VOV4.M’nông: “Nau rgum rƀŭn sầu riêng Krông Pắk tal bôk năp -2022” mhe lôch, nkah nau dơi bah du nau kan tuch tăm mhe bah Dak Lak. Êp ăp rnoh mrô geh tât nau rhơn ndrel nau ŭvch, kơt lah rgum 40 rbăn nŭih năch, ký nau nkah ntuh kơl 24 nau kan, rnoh ntuh kơl 11 rbăn rmen, rnôk râng nar rgum rƀŭn sầu riêng bah Dak Lak, ăp nŭih kŏ saơ mô đê̆ nau nchâp têh yor nau leo tăch bah play ndrel nau kan ntơm tăm sầu riêng rnôk aơ kŏ geh ăp nau ê dơi. Ân ơm geh nau nchrăp rklaih ăp nau khuch nê gay ma sầu riêng Dak Lak nkre ơm geh dŏng dơi nau ueh, nkre ndâk ân nâp rnôk geh nau ntul rlong đah dak ba dih tâm nau kan tăch rgâl sầu riêng dôl ma jêng nau jâk.

            Công ty trách nhiệm hữu hạn du ntŭk kan Long Thành Lạng Sơn geh du ndrơng ndơ tăch tâm Lễ hội sầu riêng tal bôk năp ndrel du ntŭk rvăt sầu riêng tâm nkuăl têh Phước An, êp ntŭk kan tơm tâm n’gor Tiền Giang-ntŭk tăm sầu riêng têh ngăn bah lam dak. Giám đốc Công ty, wa Đường Kim Thi ngăn ngên rnê prêh nau geh dơi bah Krông Pắk ndrel n’gor Dak Lak tâm nau tăm sầu riêng, yor geh neh chăng têh, mô geh dak lip ndrel mô geh lăp dak chiăt boh. Sầu riêng Dak Lak dŭm la rđil ăp nkuăl êng ri dĭng geh rnoh tăch khlay. Yơn lah, tĭng wa Thi, nau geh âk sầu riêng dôl ma geh nkân yor lah ê geh ntŭk tăch. Năm aơ lah năm ŭch geh âk ngăn mpeh sầu riêng tăch luh rnôk nau ntrŭnh ƀư mpeh nau mêt uănh srê ji đah ndơ ndrel mpa đah Việt Nam ndrel Trung Quốc geh ký ton, yơn tât rnôk aơ, nau mpŏmng ê jêng nau dơi ngăn. Tăch luh sầu riêng hôm ê jêh ueh, ăp bôk ndeh sầu riêng hôm jêr ngăn tâm ntrong hăn leo tăch bah mpông dak ba dih:

            ‘Hôm ê geh tăch dơi du mlâm sầu riêng ơm. Nê lah du nau kan, mô geh du ntŭk kan janh mĭn. Mô knŭng lah ê geh tăch tĭng trong ƀư kan, ma âk rnôk leo tăch rai êng tât Lào ri bri mih sial, dak lip, rluh trong. Hăn mpeh Campuchia mô ân ndơ nơm lăp dak nê, ri ma nơm plŏ sĭt. Kơt lah công ty gâp hôm 30 container dôl ma tâm trong, ê gĭt ntŭk ma hăn. Hôm gŭ kâp, ŭch nar aơ dơi hăn, ôi taơ dơi hăn. Ăp bôk ndeh kơt nê knŭng dơi rdeng ntơm 12 tât 15 nar. Lah mô dơi ri nơm plŏ sĭt gay ma tik ntô, ân păng n’ik, lah mô ri djơh lĕ”.

            Rđil đah nau jêr mpeh trong tăch, trong kol tâm nau kan tăm sầu riêng kŏ khuch ngăn đŏng dŭt âk mpeh nau săk tam bah nau tuch tăm. Nau ngăn ân saơ, Krông Pắk lah lah nkuăl tăm sầu riêng têh ngăn, kŏ lah nkuăl tăm sầu riêng mra mâp âk nau khuch ngăn tâm Dak Lak. Năm 2018, âk rbăn tơm dôl ma geh klih play hŏ khĭt yor geh nau khuch bah phŭt mrô 12/2017. Ndrel năm aơ, âk tơm tâm nkuăl lŏ geh n’huch n’gul rnoh geh âk. Wa Phạm Thị Hương, thôn 19 khay 5, xã Ea Yông, nkuăl Krông Pách geh rlau du ha cầu riêng êp trong quốc lộ 26. Năm e wa geh nklăp 25 tấn, yơn năm aơ geh rlau 10 tấn. Wa Hương mbơh, mih nar mô geh, ma rnăk hên ri mô blau nau kan gay ma rdâng. Tâm nkuăl geh âk nŭih ƀư nau mât chăm sầu riêng, yơn rnăk hên mô manh bu ƀư ôh yor lah nkhôm ri khlay ndrel mô tâm di nau kan:

            ‘Hŏ gĭt lah sầu riêng dŭm âk nơm geh ma bu ŭch lah du kg ri mra sŏk du rbăn. Kơt lô bah ngih hên, nau geh nklăp 20 tấn ri kơt tĭng nti ta bu, ri bu ŭch sŏk 20 rkeh prăk. Ma kơt lah mô geh 20 tấn ma knŭng 10 tấn, 5 tấn ri khân păng kŏ sŏk du ký du rbăn. Ndri dĭng gâp mô ŭch, ngih hên ƀư êng, geh âk sa âk, geh đê̆ sa đê̆”

            Tât rnôk aơ, ntŭk kan tăm sầu riêng Krông Pắk hŏ rlau 20 năm ndâk ƀư, rnoh geh hŏ tât mrô ma rbăn rmen. Yơn lah, ê dơi geh du nau kan mât chăm ân geh nau dơi ndrel rnoh geh bah bah ăp ntil ndơ tuch tăm ân tâm di đah ăp rơh bah tơm tăm, năm bah kao ndrel play sầu riêng. Wa Nguyễn Trung, Groi Giám đốc du rmôt ƀư nau kan ê nkra phân poh ndrel jao nau ƀư nau kan tuch tăm tâm Bình Dương, geh ntŭk kan tâm nkuăl krông Pắk mbơh, đah tơm sầu riêng, uănh nau ntĭm mbơh klơ video lah ê tŏng ma nơm ân geh kơt tĭng nti ngăn. Nkuăl tăm sầu riêng bah Krông Pắk geh âk nŭih ƀon lan pah kan blau, yơn mô di lah ăp nŭih nê bu nkoch mbơh nau blau nau kan, yor ri ma nau kan ê nkra, mât chăm nsum hôm geh âk nau khuch ơm:

            ‘Nơm ân nti tă bah nŭih ƀon lan kan lŏ mir. Nŭih ƀon lan nê mơ lah nŭih blau. Kỹ sư, thạc sỹ, tiến sĩ kŏ lah tă bah nŭih ƀon lan kan lŏ mir. Yơn lah nŭih ƀon lan lah mô ŭch mbơh ntĭm nau blau bah nơm. Dŏng dak si lah nkhêk lơi ntô lir, knŭng ŭch nơm dơk gĭt blau êng. Ndri ma jêr ngăn tâm nau kan lah kơt nê”.

            Tĭng N’gâng kan tuch tăm ndrel hun hao ƀon lan Dak Lak, rnoh neh tăm sầu riêng tâm n’gor rnôk aơ geh nklăp 15 rbăn ha, rlau 10% tâm rnoh nê geh ntŭk ntĭm mbơh ntŭk tăm ndrel geh pă mrô bah nkuăl tăm, dôl kâp dơi geh mpeh Trung Quốc ân dŏng leo gay ma dơi tăch luh tĭng trong kan rjăp. Nau kan mbrơi ƀư ân dŏng ăp rnoh mrô nkuăl tăm ndrel ê geh du bôk ndeh sầu riêng dơi geh tăch luh ân saơ, ntrong gay ma leo tăch tât ntŭk rvăt âk hôm âk ngăn nau kol nau jêr ndrel nau ntul rlong. Ndrel ma nau ntul rlong mpeh nau tăch rgâl lah nau ntul rlong mpeh nau kan tăm, mât chăm rnôk ma sầu riêng kŏ dôl ma hao tăm âk tâm ăp dak Đông Nam Á, kơt Lào, Campuchia, Thái Lan ndrel Malaysia. Ntŭk kan tăm sầu riêng tâm Krông Pắk lah nsum lĕ Dak Lak ndrel Tây Nguyên ân ơm tal lơi ăp ntŭk hôm ƀah mpeh nau kan tăm, mât chăm, tăch rgâl, mơ dơi nsing ndăn nau geh ndrel nau ntul rlong geh nau dơi./.

                        Nŭih rblang: H’Thi