VOV4.Mnông: Tâm ba năp nơh, ta nkuăl Krông Pach, n’gor Daklak, âk [on lan kan lo\ mir le\ geh hun hao tăm rm^t an nău geh âk, săk rnglăy wa\ng sad u\t âk. Ntoh lư kơt nău kan bâh nô Trần Phước Hảo, ta xã Ea Kuăng, tăm rm^t geh tât 30 tấn 1 ha.

Kanu\ng đah 2 ha neh yơn ăp năm rnăk nô Trần Phước Hảo ta thôn Phước Hoà 4, xã Ea Kuăng, nkuăl Krông Pach,n’gor Daklak geh bơi tât 60 tấn rm^t. bâh 5 năm tăm n’hanh geh mât tơm rm^t nô Hảo an g^t, gay ma tơm rm^t hun hao ueh ta neh Bazan nău du\t khlăy lah [on lan an geh mât ua\nh tât nău ntil.“ Ntil lah bôk năp lah he an geh săch ăp ntil ueh jêng. nt^t lah kơt rm^t gur tăm êng, rm^t êr tăm êng. Ta Tây Nguyên hun hao ueh jêng ngăn lah rm^t gur. Kônh wa an kahg^t săch ntil gur, mbra ôp ăp nu^h tă way tăm rm^t ba năp gay ma săch ntil. Tal 2 ăp bum rm^t ne\ an geh têh, mô geh but uh. Rnôk săch ntil he way săch bum ntil geh măt neng jê| kônh wa ua\nh njrăng gay ma mô [ư pă ăp neng hon ne\ yor lah [ư pă ăp neng hon ne\ r^ tơm mbra mbrơi hao jêng”.

Rnôk le\ geh săch ntil he [ư neh. Neh an geh pâk rli jru [ư mbor bâh 20 tât 25cm, mbor [ah đah mbor 50cm, tơm [ah đah tơm 25cm. neh koar t^ng mbor gay ma luh dak ueh, der geh dak băm an rm^t. phân he an poh ta ăp trong he mhe koar ne\, gay ma mpêt nkrem rnoh phân. Poh klâp ma 20-25 tấn phân ăch ndrôk, 300-400kg lân/tơm bum. Lah geh bum âk mbah, ăp mbah tăm ta 1 ntu. Way tơm rm^t bâh ntơm tăm tât rôk bum klâp ma 10 khay. Ta Tây Nguyên tơm rm^t geh tăm ta bôk khay mih, klâp ma ta khay 4-5 n’hanh rôk ta khay 1 tât khay 3 năm ba kơi. Nô Hảo nkah tay.“Tơm rm^t bâh ntơm tăm tât rôk bum klâp ma 10 khay, way sr^h tăm ta rnôk bôk khay mih rnôk mih bôk năp r^ he mbra tăm dâl. Yơn geh ăp năm mô mih ơm r^ [on lan mbra to\ dak lah geh to\ng dak to\ ơm n’hanh he mbra dơi tăm ơm gay ma kâp mih n’hanh tât tup mih kơt ne\ tơm rm^t le\ ntơm hon mbra jêng ueh dâl”.

Ntơm nơh nău tăm rm^t dơi ua\nh lah du\t dơh yor geh tăm tâm mir jăy n’hanh du\t âk lah do\ng tâm rnăk vâl nơm jêng mô kâp mât chăm ueh. Yơn lah, tât rnôk hao jêng tơm rm^t jêng ndơ tăch rgâl geh nău khlay r^ an geh ăp nău ueh mpeh mât chăm jêng lah ua\nh njrăng lơn. Nt^t lah kơt nău jik pih an rm^t, jur ntil tât khay 4 tăm [on lan ua\nh njrăng ua\nh chop mir jik kloh pih gay ma der geh pih sa le\ ndơ kah he poh an rm^t tâm rnôk rm^t mhe hao jêng. nô Trần Phước Hảo nkoch nău tă g^t kan.”Tơm rm^t tâm ban kơt ăp ntil tơm êng đo\ng an geh hao jêng kloh ueh mô geh pih. Ntơm nơh r^ [on lan tăm rm^t mô geh jil pih yor bu m^n lah rm^t hao dăng lơn đah pih. Yơn nău ne\ lah mô di, he an geh jik pih, bun ntu. Jik pih he mbra tâm rgop đah bun ntu an tơm, bôk năp lah [ư ueh aih pru an neh. Tal 2 lah rnôk poh phân r^ kanu\ng geh rm^t lah djrôp sa ndơ kah, hôm lah geh an pih r^ pih mbra djrôp sa le\ ndơ kah. Nău jik pih kanu\ng [ư tâm 4 khay bôk năp dơm hôm rnôk rm^t le\ têh jêng r^ nău nku\m n’hâm bâh n’ha rm^t mbra mô hôm dơi hon pih tay jêng kônh wa kanu\ng jik pih 4 khay bôk năp dơm”.

Du nău êng đo\ng, ntơm nơh rnôk tăm rm^t [on lan mô mât ua\nh tât nău ntoh ndơ kah n’hanh mât uă\nh nău but uh ta tơm rm^t, yor tơm rm^t lah du ntil tơm dơi săm bah sôt. Yơn lah, rnôk  rnoh neh tăm rm^t ăp nar lơ ma âk n’hanh tăm srêt r^ kônh wa an ua\nh njrăng du đê| nău but uh way ntoh ta tơm rm^t kơt lah: sêt [ư ôm bum, tu sa n’ha…gay ma njrăng ăp nău but uh aơ kônh wa an [ư trong n’hoch luh dak ueh ta ăp nkual rđu\ng, ngăn lah ta khay mih way geh dak băm.

Ta meng ne\, kônh wa an ua\nh njrăng ntoh ndơ kah an tâm di. Tâm nău tuch tăm, a[aơ phân poh geh ua\nh lah ndơ do\ng du\t khlay ns^t tay nău geh ueh an tơm tăm. Đah tơm rm^t gay ma n’hao nău geh [on lan an njrăng tât ndơ kah t^ng rơh kơt aơ.

Poh săp lor 20 tấn phân ăch ndrôk, 400 kg lân, 200 kg kali, 200kg đạm Ure/ha. Phân lân an geh ndum đah ăch ndrôk bâh bôk năp gay ma do\ng poh săp lor đah Kali n’hanh đạm, 20-25 nar lôch tăm rm^t hao têh 5 tât 6 n’ha he poh ntop tay phân Kali n’hanh brôi tơm gay ma bum hao jêng ueh. Lah n’ha jêng ueh kônh wa an koh lơi ta ăp ntu tơm gay ma tơm rgum ndơ kah ta rm^t. kanu\ng to\ to\ng nău l’^t răm n’hanh poh ntu an neh ueh pru, njêng nău ueh an rm^t hun hao ngăch. Rnôk rm^t bah bâh 20-25cm mbra dơi do\ng ăp ntil phân poh geh rnoh đạm, lân, kali tâm di an geh ntop tay ăp trung vi lượng khlăy an nău rêh jêng bâh tơm. Rnôk saơ tơm rm^t geh bâh 2-3 tơm mbah mbra poh ntop 7 nar/tơ\ đah rnoh phân tâm di. Tâm 4 khay bôk năp jik pih n’hanh brôi tơm, 4-5 khay lôch tăm rm^t le\ ntơm geh bum, rnôk aơ mô hôm jik bah [ư tăch reh bum. Tơm rm^t lôch tăm klâp 10 khay mbra rôk bum. Kônh wa u\anh saơ tơm mô hôm têh jêng n’ha êr ntơm ru\ng lah mbra dơi rôk bum hôm.

            Nu^h rblang: Thị Đoắt