Trong hăn luh nkuăl Chư Sê-Chư Pưh-Chư Prông, n’gor Gia Lai jong rlău 32 km, kơt du trong nah sut rlău ăp mir, dak diăng, bri, nthoi Quốc lộ 25, Quốc lộ 14, rlău âk xă, nkuăl têh bah 2 nkuăl Chư Pưh, Chư Sê, tât ăp xă jêr jŏt bah nkuăl n’har bri Chư Prông. Trong mhe dơi jêh, mô hŏ joi saơ ta bản đồ, yơn n’hêl na nê̆ lĕ suh ndeh hăn, ndoh, ndơ lŏ mir luh. Wa Mai Thế Chiến, thôn Hợp Hòa, xă Ia Drăng, nkuăl Chư Prông an gĭt, wa saơ na nê̆ lah “nău njê”. Trong hăn tă geh an trok prăk mbrơi ngăch jŏ jong, lŏ ndăn gay jêh lor năm mhe, nsĭt tay dơi hun hao têh an nuĭh ƀon lan tâm nkual:

Bah năp đaơ nău hăn nsong bah mpôl hên dŭt ŏk r’ah. Bah jay hăn tât xă Ia Glar mô lah Ia Mer ri an rwăch rlău âk trong êng êng, duh ri nsuk mih ri bŏk mbir. Trong aơ jêh ndơ̆ an dŏng ri dŭt dơh an kônh wa ƀon lan tâm nău tăch ndơ lŏ mir, nta nơih an ndơ lŏ mir bah kônh wa dơi rwăt ta jay ma lŏ dơi hao khlay. tal 3 tay, trong pơk hvi âk nău dơi ƀư sa an nuĭh ƀon lan, ngăn lah ta nkual jêr jŏt kơt mpôl.

Ndrel đah âk nău nchrăp ƀư ntung trong khlay lĕ jêh tâm năm 2023, nkual Tây Nguyên geh tay âk nău nchrăp ƀư êp jêh, mô lah dôl ƀư mô lah dơi pơk mhe. Ngoăy tâm rnoh nĕ trong boăt nthoi ăp xă Ia Mlá, Đất Bằng, Phú Cần tât nkual têh Phú Túc, nkuăl Krông pa n’gor Gia Lai, jong rlău 8km, prăk ntuh kơl 90 rmen prăk. Tĭng wa Hồ Văn Thảo, Kruanh UBND nkuăl Krông Pa, trong aơ lĕ jêh bơi 100% rnoh ndơ ƀư n’hanh mbra mât săk rnglăy dŭt na nê̆, ntrôl hao khlay ndơ lŏ mir n’hanh nuĭh rwăt.

Trong aơ hăn rlău du nkual rlău 1000 ha neh mir n’hanh ta nkaul tŏ bah dak bât Ia Mlá. Jêng dơi lah trong aơ dŭt săk rnglăy ƀư an prăk nkra njêng bah nuĭh ƀon lan mbrơi mbrơi hŭch âk n’hanh nău geh hao âk. N’hanh rnôk ntuh kơl trong aơ ri nuĭh ƀon lan dŭt rhơn. Bah năp đaơ trong aơ gay hăn roh lĕ 2 mông n’gul n’hanh knŭng ndeh măy dơi hăn jêh rnôk ntuh kơl trong aơ lĕ rngôch ndơ lŏ mir n’hanh rdêng ndoh ndơ đah Phsu Túc, Ia Mlá n’hanh Phú Cần.

Ndrel đah ăp trong nthoi nkual ƀon tơm, trong nkual ƀon têh ta Tây Nguyên dơi uănh tât ntuh kơl uĕh. Kơt ta Lâm Đồng, rlău ma nău nchrăp ƀư pơk vi yôk Prenn nthoi nkual ƀon têh Đà Lạt đah nkuăl Đức Trọng mhe jêh, hôm geh bơi 10 nău nchrăp ƀư tâm trôm Đà Lạt dôl dơi ƀư. Ta Dak Lak, trong đại lộ Đông Tây (trong Nguyễn Chí Thanh) nthoi tach ndeh păr Buôn Ma Thuột đah nklang nkual ƀon têh lĕ na nê̆ ndơ̆ an dŏng, Tỉnh lộ 1 nthoi Buôn Ma Thuột đah nkuăl Buôn Đôn dôl dơi nkra.

Nău nchrăp ƀư trong nthoi Quốc lộ 26-Quốc lộ 14-Tỉnh lộ 8 n’hanh nău nchrăp ƀư pơk hvi trong Giải Phóng, nkual ƀon têh Buôn Ma Thuột lĕ dơi ƀư. Nkuăl têh Plei Kần, nkuăl n’har bri Ngọc Hồi, n’gor Kon Tum dôl rgâl săk têh dăng đah nău nchrăp ƀư rkum trong mpeh bah dâng nkuăl têh, dĭng lĕ ntuh kơl rlău 320 rmen prăk. Yuh Phạm Thị Thủy, nuĭh ƀon lan nkuăl têh an gĭt, trong aơ mô knŭng kơl nuĭh ƀon lan ta mpeh bah dâng nkuăl têh tât nkual têh dơh lơn ma hôm pơk luh ăp nău dơi tăch rgâl ntrôl nkuăl têh Plei Kần tât êp lơn đah nău rƀŏng jêng nkual têh:

Ƀon lan ta aơ dŭt rhơn yor geh tay tròng hăn aơ. Trong aơ dŭt uĕh, ang aih, hăn nsong êp đah nkuăl têh, gay rnôk nkuăl têh hao nkual têh ri mbra uĕh lơn. ƀư sa tăch tơr ri dŭt dơh đŏng.

Lah kơt ăp nău nchrăp ƀư trong rbăn rmen prăk dôl rdâk dơi geh hăn ăp nkuăl, ăp xă ri ăp nău nchrăp ƀư rbăn rmen prăk dôl kơl ăp n’gor Tây Nguyên mbrơi mbrơi jêng ăp trong wăng sa geh nkô̆ nău têh. Geh nkô̆ khlay tâm rnoh nĕ lah Nău chrăp ƀư cao tốc Buôn Ma Thuột-Khánh Hòa, dĭng lĕ prăk ntuh kơl bơi 22 rbăn rmen prăk.

Tĭng dăp rgum tât năm 2030, uănh tât năm 2050, cao tốc mbra trong me têh gay jêng ngoăy tâm 5 ntŭk wăng sa bah nkual Tây Nguyên, đah nău dơi kơl an lah nău rhŏ an, pâl nđaih n’hanh rdêng ndơ. Dơi rdâk ƀư bah khay 6 năm 2023, aƀaơ cao tốc Buôn Ma Thuột-Khánh Hòa lĕ jêng trong. Wa Đặng Thọ Dần, Groi Kruanh trong kan ƀĭt joet tntung trong, Ban Mât uănh ăp nău nchrăp ƀư ntung trong n’hanh lŏ mir Hun hao thôn ƀon n’gor Dak Lak an gĭt, nău nchrăp ƀư aơ dôl dơi ƀư ndăn.

Aƀaơ hin, jêh rnôk geh neh ri ăp nuĭh ntuh kơl lĕ rgum rhoăt ƀư chuk ndâk ƀư trong rbông dak tâm trôm trong rhŏ an ndâk ƀư nău nchrăp kan. Kơt ndơ ƀư mrô 1 ri 100% lĕ geh trong rhŏ ndâk ƀư. Hôm ndơ ƀư 2 ri lĕ dơi jêh đŏng rlău 70%. Ndơ ƀư 3 lĕ ntơm soih luh n’hanh dôl dơi nuĭh ndranh mbơh ƀư âk.

Năm 2023 lah năm ăp n’gor Tây Nguyên mâp jêr jŏt têh da dê mpeh ntrôl ăp ntuh kơl nsum, yơn trong kan aơ lĕ dơi rgâl tâm ăp khay dŭt năm n’hanh lơ rgâl na nê̆ lơn tâm bôk năm 20224, ngăn lah đah ăp nău nchrăp ƀư trong.

Ăp nău nchrăp ƀư trong tâm nkual, nău nchrăp ƀư geh nău boăt nthoi nkual dơi ƀư têh dăng, dôl ntơm boăt nthoi ăp ntŭk wăng sa têh bah ăp n’gor, bah nkual n’hanh bah lĕ Miền Trung-Tây Nguyên, nta an soan ntrôl hun hao wăng sa rêh jêng./.