Trong kan mât uănh an nuĭha ch o, lơn lah mât uănh an ăp rnoi nuĭh dơi Đảng n’hanh Ngih dak he uănh tât n’hanh an âk prăk gay ntop kơl an kônh wa dơi hao. Ngoăy tâm âk nău kơl nĕ lah nău ntĭm nău ngơi rnoi mpôl đêt an ƀon lan ta ăp nkual jêr jŏt. Nău nti nău ngơi rnoi mpôl đêt mô knŭng kơl oh kon ăp rnoi mpôl đêt dơi mât ăp nău khlay văn hóa ma bah meng nĕ, kơl an oh kon ăp rnoi mpôl đêt wât ăp nău khlay, nsing nơm lơn tâm nău rêh.

          Jrô nti nău ngơi Mông bah ngih sam ƀŭt Phổ thông dân tộc nội trú THCS nkuăl prêh Kỳ Sơn dơi ƀơ ăp pơh. Ăp oh kon hŏk djăt nai ntĭm, nti tĭng rplay sam ƀŭt. Lah ntŭk geh rlău 90% lah rnoi mpôl đêt gŭ rêh, yor nê âk năm bah năp, nău ƀư ntĭm rplay sam ƀŭt Mông an ăp oh kon hŏk lĕ dơi ƀon lan n’hanh nău kan ntĭm nti Kỳ Sơn dŭt uănh khlay. Wa Phan Văn Thiết, kruanh jrô kan ntĭm nti nkuăl Kỳ Sơn, n’gor Nghệ An an gĭt:

“Nău ngơi Mông ri mpôl hên lĕ nchrăp an ăp oh kon hŏk bah rnôk jrô 3, tât aƀaơ ăp mon knŭng nti ntop hao tay, hôm ăp ntil ăp mon dŭt blău nău ngơi kơt rplay sam ƀŭt. Hôm nău ngơi Thái mpôl hên lĕ dơi ƀư đêt năm dăch aơ. Ăp oh kon hŏk lĕ nchrăp wơt dơn”.

          Bah năm nti 2005-2006, Nghệ An lĕ ƀư ntĭm nău ngơi Mông an kon hŏk tiểu học ta ăp nkuăl tương Dương, Kỳ Sơn, Quế Phong. Bôk nău kan ntĭm nti tĭng ndrôm sam ƀŭt giáo khoa rnoi mpôl đêt tă bah N’gâng kan ntĭm nti an. Lơn lah rnôk nău ntrŭnh mrô 142 mpeh bôk nău kan n’hao uĕh ntĭm nti ăp môn nău ngơi rnoi mpôl đêt tâm bôk nău kan ntĭm nti phổ thông lvang 2021-2030 dơi uănh an. Âk nai lĕ tât râng êng ăp jrô ntĭm nti nău ngơi rnoi mpôl đêt.

Đah nău ŭch jêng nai ntĭm rplay sam ƀŭt Thái rnôk môn nău ngơi rnoi mpôl đêt lăp an ntĭm. Nai Vi Thị Mỹ Duyên aƀaơ dôl pah kan ta ngih sam ƀŭt tiểu học Lượng Minh lĕ dăn râng jrô nti rplay sam ƀŭt Thái ta ngih ntĭm nti nău kan, giáo dục thường xuyên nkuăl Tương Dương ƀư.

          “Jêh jrô nău ngơi Thái dơi pơk ta nkuăl Tương Dương ri oh lĕ dơi gĭt rplay sam ƀŭt Thái gay rgop mât ndrăy n’hanh mât rpaly sam ƀŭt Thái bah rnoi mpôl đêt”.

Dơi lah, ăp ntŭk tâm n’gor Nghệ An lĕ n’hanh dôl geh nău nchrăp an nău ƀư ntĭm nău ngơi rnoi mpôl đêt du trong tâm di. Đah nău nchrăp bah nai n’hanh nău kan ntĭm nti năm nti 2022-2023 mbra ƀư ntĭm nău rngơi rnoi mpôl đêt tĭng bôk nău ntĭm nti n’hanh ndrôm sam ƀŭt giáo khoa nău ngơi rnoi mpôl đêt mhe.

Wa Trần Xuân Vinh-Groi Kruanh Ntŭk ntĭm nti nău kan, giaó dục thường xuyên nkuăl Tương Dương an gĭt:

Kơp tât rnôk 2015 tât aƀaơ ngih sam ƀŭt geh dĭng lĕ 17 jrô nău ngơi Thái, 765 nuĭh nti n’hanh 3 jrô nău ngơi Mông geh 176 nuĭh nti. Tă bah ăp jrô aơ geh ăp nuĭh nti gĭt n’hanh geh nău blău ngơi rnoi mpôl đêt, lơn lah ăp nuĭh rnoi mpôl đêt dôl pah kan ta ntŭk. Tă bah jrô nti aơ khân pơng geh tay ăp nău wât tă bah nĕ dơi dơn nău kan ntĭm nti ăp jrô bah kơi tay.

Ntĭm nti ntop tay nău ngơi rplay sam ƀŭt Mông an 150 cán bộ mât uănh ntĭm nti ta nkuăl Tương Dương n’hanh Quế Phong

Aƀaơ hin, Nghệ An geh 2 nai ntĭm rplay sam ƀŭt Thái ơm yău, hệ Lai Pao n’hanh Lai Tay yor rĭ nău săch rplay sam ƀŭt gay ndơ̆ an ntĭm nti lah nău an uănh tât. Yor nău rplay sam ƀŭt rnoi mpôl đêt dơi ntĭm nti tâm ngih sam ƀŭt an nchih rplay sam ƀŭt yău dơi âk nuĭh dŏng, dơi ngih pah kan way kan năl mô lah rplay sam ƀŭt lĕ dơi gưl kan uănh an. Bah meng nĕ, dŭt âk nai dôl ntĭm nău ngơi rnoi mpôl đêt mô hŏ dơi ntĭm nti chính quy. N’hanh nău joi rmôt nuĭh gĭt ta ntŭk râng nău kan ndâk njêng ndrôm sam ƀŭt nău n gơi rnoi mpôl đêt mâp âk jêr jŏt.

Wa Phan Văn Thiết, kruanh jrô kan ntĭm nti nkuăl Kỳ Sơn, n’gor Nghệ an nkoch:

“Aƀaơ lah tĭng tâm di ri pơng an geh chứng chỉ mư dơi dâk ntĭm. Êng nai mpôl hên chứng chỉ mô hŏ geh yơn dâk jrô ntĭm dŭt blău. Yor ri nai hăn ntĭm rplay sam ƀŭt rnoi mpôl đêt mô geh nu nău, mô geh m’ha, đah nău blău kan. Hôm chứng chỉ đêt nar mpôl hên mbra geh. Yor rĭ rmôt nai lĕ nchrăp đŏng”.

Tât năm 2025, ntơm jêh nchih rgum ndrôm sam ƀŭt giáo khoa, sam ƀŭt sam tra ntĭm nti gưl tiểu học đah 8 nău ngơi rnoi mpôl đêt lĕ dơi an lăp môn nti. Jêh nchih rgum ndrôm sam ƀŭt giáo khoa, sam ƀŭt sam tra ntĭm nti gưl tiểu học đah 8 nău ngơi rplay sam ƀŭt rnoi mpôl đêt tŏng ăp nai rnoi mpôl đêt, tâm nĕ 45% nai geh tâm di ntĭm nti, 100% cán bộ mât uănh geh tât mpeh ntĭm nău ngơi rnoi mpôl đêt dơi ntĭm nti tay lah nău rƀŏng bôk nău kan n’hao uĕh ntĭm nti ăp môn nău ngơi rplay sam ƀŭt rnoi mpôl đêt tâm bôk nău ntĭm nti phổ thông lvang 2021-2030 n’gluh an, lah ntŭk geh âk rnoi mpôl đêt gŭ rêh. Đah nău nchrăp uĕh bah nơm Nghệ An dôl nchrăp an nău ntrôl dăng ntĭm rplay sam ƀŭt nău rngơi rnoi mpôl đêt tâm ngih sam ƀŭt đăp mpăn di ngăch n’hanh năm ƀư tĭng ta lam dak.