Năm nti mhe dja đah kon se nti ta nkual n’har bri bah n’gor Dak Nông geh tay ăp mông  nti ta ăp pôih n’har bri, ăp trong n’har bri, n’gâng ntăm n’har bri, groi nđôi tay, rlong saơ na  nê̆, djăt ăp “nai ntĭm nti” wăn grat ư̆r ntĭm nti ăp kon se geh tay ăp nău gĭt ngăn ngăn, wât tay mpeh ăp n’groh an bah ăp rơh kơn bah năp. Ntơm bah nê kơi năp nti, bun dăp tay an ăp mon său mpeh nău rŏng đah ƀon tơm, neh dak.

Tâm mông nar huêng khlay, ta nău mprơ “Hồn tử sĩ” nkah gĭt, rlău 30 kon se nti ntoh lư ta 7 xã n’har bri n’gor Dak Nông n’guh mbah chŭt nhang, n’hơr kao an ta ndah rup nkah gĭt ăp tahen ơm khĭt ta Pôih n’har bri ta mpông n’har bri Bu Prâng (xã Bu Prâng, nkuâl Tuy Đức). Aơ lah du gâl tâm bôk nău kan “Mông nti n’har bri” tă bah Tahen n’har bri Dak Nông ƀư an ăp kon se nti. Ta aơ, ăp mon său dơi djăt nău nkoch mpeh rnôk tâm lơh tâm su, roh yot bah ăp rơh kơn bah năp, lơn lah 16 tahen ơm khĭt bah Pôih n’har bri Bu Prâng dăng janh tâm lơh tât n’hâm n’glĕ dŭt gay mât njrăng nkual n’har bri Bu Prâng. Ăp nău gĭt khlay dja ƀư ăp mon kon se nti dŭt rngot yô̆, dun dăp nău rŏng neh dak an ăp mon său. Mon Y Dũng, kon se nti jrô 7A5, Nhih nti THCS Nguyễn Huệ, xã Thuận An, nkuâl Dak Mil, kon mât Pôih n’har bri Thuận An nkoch.

“Rnôk dơi râng jrô nti na nê̆ ta n’gâng ntăm n’har bri gâp saơ dŭt n’hao êng săk mpeh neh dak dêh rŏng bah he. Gâp dŭt ŭch geh âk mông nti kơt aơ đŏng. Jêh aơ tay hao têh gâp mpŏng jêng nuĭh tahen, gay mât njrăng n’gâng ntăm n’har bri n’hanh mât njrăng neh dak he.”        

Râng bôk nău kan “Mông nti n’har bri”, ndrel đah mpoh nhang, n’hơr an kao si ta Ndah rup nkah gĭt ăp tahen ơm dăng janh, ăp mon său kon se nti dơi ăp nai wăn grat ư̆r leo hăn uănh pâl, rlong saơ ta trong hăn mât njrăng n’gâng ntăm n’har bri, nkual mât njrăng nuĭh, ndeh rklư luh lăp ta  n’har bri…Rlong gĭt tay, djăt ăp nău ntĭm nti, ăp nău mô hŏ geh tâm siƀŭt hôm dŭt huêng khlay n’hanh nkô̆ hôr gay bun dăp nău rŏng ƀon tơm, neh dak n’hanh ntop tay nuih n’hâm nđơr an  ăp mon său kơt nti. Lor bôk năp râng bôk nău kan “Mông nti n’har bri” ta n’gâng ntăm n’har bri mbrô 55, mon Triệu Thị Cẩm Nhung, nti jrô 9A, Nhih nti Tiểu học n’hanh Trung học cơ sở Bế Văn Đàn, xã Thuận Hà, nkuâl Đắk Song dŭt rhơn nđơr mpeh ăp trong leo hăn saơ na nê̆.

“Gâp saơ rơh hăn nti dŭt rhơn n’hanh geh tay âk nău nti rlong saơ ngăn ngăn lơn rnôk gâp gŭ nti ta nhih nti. Rnôk rlong saơ dơi n’hanh dơi kơt nti ma nău ntĭm ta aơ ri gâp saơ nuih n’hâm rŏng dak hao âk lơn  n’hanh saơ he ân geh nuih n’hâm, nău dơn kan mât njrăng n’har bri âk lơn.”

Năm aơ lah năm lor bôk năp bôk nău  kan “Mông nti n’har bri” dơi Tahen n’har bri n’gor Dak Nông ƀư ta lĕ rngôch ăp pôih n’har bri ta 7 xã n’har bri, mpeh 4 nkuâl Cư Jút, Dak Mil, Dak Song n’hanh Tuy Đức. Bah năp nê, ntơm bah năm 2018, Pôih n’har bri Tuy Đức (nkuâl Tuy Đức) lah n’har bri lor bôk năp bah n’gor ƀư bôk nău kan dja đah nău ntơ bôk năp lah mông nti nkual n’har bri. Bơi 7 năm aơ, n’har bri way mât bôk nău kan geh nkô̆ khlay dja. Thiếu tá Nguyễn Văn Nga, Chính trị viên phó Pôih n’har bri Tuy Đức an gĭt, ma bôk nău kan n’har bri ŭch rŏng rgop kơl nuĭh ƀon lan, kon se nti ta n’har bri rƀah gĭt, wât tay ăp quy định ân tĭng jăp rnôk rsong hăn, luh lăp tâm nkual n’har bri, wât tay mpeh n’glĕ nău dơi, nău dơn kan bah tahen n’har bri. Nkre, bah nê, bun dăp, ring lam nău rŏng  neh dak an nuĭh ƀon  lan  n’hanh kon se nti ta nkual n’har bri.

“Ŭch rŏng ring lam nău tâm rŏng ntŭk n’har bri, ƀư tơm huêng khlay bah neh dak đah ăp mon kon se nti. Mpôl hên ŭch rŏng rêng lam an ăp rơh kơn bah kơi, ăp mon său kon se nti n’hanh nuĭh ƀon lan mô dơn êng ta n’har bri ma ta lĕ rngôch ăp xã tâm nkual ndrel nsum ti mât njrăng nâp trong n’har bri, n’gâng ntăm đŏng.”

Ăp mông nti n’har bri ngăn ngăn, gĭt uĕh n’hanh geh nkô̆ hôr khlay dôl dơi rêng lam ta ăp xã nkual n’har bri bah n’gor Dak Nông. Bah ăp mông nti rlong saơ ngăn ngăn hŏ kơl ăp kon se nti geh tay nău gĭt ngăn ngăn, nkre bun dăp nău rŏng ƀon tơm neh dak, ntop tay suan ntrôl an ăp mon nsrôih kơt nti gay jêng ăp nuĭh ƀon lan gĭt blău uĕh. Bah nê, rgop rdâk njêng ntŭk nsing ndăl n’har bri lam ƀon lan ta nkual n’har bri bah neh dak.