VOV4.M’Nông :A[aơ, buh tuh rệp sáp rsău guh dôl ma lơh khuch hô ta du đêt neh tăm bum blang ta ăp n’gor miền Trung, Tây Nguyên. Cục Bảo vệ thực vật le\ manh an do\ng rêng kan kỹ thuật njrăng n’gang rệp sáp rsău guh lơh khuch bum blang. Nkô| trăch “Ndrel hăn đah [on lan kan lo\ mir” nar aơ, mpôl hên mbơh nkoch tât kônh wa n’hanh băl mpôl nkô| dja!

          Rệp sáp rsău guh le\ lơh khuch ta âk ntu\k tăm bum blang têh lam ntu\r neh. Ta Việt Nam, tâm bar pe năm dăch aơ rệp sáp rsău guh lăp sa khuch ta du đêt n’gor nkual miền Đông Nam Bộ. Tât a[aơ, păng le\ ntoh ta du đêt n’gor miền Trung n’hanh mpeh Bắc ma trong nchuăn rdeng nkong bum ntil.

            Tăp rệp sáp rsău guh dru\ng joch, rnôk mhe deh êr n’glang, lôch nê rgâl jêng n’glang. Tăp gu\ êng tâm trôm ntô nkrum j^r ma rsău nse n’hanh gu\ bah kơi du\t kon me têh.

            Rệp têh jêng săk dru\ng kơt tăp đo\ng, ntô guh n’hanh nkrum j^r ma ntô buh n’glang, măt sât luh, jâng luh jong. Ăp yơn săk rệp sáp guh du\t saơ kloh na nê|. Wa\r bah meng săk n’hanh kêng du\t ndu\l geh rsău n’glang du\t glêh. Têp bôk way geh s^n gâl.

Rệp sáp rsău guh sa bum blang rơ\ du\t ngăch tâm ăp khay wai n’hanh ăp khay geh mih đêt rlău 30mm.

Rệp sáp rsău guh gu\ rêh nde đah du đêt ntil ngonh n’hanh mbra ntưp rêng nơm geh ngonh. Tâm ban kơt ăp ntil rệp sáp rsău guh êng [a [a\ đo\ng, rệp sáp rsău guh mbra deh êng tăp, mô kâp geh kon dăm mbra dơi deh tăp n’hanh tăp deh jêng kon đo\ng.

Rệp sáp rsău guh lăp sa chông tơm bum blang, chuh sa rtăk bum blang [ư jêng kruănh chông lha. Chông me geh sa lôn jêng tơm brêt têh. Kalơ lha, rệp krêp ta bah kơi lha, [ư ăp lha bum jêng kruănh, êr. Geh ntưp âk, [ư lha bum rbăk kro, mbra [ư ru\ng le\ rngôch lha, [ư mô săk jêng bum tât rlău 80%.

Rệp sáp rsău guh mbra gu\ khan ta le\ rngôch ăp ntu\k tơm bum blang, rệp mhe deh mpăr t^ng sial khôm.

Rệp sáp rsău guh ntưp rêng ma nkong bum ntil, ntưp rêng t^ng trong sial khôm, ngonh rdu, hoch t^ng dak, krêp ta săk s^m ka, săk nu^h, ndơ do\ng kan, ndơ nchuăn rdeng.

Rệp sáp rsău guh mhe ntoh [ư khuch lơh khuch ta dak he nklăp 2 năm rlơ\ aơ jêng mô ho\ geh ăp nău gu\ m^n ăp to\ng mpeh săk păng. Yơn lah, gay bah ir tât khuch bah păng, Cục bảo vệ thực vật đă ăp Chi cục Bảo vệ thực vật n’gor, nkual [on têh geh tăm bum blang, t^ng [ư n’hanh rđău đă [on lan kan lo\ mir do\ng ăp trong njrăng n’gang t^ng nău m^n mât uănh bu tuh bu sa rgum (IPM) kơt bah kơi aơ:

- Way hăn chop uănh ăp nkual tăm bum blang gay ban saơ ngăch n’hanh t^ng groi nđôi nău tât bah rệp sáp rsău guh ta ăp mir tăm bum blang. Nkhah wa\r mir tăm bum blang geh ntưp n’hanh rđău đă t^ng [ư ăp trong njrăng n’gang tâm di.

- Đah ăp ntu\k rệp sáp rsău guh mhe lăp bôk năp, kônh wa do\ng trong nkh^t su, nău nkh^t su t^ng săm[u\t nt^m nti nkh^t su bah Cục Bảo vệ thực vật.

- Rnôk saơ  rệp sáp rsău guh sa bum blang ta mir tâm rnôk bri duh phang ri kônh wa puh nkh^t rệp sáp rsău guh ta neh mir tăm bum blang geh ntưp n’hanh neh mir tâm kâng n’har wa\r nê du\t n’hâm đê| hvi 30m ma ăp dak si puh ndru\ng tơm Thiamethoxam rnoh âk hoạt chất 350g/l ntil jêng dak si SC; tơm Imidacloprid rnoh âk hoạt chất 25% w/w, ntil jêng dak si wp; tơm Nitenpiram rnoh âk hoạt chất 50% W/W, ntil jêng dak si WP; tơm Dinotefuran rnoh âk hoạt chất 20% W/W. Do\ng t^ng nồng độ mbơh njrăng lor đă do\ng n’hanh puh đah rnoh âk dak si le\ mpli lah 600 lít/ha; mbra mpli nsum đah dầu khoáng gay n’hao âk nău tam bah dak si; puh dak si hoá học ân t^ng nău way 4 di n’hanh đăp mpăn tâm [ah t^ng nău nt^m đă nchih bah lơ ntô./.