Ăp nar khay Pham năm 1945, Việt Bắc hŏ jêng ntŭk ntơm an nuih n’hâm nsan gay lam dak dâk lơh pit nsĭt n’gâng kan. N’hanh tâm nău nkah bah nuĭh ƀon lan ta aơ, mông nar khay djang jêng nău nkoch 78 năm bah năp nơh hôm way n’gloh ang.

 Djang khay pham năm nê nơh, wa Hoàng Ngọc mhe 9 năm deh. Ƀon Kim Long, xã Tân Trào, nkuâl Sơn Dương, n’gor Tuyên Quang bah păng lah ntŭk ƀư Đại hội Quốc dân nar 16-17/8/1945 n’hanh n’gluh nău n’glêh an dâk lơh lam lĕ rngôch pit nsĭt n’gâng kan tâm lam dak. Lah du đội viên nhi đồng kơl neh dak, nô ndăm Hoàng Ngọc hŏ ndrel kônh wa Kim Long tât mbah rhơn Đại hội n’hanh dơi saơ lễ luh hăn tahen bah mpôl dâk lơh ta nâm tơm jri Tân Trào. 78 năm hŏ rlău, yơn đah păng, nău nkah nar dâk lơh lam lĕ rngôch nha hôm nkah kloh tâm bôk rngok đŏng.

Rnôk mbah rhơn Đại hội, Wa tât lah uĕh nău ŭch tĭng bah ƀon lan mpôl hên Kim Long mpôl  hên an Cách mạng. Saơ kon se jê̆ mpôl hên dâk bah năp, rnôk nê nơh krit jêr ngăn, mpôl hiăr rgay ngăn, bok ao sat bluh, Wa ut rpôt bôk 2 hê său tâm nê geh gâp, Wa nkoch đah Đại hội lah mpôl hên ân mhâm ƀư an ăp său jê̆ dja ân geh bŭt n’gut ao nsoh, ân geh nti ren….Kêng măng nar nê nơh gŭ xếp hàng ta nâm tơm jri dja, lôch mprơ “Tiến quân ca”, wa Võ Nguyên Giáp răk siƀŭt Quân lệnh mbrô 1. Lôch răk wa dâk ta ntŭk răk nău ton dơn nău kan, ăp nuĭh ntroh n’gloh lĕ ma yôk bri, lôch nê wa pănh 3 tong phao mpơl nău ntrŭnh đă, lôch nê mpôl tahen hăn mpeh n’gor Thái Nguyên”

Nhà văn kruanh ơm Nông Viết Toại, năm aơ 97 năm deh hôm geh âk nău nkah, rngot rhơn rnôk nkah tay nău han săk bah ăp  nar nuĭh ƀon lan nkuâl Ngân Sơn, n’gor Bắc Kạn ƀon tơm păng dâk lơh pit mplơ̆ tay n’gâng kan. Lor bôk năp, păng n’hanh ăp nuĭh ƀon  lan Ngân Sơn saơ tĭng mpôl tahen bah Cao Bằng, hăn rlău nkuâl hên lôch nê hăn rdôl lơh rklaih luh ăp nkual Chợ Rã, Chợ Đồn, Phủ Thông n’hanh ăp nkuâl mpeh bah dâng. Ntơm bah nar 20/8 tât nar 22/8, tahen dâk lơh n’hanh nuĭh ƀon  lan Bắc Kạn tâm jă hăn rdôl lơh mpeh thị xã pit mplơ̆ ăp nhih pah kan n’hanh mbơh nchrai ăp ndơ dŏng lơh mbram, ntlơi jăng lĕ n’gâng kan bah Nhật. Nar 23/8, Bắc Kạn rklaih luh lĕ rngôch, Nhà văn Nông Viết Toại nha hôm nkah kloh mông nar jŭr trong ntroh hăn, khuh n’gôr bah nuĭh ƀon  lan lam ăp thôn, ƀon, tâm nê geh ăp nkuâl Ngân Sơn ƀon păng:

Rnôk nê gâp lah nuĭh cán bộ tâm rmôt nkoch trêng dâk lơh Nhật bah châu Ngân Sơn, Bắc Kạn, way mpeh mprơ. Ăp nô tâm rmôt nê ntĭm mpôl hên ăp gâl mprơ glêh dơm, nklăp 5-10 mbor dơm gay hôr mpeh nău nchuăt chrai phát xít Nhật Bản…(mprơ) "Ndrel du nuih n’hâm n’groh ang săk, ndrel dâk hăn, chuat ngăch gay năn tât ta nâm cờ…” nkô̆ hôr nău mprơ kơt nê”…

Việt Bắc, tơm me mât têh jêng cách mạng, ntŭk geh nău kan khlay mpeh chính trị, tahen jêng lĕ ma Prăng tŭn jot, phát xít Nhật uănh khlay nău rdâk njêng lam trong kan rđăp lơh. Dah nê năm ta nâm nău tŭn jot, pit in lĕ ma mpôl khŭn ndrŏng têk kon dĭk ăp rơh lơh ndjơh, trong leo cách mạng ta aơ nha hôm khuh n’gôr đŏng đah nău  lĕ du nuih n’hâm ŭch tĭng bah nuĭh ƀon lan. Nhà văn Nông Viết Toại nkoch tay:

Rnôk nê nơh rnăk hên dôl mô geh tŏng yơn nha hôm rgop đŏng, nău rgop nê mô geh nuĭh nchâp đă ôh, nơm ŭch êng da dê. Tăng geh bu mbơh du tong lah kêng măng rgop dĭl. Phe, mbo mô lah kho ao, jep ntô jot, geh rnăk ri 4-5 dĭng phe, geh rnăk mô geh ri rgop n’gul dĭng phe mô lah rgop ma mbo, moh ndơ geh rgop ndơ nê. Dŭt cách mạng kơt nê, dŭt ngăn ngăn n’hanh ŭch êng”.

Đah du nuih n’hâm bah nuĭh ƀon lan ăp rnoi nuĭh Việt Bắc ta nâm nău rđău kan bah Mặt trận Việt Minh, ntơm bah nar 14/8 an tât ăp nar 24, 25 khay 8, nuĭh ƀon lan ăp ntŭk  bah gưl xã tât gưl châu, nkuâl ăp n’gor Tuyên Quang, Thái Nguyên, Bắc Kạn, Cao Bằng… tâm ban ŭch da dê gay dâk drưm pit mplơ̆ tay n’gâng kan. Lôch hang rbăn năm tĭng nău rêh rluk mâl ơm, bơi 80 năm ât rdâng đah nău rêh krit jêr, nuĭh ƀon lan dak Việt hŏ dơi ƀư tơm ngăn neh dak. Wa Võ Trọng Côn, 87 năm deh, ta phường Hợp Giang, nkual ƀon têh Cao Bằng, n’gor Cao Bằng nkah tay:

Nar Cách mạng khay Pham lah nar rgum têh khlay, dŭt n’hâm rhơn nđơr, ntơm bah bu ranh tât kon se geh nău rhơn tâm ban kơt he geh kho ao mhe nsoh. Ntơm bah nar cách mạng geh nău dơi, dak he dơi đăp mpăn, ƀon lan lam dak lah nsum, ƀon lan Cao Bằng lah êng dơi rêh tâm dah rŏng đăp mpăn, nar lơn ma nsing tâm nău rđău kan bah Đảng, Wa Hồ - way nkah jru n’hâm suan bah wa Hồ, kruanh rđău kan dŭt ngăch prăl têh blău bah rnoi nuĭh, nuĭh ntơm njêng luh dak Việt Nam đăp mpăn”.

 78 năm hŏ rlău, ƀon tơm Việt Bắc nar aơ hŏ nsoh ta săk he muh măt mhe, têh uĕh lơn, mhe mhan lơn, nău rêh nuĭh ƀon lan rgâl tĭng nar đŏng. Nuĭh ƀon lan ăp rnoi mpôl đê̆ nkual chiến khu Việt Bắc geh nău dơi n’hao êng săk rnôk hŏ rgop du gâl n’hâm suan mô đêt ƀư jêng geh nău dơi bah rơh Cách mạng khay Pham tâm ban kơt nău dơi tâm ăp rơh dâk lơh mbro mbrăng ma năm khay bah rnoi nuĭh he. Di đah nău nsing nơm bah Wa Hồ: Cách mạng hŏ tă bah Việt Bắc ma dơi ri dâk lơh mbra tă bah Việt Bắc ma geh nău dơi đŏng./.