VOV4.Mnông- Việt Nam lah ngih dak đah 54 mpôl rnoi ndrel gu\ rêh nsum. Đah rnoh âk nu^h mô tâm ban, 53 mpôl rnoi đê| nu^h kanu\ng geh 14,3% rnoh nu^h, klâp ma rlău 12,3 rkeh nu^h tâm le\ rnoh rlău 90 rkeh nu^h [on lan Việt Nam. Nău ăp mpôl rnoi, bol đê| mô lah âk nu^h, nsum rêh tâm ban kơt oh nô ndul deh ta neh dak Việt Nam, lah du ncho\ng mpeh nău mât đăp mpăn nău dơi kon nu^h ta Việt Nam.

Nău dơi bâh mpôl rnoi đê| nu^h lah ngoăy tâm âk nău dơi tơm khlăy bâh kon  nu^h, bâh rmôt nău dơi dân sự, chính trị, geh pháp luật Việt Nam kơp dơn. Bâh nău ngăn, [on lan mpôl rnoi đê|ăp nar lơ ma geh nău dơh nơih gay ma hun hao mpeh ăp nău kan, tâm rgop ta nău kan nsum bâh neh dak. Aơ lah ăp nău an saơ na nê| tâm nău mât đăp mpăn n’hanh ntrôl nău dơi kan nsum bâh mpôl rnoi đê| nu^h lah êng n’hanh nău dơi kon nu^h lah nsum ta Việt Nam.

Ngih dak Việt Nam way geh ua\nh khlăy nău kan mpôl rnoi, ngăn lah mât đăp mpăn nău dơi đah ăp mpôl rnoi; mât ua\nh kơl an, nta nău dơh nơih gay ma [on lan ăp mpôl rnoi hun hao n’ơhanh geh dơn ăp nău dơi geh pháp luật kơp dơn.

Ăp năm ba năp, ngih dak Việt Nam mbơh [ư âk nău kơl an [on lan rnoi đê| [ư t^ng nău dơi mpeh nău tâm ban tâm nău rêh, n’hao nău rêh, ndơ do\ng, nău m^n, geh njoat an bah ir geh nău tâm [ah mpeh hun hao đah ăp mpôl rnoi. Ntoh lư ngăn lah: Nău ntru\nh 132 an lor ntuh kơl ndơ do\ng ntung trong, pă neh  tuch tăm n’hanh neh gu\ an [on lan mpôl rnoi đê|.

Nău kơl an mpeh neh gu\, neh tuch tăm le\ geh doh rklaih ăp nău ko\ văk bâh ăp rnăk [on lan rnoi đê| ach o, nu^h [on lan ta ăp ntu\k way geh nău mih sial, dak buk…Ntop kơl an mât đăp mpăn du đê| nău [on lan gu\ ta ăp tu\k jêr jo\t, nkual njônh ngai, n’har bri, bah ir geh nău ntrơn ntu\k gu\, ntu\k pah kan, hăn gu\ du lêng lang, muih kăl bri…

{on lan ăp mpôl rnoi đê| nu^h geh pă neh gu\, neh tuch tăm, geh [ư tơm ta nkual neh [on tơm, jêng du\t nđơr, đăp mpăn pah kan jan sa, geh njoat n’hao bah ach o, đăp mpăn nău rêh jêng, geh ntu\k le\ ntoh ăp nău kan tuch tăm săk rnglăy. Ngăn lah, săk rnglăy bâh nău kơl kan aơ mô di lah doh rklaih ăp nău jêr jo\t, ko\ văk mpeh nău wa\ng sa năp lor, kơl so\ng dăng an nău kan jut jăng ach o, bah nău ji ngot ji hir, ndrel kan wa\ng sa đah mât rnă njrăng ngih dak ma hôm nha geh nău khlăy mpeh chính trị-rêh jêng têh kuăng, ntop ta nău mât đăp mpăn rnă njrăng chính trị-đăp mpăn nău rêh jêng; n’hao nău tâm rnglăp le\ mpôl rnoi, ndâk nsơm nău tâm knơm bâh [on lan đah nău leo kan bâh Đảng n’hanh ngih dak.

Ntoh lư kơt Thanh Hoá. Năm 2013, UBND n’gor Thanh Hoá ntru\nh pă an 10 rmen prăk gay ma [ư ntrong kan rlong pă mât ua\nh bri, manh neh bri ndrel đah pă neh, manh neh tăm bri ta nkuăl Thường Xuân le\ geh mât ndrăy, nău rêh [on lan le\ geh njoat hun hao, jut jăng ach o, ji ngot ji hir.

Kơt nău wa Đỗ Văn Hoa, groi kruanh UBND nkuăl Thường Xuân, n’gor Thanh Hoá; pă neh, pă bri kơl an nu^h [on lan leo kan tâm nău mât, hun hao wa\ng sa bâh bri.

“Aơ lah nău kơl kan tâm di đah nuih n’hâm [on lan nta nău dơh nơih an nkuăl Thường Xuân jut jăng ach o. ntơm nơh Thường Xuân geh tât 52% rnăk ach o, lôch bơi tât 10 năm rnoh rnăk ach o kanu\ng hôm geh 4,3%. Aơ lah nău dơi geh têh tâm ne\ geh nău tât kơl bâh nău kan pă neh pă bri an nu^h [on lan mât ua\nh”.

Pă bri, pă neh, pă săm [u\t an do\ng neh bri lah du nău ntru\nh tâm di. Rnôk geh nu^h [ư tơm mbra geh ntop mât n’hanh hun hao bri nâp nâl, n’hao nău wa\ng sa, rêh jêng ta ntu\k, jut jăng ach o ndrel đah rdâk njêng nkual [on lan mhe.

Hải Huyền nchih

Thị Đoắt răk rblang