VOV4.M’nông: Nau nchrăp mbơh Chính trị ndơ\ tât Đại hội XIII bah Đảng ngăn ngên lah rjăp mpeh nau dơi bah kon nu\ih, nê lah nau tơm, lah nkô| nau geh rgâl mhe gay [ư nkô| nau [on lan sâm geh, dak dăng, tâm ban, ueh mhe. Nau mi\n “Ndâk nau rjăp mpeh ro\ng dak, nau mi\n nsôih bah rnoi mpôl, n’hâm dăng tâm rnglăp lam rnoi mpôl ndrel nau mpo\ng hun hao neh dak nâp nâl, đăp mpăn” lah ngoai tâm ăp nau ueh.

Nau mpo\ng hun hao bah du rnoi mpôl lah nau geh dnơn tă bah nau u\ch hun hao bah nsum mpôl, bah kon nu\ih ndrel du neh dak, rnoi mpôl, njêng nau dơi têh, ăp ntil ndrel n’hâm dăng prêh. Ngơi kơt lah Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, lah êng nu\ih, du kan mô geh nau u\ch hun hao, ri neh dak mô dơi [ư nau dơi janh dăng. Gay nkhôm hao nau u\ch nê, mô geh nu\ih êng ma lah ăp nu\ih mom, ăp nu\ih geh u\ch lah n’gâng tơm bah neh dak, nu\ih tơm bah neh dak.

Nti\m nri kon se đah nau răk Rap!, a[aơ jêng lơn ma ntoh lơn, nau nti\m nti kpon se geh nau ueh, kơl an kon se nkah nau geh nt ngăch lơn. Kơt nê mro, nai Hà Ánh Phượng, nau nti kon se ngih săm [u\t THPT Hương Cần, nkuăl Thanh Sơn, n’gor Phú Thọ ho\ nkoch nti\m nau u\ch lơn ân kon se tâm mông nti:

‘Bah nar nti\m nti aơ ăp oh ho\ geh tâm n’ur đah ăp băl nti dak ba dih đah nau ngơi Anh,l ndrel bah nar nti kơt aơ ri ăp oh dơi nkoch mbơh mpeh nau ueh ơm bah rnoi Việt nam tât đah băl bên dak ba dih”.

            Nau leo nti\m ma nai Hà Ánh Phượng do\ng lah máy tính, du máy ndah ndrel phần mềm Sky-ăp ntil ndơ gay ma tâm nthoi, geh nti trực tuyến bah mạng Internet. Janh rgâl mhe, kơt ti\ng nau kan nti\m nti kơt aơ lah nau ueh ma ma n’ăp ma ăp ntu\k geh geh ăp ndơ do\ng ueh lơn ko\ ê dơi geh kơt ti\ng.

Nau nkoch bah nai ni 9X Hà Ánh Phương leo tât âk nau ueh ân nu\ih Việt nam ntơm nrôk păng nchlơi nau kan geh rnoh prăk khay âk rbăn đôlar tâm nkuăl [on têh gay ma si\t [on tơm nơm, du nkuăl yôk Phú Thọ gay ma nti\m nti, pơk njêng jrâu nti tiếng Anh ân kon se nkuăl yôk, jêng nu\ih Việt Nam êng du hê lăp tâm Top 10 nu\ih nai nti kon se blau ngăn lam ntur neh. Nai nti Hà Ánh Phương hôm [ư nau kan bah nơm, lo\ nti\m nti nau u\ch ân kon se jêng ăp nu\ih blau ngăn ndrel mra dơi geh rêng tât lam ntur neh:

‘Bol ma moh nau kan ri ko\ geh đo\ng âk nau jêr ndrel nau ntul rlong bah êng păng. Bol ma moh ntu\k ri gâp ko\ mi\n lah nau kan si\t [on tơm nơm mô geh uanh lah nau jêr, ma nê lah nau nkhêp ueh gay ma kơl ân gâp geh dơi [ư nau kan bah nơm u\ch ntơm bah rnôk hôm kon se gay ma kơl gâp njêng dơi ăp nau khlay ma prăk kăk mra dơi geh lah mô dơi leo nsi\t dơi”.

Du\t rhơn ngăn lah nar lơn ma âk băl mom rêh geh nau mi\n ndrel nau u\ch ndâk njêng nau kan nâp nâl ân săk nơm, rnăk nơm ndrel rgop ân nau rêh. Du nkô| nau bah nau kan mô knu\ng geh nêlah nau săch du trong gay ma rong rêh, njêng nau kan ma hôm lah nau mi\n tâm nau rêh, nau [ư ân rjăp nơm, ntul rlong săk nơm, rlong uanh nau blau bah săk nơm. Bu ndăm deh năm 1990-Lê Anh tiến, giải nhất nau tâm rlong “Joi nau blau ân nau ndaka njêng nau blau mhe bah neh dak 2019” lah ngoai tâm ăp nu\ih kơt nê. Rnôk geh ôp nau dơi gay ma ndâk kan, Lê Anh Tiến ân gi\t, knu\ng geh du ntil dơm, nê lah nau mpo\ng u\ch bah nơm:

‘Bah năp nơh ri rnăk hên ri ko\ lah du rnăk ach o, gâp ndrel ma nô deh ndru\p khăl gâp moh lah Lê Hoàng Anh nsôih mhâm [ư gay ma rklaih luh bah nau rêh ach o ndrel ân geh nau mi\n, nau kan geh rnoh dơi ân săk nơm [ât lor. Jêh ri ma u\ch leo tât nau ueh nê ân nau rêh. Gâp gi\t lah trong hăn kan lah nau jêr, knu\ng u\ch ăp nu\ih nơm mro joi geh nau rnơm ân dơi du nau \ch, ăp băl mra geh nau rnơm ndrel mra geh nau nsôih ri nê lah du nau ueh ntoh luh hôm”.

Bar băl mom lah ngoai tâm âk nu\ih mom geh nau u\ch gay ma hun hao, nkoch nau nơm u\ch, nau ueh bah nơm ân [on lan. Khân păng lah kon nu\ih Việt Nam mhe, to\ng dơi nau u\ch ân rơh cách mạng công nghiệp tak puăn ndrel tâm rnglăp lam ntur neh. Rơh mom nar aơ geh rêh tâm du neh dạk đăp mpăn, ndrel hun hao, du neh dak ma rđau kan Đảng, ngih dak du\t n’hâm uănh khlay tât nau rong kon nu\ih, [ư nau dơi mpeh du neh dak nâp dăng, âk băl mom nsôih rong nau mi\n, nau u\ch, nau nsôih, nchrăp ân nau rêh ueh. Khân păng lah l\o\ gay ma ndâk njêng ngih, nu\ih kan blau, ueh ma nkô| mpo\ng tât năm 2045 leo neh dak hun hao geh âk prăk. Gay dơi geh kơt nê, ti\ng wa Đoàn Quang Bình, Hiệu trưởng Ngih săm [u\t Đại học Bách khoa (Đại học Đà Nẵng), nau ntru\nh tơm lah ndâk ndrel n’hao dơi nau dơi ân kon nu\ih Việt Nam, geh hun hao đăp mpăn, ăp ntil, geh nau mi\n ueh, geh nuih n’hâm ro\ng dak, rnoi mpôl. Ngăn lah, ăp kon nu\ih Việt nam ân geh [ư dơi nau blau mhe:

  ‘Blau mhe nê mô geh lah tât tă bah ăp nu\ih kan mi\n njêng, ăp nu\ih kan khoa học tâm nau kan công nghiệp ma păng tât tă bah nu\ih pah kan dơm dam ngăn. Yor nau kan tâm rlong ro\ng dak rnôk nơm rgo\ jă du trong jru, nâp hăn lăp tâm nau rêh ri ăp bôk rngok blau mhe bah ăp nu\ih pah kan tâm neh dak aơ, mra kơl an nơm ăp nau mi\n, n’hâm gay ma hun hao nâp nâl”.

Ko\ hôm âk ngăn nu\ih mom rêh mô u\ch hao jêng. Ngănlah rnôk geh âk nau mhe kơt rnôk aơ, nau hun hao bah ăp trang mạng xã hội khuch ngăn tât nau mi\m bah phung mom geh tât nau rêh mô ueh, nau mi\n moeh chính trị, nau rêh, nau kan bah công dân, nau u\ch êng bah ntu\k kan, kỷ luật pah kan ê nâp…Thạc sĩ Nguyễn Văn Vệ, Ngih săm [u\t Cán bộ bu ur Trung ương, ân gi\t:

 ‘ Geh âk ngăn nkô| geh tât nau rêh mô ueh bah phung mom, mra dơi geh tă bah âk rnăk vâl, mặt êng bah nau kan văng sa tăch rgâl, mô lah jru hvi lơn lah ntu\k ntu rêh jêng mô lah rgâl ngăn păng jêng ăp nau khuch ngăn tât phung mom, geh ăp nau mi\n mô ueh tâm nau rêh”.

Nô Nguyễn Quang Thạch, Nu\ih blau ndâk nau kan Ndrôm săm [u\t [on lan ndrel tâm dăch đah âk nau kan nsum, ân lah, tâm nau kan ndâk njêng kon nu\ih mhe, kan kơt ti\ng ăp nau ueh ơm ân leo bôk năp. Tâm nê, nau kan njêng đah nau rêh “Êng du hê nu\ih yor ăp nu\ih, ăp nu\ih yor êng nu\ih”, tâm rnglăp, tâm kơl lah nau khlay. Nau kan aơ ho\ kơt ti\ng ueh ngăn tâm nau rdâng srê Covid-19 rnôk âk rbăn nu\ih [on lan nsum n’hâm, nsum ty:

  ‘Nkoch mbơh nau kan bah nau rêh ri gâp mi\n nê jêng lah du nau ueh ngăn tâm nau rêh yơn ma prêh lơn ma nê lah nau leo lăp kơl an u\ch êng. Gâp vay saơ bu lah nu\ih pah kan bah ntu\k kan ko\t ti\ng tâm [on lan [ư nau aơ, ân saơ nơm mô geh nau u\ch aka. Ăp nu\ih ân geh nau kan nâp ân săk nơm jêh ri bu êng. Rnăk nơm, nau rêh nơm, [on lan nơm ân tât rnôk nau rêh jêng âk têh bah nơm”.

Tâm rơh mhe, dah ăp nau ueh bah nau tât ndrel nau ntul rlong têh bah lam ntur neh, nu\ih mom geh mpo\ng u\ch lah nu\ih leo lor, leo trong ntru\nh jêng nau dơi bah nau rêh công nghiệp hoá, rgâl mhe ăp ntil bah neh dak, to\ng dơi nau u\ch bah nau rêh công nghiệp tal 4 ndrel tâm rnglăp lam ntur neh. Ndrel đah nau hao ueh nau vay ơm, ti\ng GS Đinh Quang Báo (Hiệu trưởng ngih săm [u\t Đại học Sư phạm hà Nội), he ân geh [ư ngăn ăp nau kan ndâk njêng nau rnơm, nau kan ân rơh mom, nthoi nau kan ân phung  mom tâm ndrel bah dih dak kơl an ndâk njêng neh dak:

‘Gâp mi\n lah ngih dak ân geh ăp nau ntru\nh, nau kan gay ma to\ng rgum nu\ih blau di\t kan. Mhe nơh geh ăp nu\ih lăp quốc tịch dak ba dih yơn lah si\t dak nơm ơm. Hôm ăp nu\ih nơm u\ch bu si\t nkre ri ân geh nau kuăl jă, ăp nau dơi gay ma pah kan. Bar trong kan 1 lah kơl an ân âk, bar lah pơk trong ân bu pah kan ma ngih dak ân geh ntuh kơl”.

Nau u\ch ndrel nau mi\n bah nuih n’hâm yơn geh n’hâm dơi rgâl jêng nau kan. Neh dak nơm ho\ rlet rlau ăp mông mni\t jer jo\t, ho\ rlat rlau ach o, rluk mâl, phung he ân geh nau dơi ndrel rlet rlau đah ăp nau u\ch bah rnoi nơm. Rnôk aơ, phung he nthoi ăp nau khlay bah rnoi mpôl nau rnơm ndrle nau u\ch bah rnoi nơm nê, ma duh ndrăm lah tu tơm. Ndrel nau u\ch bah nu\ih mom ân geh mpoh, rong ndrel pơk trong ân nơih ueh gay ma njêng nau yu\ch jêng nau kan geh nkô|, rgop nau kơl an ân neh dak, [on tơm nar lơn ma hun hao ueh kơt lah Tố Hữu tă nchih tâm nau ndri\ng “Du nau mprơ năm mhe”: Lah kon si\m, lah n’ha si. Ri si\m ân blau n’hiăng, n’ha ân blau ndrih. Mhâm ;lah manh ma mô trok. Rêh lah nơm ân, mô êng knu\ng ndơn ôh”./.

Nu\ih rblang: H’Thi