VOV4.Mnông: Bôl ma dôl ta khay wai yơn âk nkual ta Tây Nguyên ntoh geh mih rlơ\ yan, nta nău nơih an ăp ntil bu  tuh  ta tơm cà phê.

Rnăk vâl wa Trần Thị Sáu , ta thôn 9, xã Nhân Cơ, nkuăl Dak Rlâp geh 2 ha cà phê an nău geh ăp năm 6 tấn cà phê rnglăy. Yơn lah, bar pe năm dăch aơ, 2 ha cà phê bâh rnăk wa Sáu kanu\ng an nău geh klâp ma 4 tấn cà phê rnglăy. Na nê| năm mhe nơh, yor nău khuch tât bâh ăp rơh mih têh mbro jêng cà phê way ru\ng play. Bâh bôk năm tât a[aơ, bôl tat a khay wai yơn hôm nha geh mih jêng ntoh geh âk nău bu  tuh, jêng năm aơ nơh cà phê rnăk vâl wa mô geh âk n’hanh mô ueh. Wa Trần Thị Sáu an g^t:

“Năm aơ rnăk gâp geh puh dak si geh 2 tơ\ hôm nchră puh tay yơn lah mih mbro jêng lah mô hoch geh puh. Rđil đah năm e nơh r^ năm aơ play âk đo\ng, yơn bu  tuh kơt aơ r^ pe poăn khay mư lêh r^ ru\ng le\ hêng dơm yor mih hô. Bu  tuh mbuh gu\\h gur nglang, kro n’g^ng play krăk n’hanh ru\ng, ru\ng le\ n’ha lôch ne\ tât play, hăn k^ch nkur lah saơ âk bu  tuh ngăn”.

Tâm ban kơt rnăk vâl wa Sáu, mir cà phê jay wa Lê Văn Song, thôn 7 xã Nhân Cơ le\ geh ăp ntil nău bu  tuh kơt lah  bêk n’ha, gur mbuh. Wa Song an g^t, rlău ma nău khuch bâh trôk nar, r^ mir cà phê bâh wa le\ ranh, an nău geh ăp nar lơ ma huch. Bôl ma le\ geh g^t tăm cà phê jo\ năm, yơn ta năp nău rgâl ndal bâh trôk nar mih sial, ntoh geh âk nău bu  tuh jêr săm, jêng wa Lê Văn Song u\ch ăp ntu\k kan way kan an geh nt^m mbơh nău mât săm n’hanh săm ăp ntil nău bu  tuh ta mir cà phê.

“Mir cà phê rnăk gâp geh bu  tuh kơt lah bêk n’ha, guh mbuh rnăk gâp hôm nha poh phân yơn mô tam. Gâp u\ch ăp gâl kan nti an [on lan mpeh nău njrăng săm  bu  tuh n’hanh mât chăm cà  phê ta khay mih n’hanh mhâm [ư an [on lank an lo\ mir geh nti mpeh nău mât chăm cà phê gay ma [ư cà phê kloh ueh.

T^ng nău mbơh bâh ntu\k kan tuch tăm nkuălDak Rlâp, le\ rnoh neh cà phê bâh nkuăl tât rnôk aơ lah 17 rbăn 400 , ta ntu\k le\ [ư bôk nău kan tăm tay cà phê geh rlău 3rbăn ha. Yơn lah, du\t âk rnoh neh hôm e lah ăp mir cà phê le\ anh, dơh geh bu tuh hôm e lah ăp mir cà phê le\ ranh, dơh geh but uh tâm rnôk trôk nar mô ueh.

Wa Trần Hùng Thịnh, cán bộ khuyến nông xã Nhân Cơ an g^t, ta ntu\k le\ nsrôih rgo\ jă [on lan tăm tay ăp mir cà phê le\ ranh gay ma n’hao nău geh, mpo\ng tât mât tăm cà phê kloh ueh, nâp nâl. Rlău ma ne\ mbra tâm rgop đah nu^h khuyến nông bâh ăp thôn gay ma ngăch nt^m an [on lan do\ng ăp ntil dak si săm bu  tuh ta tơm cà phê. Wa Trần Hùng Thịnh ngơi.

“Mpeh đah khuyến nông, hên le\ [ư r[u\n nchră ăp nu^h kan khuyến nông ăp thôn n’hanh mbơh [ư nău nt^m đă ăp nu^h kan ndrel rgo\ jă [on lan [ư njrăng, puh dak si gay ma njrăng bu  tuh, gâp u\ch tâm let năp tay trôk nar ueh r^ [on lan mbra ngăch njrăng gay ma bah ir geh bu  tuh ta ca phê an [on lan”.

Kơt ho\ nkoch, ta năp nău tât djơh bah trôk nar, mih tâm khay wai, âk ntu\k ho\ ntoh bu tuh ta tơm cà phê. Ndr^ ân mhâm [ư gay njrăng n’gang ăp ntil bu tuh tâm ban kơt mât chăm cà phê hun hao jo\ jong đo\ng.

            Ơi wa, Dak Rlâp lah ngoăy tâm ăp nkual tăm cà phê  tơm bah n’gor Dak Nông. Dăn may an g^t nô nău hun hao ntil tơm tăm dja a[aơ mhâm mêh?

            Wa Cao Quý Thương: Nkuâl Dak Rlâp a[aơ geh nklăp 17 rbăn 400ha cà phê , t^ng [ư bôk nău kan sreh tăm tay cà phê  bah Trung ương, bah n’gor Dak Nông, tâm bah ri aơ nơh nkuâl Dak Rlâp ho\ an [ư nklăp 3100ha cà phê  kro ranh, buh tuh n’hanh săk geh đêt gay đăp mpăn săk geh âk tâm ban kơt nău ns^t geh wa\ng sa an kônh wa [on lan đo\ng.

            Tâm bah ri aơ nơh, dôl tâm khay wai yơn geh mih mbro, jêng ntoh ăp ntil bu tuh ta tơm cà phê . n’hanh dơn hôm du khay tay đo\ng lah tât khay mih hôm, nklăp geh ma nău bu tuh lơn ma âk. May moh geh nău njrăng đă đah kônh wa tâm trong njrăng n’gang mêh?

            Wa Cao Quý Thương: Đah tơm cà phê  tâm khay mih way geh bu tuh, lơn lah bu tuh mbr^ng sêt guh, yơn lah nkô| nău nt^m nti kônh wa way dơi kruanh rđău kan rnâng kan bah n’gor, nkuâl an pơk jrô nti ntop kơl mât chăm cà phê, lơn lah ndơ\ nkô| nău lôch klêh, lơn lah k^n mbe\ gay n’hao săk kah ndơ geh [ư gay rho\ do\ng an nău kan tăch n’gluh.

            Lơn lah njrăng đă kônh wa [on lan ân do\ng ăp ntil phân poh geh săk ntơ lư, geh nsing nơm kalơ ntu\k tăch rgâl, lơn lah do\ng [ư njêng cà phê jo\ jong t^ng trong r[o\ng hữu cơ nkre đah [ư t^ng rêng di rnoh 4C gay đăp mpăn săk geh trong luh rho\ do\ng an nău kan tăch n’gluh tâm ban kơt đăp mpăn rnoh khlay ntu\k tăch rgâl đo\ng gay ns^t geh tay wa\ng sa âk an kônh wa [on lan.

            Hơi wa, khay mih lah rnôk ma kônh wa tăm mhe cà phê  du\t âk, ndr^ may moh geh naư njrăng đă mpeh nkô| nău dja mêh?

            Wa Cao Quý Thương: A[aơ rnoh khlay cà phê  dôl đăp mpăn n’hanh geh trong r[o\ng hun hao, yơn lah gay t^ng [ư nău tăm mhe ri đah nhih pah kan rnâng kan mbơh kơl an UBND nkuâl nt^m nti kônh wa sơch ăp ntil di rnoh ue\h jêng bah ăp viện gu\ m^n kơt ntil ndop măt TR4, TR9, TR11…gay kônh wa ndop n’hanh tăm mhe gay đăp mpăn săk geh âk.

            Hơi wa, ta ntu\k tăch rgâl a[aơ geh du\t âk ntil phân poh (le\ ma hữu cơ n’hanh vô cơ), [ư [on lan du\t jêr sơch. T^ng may ân do\ng moh ntil phân an tâm di đah tơm cà phê  mêh?

            Wa Cao Quý Thương: Đah tơm tăm lah nsum n’hanh tơm tăm jong nar lah êng ri nkô| nău do\ng phân hữu cơ du\t khlay, lơn lah nkô| nău phân ndrung n’gar, lor rnôk do\ng phân ndrung n’gar ri ndum n’hanh tâm pot vôi, lân ndrel du đêt chế phẩm sinh học kơl phân rmu\ ôm nkh^t ăp ntil mbr^ng sêt lơh khuch an tơm cà phê , lôch nê poh nkre gay mât rnoh l’^t mbe\ an tơm cà phê  nkre lah săp gay ăp ntil phân khoáng gay tơm cà phê  rhôp sa mbrơi, mô geh n’hôl le\ rnôk trôk duh. A[aơ ta ntu\k tăch rgâl ăp ntil phân hữu cơ geh du\t âk ntil, yơn lah njrăng đă kônh wa ân joi rvăt ta ntu\k nsing nơm, ue\h jêng, ăp ntu\k tăch jo\ năm aơ.

            Dăn lah ue\h wa!

Nu^h rblang: Thị Đoắt