak kah. Lah mô to\ng ri păng mpơl ta lha, nê lah lha êr lah mô to\ng vi lượng, hôm lah êr lha lah khuch reh. Jêng tơm ndơ sa kah du\t khlay gay njêng luh an rơh n’gle\ du\t lah rnôk ma cà phê ntơm hao têh- khay 4, tâl 5 lah săk găr cà phê ntơm seh kranh.

Ndr^ gay đăp mpăn săk găr cà phê kah ue\h, play têh tâm ban, găr têh, kônh wa ân njrăng moh ntil ndơ tâm rnôk mât chăm, do\ng ăp ntil dak si mêh?

Wa Nguyễn Văn Chương: T^ng gâp, gay săk geh n’hanh kah ue\h cà phê ri kônh wa lơi ir poh phân êng du ntil. Yor rnôk công ty mpôl hên hăn uănh năl ăp ntil phân trung lượng, vi lượng ri saơ tâm nê geh tâm pot boh du\t âk. Aơ lah geh ma nău tât khuch du\t âk rnôk ma kônh wa he do\ng phân êng du ntil mô geh nău tâm ban n’hanh mô dơi uănh năl ma ăp rêng [ư KCS, yor kơt nê| rnoh âk ndơ sa kah păng mô tâm ban.

A[aơ geh ăp ntil phân geh nsing nơm ta ntu\k tăch rgâl, geh ue\h jêng ri kônh wa ân do\ng ngăn du ntil phân NPK n’hanh nkre t^ng rêng ma Sở Nông nghiệp bah t^ng n’gor an do\ng ri mbra kơl an kônh wa so\k tay, tâm ban tay tơm dak sa kah tâm tơm cà phê. Lơn lah, đah dak si tâm ban hao jêng RIC10WP do\ng an tơm cà phê luh kao kơn play du rơh, mô luh kao ơm, play têh, du\m tâm ban n’hanh ntrôl rku\m play ru\ng d^l. Nê lah ăp ndơ ma du\t dơh an kônh wa rnôk do\ng dak si dja. Jêng a[aơ, kônh wa ân do\ng dak si tâm ban hao jêng RIC10WP d^l ri kônh wa geh nău tam âk, yor reh nse mbra luh hao jêng, [ư an tơm bah ir roh dak, rgâl tơm ndơ sa rmeh, mô lah tơm ndơ sa kônh wa poh tay, păng kơl an tơm cà phê nđ^r jêng ue\h, tơm cà phê mô geh mpơl bu tuh âk.

Dăn lah ue\h wa!

Nu^h nchih rblang: Điểu Thân