VOV4.M'nông: Ăp nar djang Khay pham bah 77 năm bah năp nơh, bah Nkual rklaih luh Tân Trào, nău ntrŭnh Rdôl lơh lam lĕ rngôch hŏ dơi nkoch trêng lam dak. Rlău 20 rkeh nuĭh ƀon lan Việt Nam hŏ dâk lơh, ƀư jêng geh nău dơi têh kuâng bah rơh Cách mạng Khay pham, pit mplơ̆ n'gâng kan sĭt ti ƀon lan. Nău dơi bah rơh Cách mạng Khay pham hŏ an tay nău tă ơm gĭt nsing nơm ƀon lan, uănh khlay ƀon lan sŏk ƀon lan ƀư n'gâng tơm. Nău tă ơm gĭt kan dja dơi dŏng tâm rơh tâm lơh lơh Prăng, mprơh Mỹ n'hanh rdâk njêng neh dak rơh rgâl mhe n'hanh lăp rgum.

77 năm hŏ rlău, yơn tâm bôk rngok wa Hoàng Ngọc, ta ƀon Tân Lập, xã Tân Trào, nkuâl Sơn Dương, n'gor Tuyên Quang hôm kơt ơm nkah nar 21 khay 5 năm 1945. Nê lah nar Wa Hồ bah Cao Bằng plơ̆ sĭt Tuyên Quang gay rđău đă trong leo kan cách mạng lam dak. Wa hŏ sơch xã Tân Trào, nkuâl Sơn Dương ƀư Thủ đô Nkual rklaih luh, ntŭk gŭ nde cách mạng. Tâm bôk rngok bu klô jê̆ 10 năm deh rnôk nê nơh, ăp cán bộ sĭt râng Quốc dân Đại hội hŏ gŭ ta jay păng n'hanh du đêt rnăk êng ƀa ƀă. Tâm rnôk Đại hội dôl hop, du mpôl ntơh măt ƀon lan Tân Trào hŏ tât mbah rhơn Đại hội n'hanh wa Hoàng Ngọc hŏ rhơn n'hao êng săk hŏ geh ntơh măt n'hanh mpôl kon se:

      “Tâm rnôk nchrăp an Quốc dân đại hội Tân trào kơt nê̆ ri ta aơ "trôm mô dơi luh, dih mô dơi lăp". Ăp mpôl cán bộ tât ân geh nuĭh leo n'glăp. Lĕ rngôch ƀon lan khuh n'gôr nchrăp an cách mạng. Ƀon lan ri Wa Hồ lah moh  ndơ ƀư ri ƀư ndơ nê: kuaih kloh uĕh ntŭk gŭ rêh, n'gon piăng an Quốc dân Đại hội. Rnôk Quốc dân Đại hội ntơm pơk ƀon lan nchrăp pănh phao mbah rhơn Đại hội, ndjôt nkre phe, djăr n'hanh  1 mblâm ndrôk".

        Đah du nuih n'hâm nsing nơm jru hăn tĭng Đảng, nuĭh ƀon lan n'hanh yôk bri Tân Trào hŏ nkrum nching an cách mạng, mât njrăng đăp mpăn ngăn an Đảng, an Wa Hồ, an cách mạng tâm ăp nar ntơm dâk lơh. Ta aơ lah ntŭk rgum tơm rđău đă dâk lơh lam lĕ rngôch nsĭt geh n'gâng kan lam dak, rgop khlay tâm nău dơi bah rơh Cách mạng khay Pham têh kuâng bah rnoi nuĭh. Viện trưởng Viện Lịch sử Quân sự ơm Vũ Quang Đạo, lah rjăp:

          “Na nê̆ leo tât cách mạng khay Pham lah Tân trào. Yor nê lah ntŭk Kruanh Hồ Chí Minh n'hanh Trung ương Đảng, Thường vụ Trung ương hŏ rgum Quốc dân Đại hội Tân trào. Quốc dân Đại hội Tân Trào nơm rnôk nê nơh, bol mô hŏ geh ndơ rgum lĕ rngôch ăp nuĭh ntơh măt rơh kơn ƀon lan, yơn bôk năp hŏ ntơh măt an ƀon lan Việt Nam, ăp nuĭh rŏng dak cách mạng gay n'glêh an ăp nău kan dŭt têh khlay đah lam dak. Nê lah rgŏ jă dâk lơh lam lĕ rngôch mplơ̆ sĭt tay n'gâng kan sĭt ti ƀon lan. Nê lah nău n'glêh an têh jong".

Rup: Nar 19/8/1945, lôch rơh ntroh hăn ta Quảng trường Jay mprơ têh, mpôl ƀon lan Thủ đô hŏ pit lơh Bắc Bộ phủ, nhih pah kan bôk tơm bah  n'gâng kan Pháp ta Bắc Bộ

Bah Tân Trào, nău ntrŭnh dâk lơh lam lĕ rngôch dơi mbơh gĭt n'hanh dơi lĕ rngôch nuĭh ƀon lan ndrel tĭng. Ntơm bah nar 17-19/8/1945, bar pe rmưn nuĭh ƀon lan rgum sĭt Quảng trường Jay mprơ têh Hà Nội. Rơh ntroh hăn jêng rơh ƀư rŭng răng têh rdôl lơh lăp pit in Phủ Khâm sai Bắc Kỳ, ntŭk gŭ nde tahen Bảo An n'hanh ăp ntŭk kan bah chính phủ dâk uănh dơm. Ntơm trong sol ang lịch sử bah rơh Dâk lơh lam lĕ rngôch Cách mạng Khay Pham. Tâm nău nkah bah âk nuĭh ƀon lan Hà Nội, ăp nar khay 8 năm nê nơh hôm nkah kơt ơm:

        -Nô nău rnôk nê nơh Hà Nội thăng tâm ban kơt rse đơn, Rnôk nê nơh Chính phủ Trần Trọng Kim, lah Chính phủ dâk uănh dơm. Nuĭh ƀon lan mô hôm mpŏng Chính phủ dja. Rnôk nê nơh khân păng đă Việt Minh râng lăp tâm Chính phủ Trần Trọng Kim. Ăp nuĭh saơ Chính phủ dja khuch hôm, aƀaơ ân tĭng Việt Minh pit mplơ̆ n'gâng kan.

         - Rơh ntroh n'gôr nê nơh ƀư ta Jay mprơ têh, rgum dŭt âk nuĭh. Mpôl hên geh dơi nău ntrŭnh Thành ủy rnôk nê nơh lah lĕ rngôch ăp hội viên kơl neh dak râng ntroh hăn. Râng ntroh hăn nê mô di lah râng ma gay lơh chrai rơh ntroh hăn nê n'hanh ƀư jêng rơh ntroh hăn bah he. Jao an du rmôt geh nău dơn kan hao  pit ngơi, ntroh ăp nuĭh kơl tĭng Việt Minh. Hăn pit mplơ̆ nsĭt nău đăp mpăn, dâk lơh lam lĕ rngôch”.

        Nău dơi têh kuâng bah rơh Cách mạng Khay pham hŏ an tay nău kơt nti  khlay, lơn lah nău tă ơm gĭt nsing nơm ƀon lan, uănh khlay ƀon lan, sŏk ƀon lan ƀư n'gâng tơm. Nău tă ơm gĭt nê  hŏ dơi ndơn mban n'hanh mât têh uĕh lôch rnôk neh dak đăp mpăn, lơn lah tâm rlău 35 năm rgâl mhe tĭng nuih n'hâm "Dơh rhiăng tơ̆ mô geh ƀon lan pha lah dơm, jêr rbăn tơ̆ ƀon lan rong rgop lôch jêh đŏng”. PGS.TS Bùi Đình Phong, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh an lah: Khlay lơn, suan dăng bah nuih  n'hâm ƀon lan ân dơi rgum tât, rdâk nkah n'hanh mât uĕh mbro, nkre rdâk tay nuih n'hâm nsing nơm bah ƀon lan đah Đảng:

          “Nuih n'hâm ƀon lan lah mpêr n'gar nsing nơm gay mât njrăng Đảng, mât njrăng chế độ, mât njrăng n'gâng kan rgâl mhe. Ŭch tĭng rgâl mhe geh nău dơi ri lor bôk năp ân rdâk nâp nuih n'hâm nsing nơm bah ƀon lan đah Đảng, nê lah nău dŭt khlay, lah nău dâk bôk năp. Tâl bar, rdâk tay tâm rnglăp têh lam rnoi nuĭh. Tâl pe, ân mât chăm nău geh tâm di bah nuĭh ƀon lan. Lah he ƀư dơi 3 ntil nău nê he mbra geh nău nsing nơm bah ƀon lan. Geh nuih n'hâm nsing nơm bah ƀon lan lah geh lĕ rngôch".

77 năm hăn rlău, bah Nkual rklaih luh Tân Trào, nău ntrŭnh dâk lơh lam lĕ rngôch hŏ dơi trêng lam dak. Cách mạng Khay Pham đah nău tă ơm gĭt nsing nơm  nuih n'hâm ƀon lan, uănh khlay ƀon lan lah nău tă ơm gĭt kơt nti têh hŭr tŏ du bông njăr trong jong lịch sử hang rbăn năm rdâk neh dak n'hanh mât ndray neh dak bah rnoi nuĭh he dơi Đảng he dŏng geh nău dơi tâm rlău 90 năm aơ n'hanh hŏ geh dŭt âk nău dơi khlay. Nău tă ơm gĭt kơt nti dja tât aƀaơ hôm geh rnoh khlay kơt ơm n'hanh geh nău khlay duh ndal./.

Nuĭh rblang: Điểu Thân