VOV4.M’nông: Ta ăp nkual jru ngai ta Tây Nguyên mhe aơ geh mbro ăp rơh nhu\p kân kon se, tăch rvăt bu ur tât Trung Quốc [ư âk rnăk tu\p tâm rnăk wâl ur kon nhih jay roh chrai. Nău rlăm ma ăp nu^h tih tăch nu^h ma trong do\ng mạng xã hội, nde tâm nău dơh djăt t^ng bah ăp bu ur druh gay têk klônh, nkơnh ro\ng lôch nê rlăm hăn rlău bah dih n’har bri.

Ma nău nkoch bah ăp nu^h tăch geh bu tăch plơ\ s^t bah ăp ntu\k le\ nău krit nji bah dih n’har bri mơ saơ, mpôl tăch nu^h mô kă du ntil ndơ gay têk klônh, mplư rlăm, leo tăch nu^h hăn rlău bah dih n’har bri Trung Quốc gay rgâl so\k prăk djơh mh^k. Lôch rnôk khân păng tâm mâp đah mpôl tăch nu^h ta Trung Quốc, ăp nu^h tơm tăch nu^h s^t tay Việt Nam, hăn joi bêng ăp thôn, [on nkual jru ngai, do\ng mạng xã  hội joi trong [ư tâm bên, ton [ư ur so\k sai. Rnôk bu ur ho\ geh wa\k dăk ndơm, khân păng tăch tâm ntu\k [ư tăch săk bu ur, nđơn tăch tay an nu^h bu klô Trung Quốc [ư ur.

Tâm rnôk t^ng [ư nău nchih dja, mpôl hên mâp oh Hồng Thị C. (20 năm deh, gu\ ta thôn Noh Prông, xã Hòa Phong, nkuâl Krông Bông) tă plơ\ s^t bah ăp ntu\k ho\ du\t ntu\r nău krit djơh gay djăt oh nkoch tay nău rngot lôch păng geh tăch plơ\, tăch s^t ta Trung Quốc. C. nkoch: Ma trong mạng xã hội, păng tâm bên đah du hê nu^h moh Phàng. Lôch jo\ oi [ư tâm bên ta mạng, Phàng lôr n’hanh u\ch nđăp C [ư ur. Yơn lah, lôch rnôk mâp C, Phàng rlăm lôch nê leo hăn tât n’gor Lào Cai, lôch nê C. ho\ tăch tâm mpôl [ư tăch săk bu ur ta Trung Quốc:

Rnôk nkoch bri ta facebook, păng ton lah mbra so\k gâp [ư ur, bôk năp ri gâp mô djăt ơm yơn mbrơi mbrơi ri gâp djăt t^ng păng mbra so\k [ư ur ngăn lôch nê mơ d^ng đă băl păng wơt gâp. Tât rnôk tâm mâp ri gâp tâm ban kơt nu^h mô hôm geh huêng, dơn g^t t^ng nu^h nê dơm”.

Săk C nơm. Lôch n’hơt tâm jay tăch săk bu ur dơi geh 1 hê bu klô Trung Quốc rvăt [ư ur. C mô u\ch [ư ur, nu^h tơm jay mât bu ur tăch săk n’ât sông, so\k mâng dong mbang du\t krit nji ngăn. Ndr^ yơn, tâm nău krit hôm geh nău lap đo\ng, rnôk mpôl tăch nu^h leo C. s^t jay “sai” ri le\ ma mpôl geh Công an Trung Quốc ôp uănh n’hanh kơl klaih luh.

Mhe aơ, ta n’gor Dak Lak, nău kan bah mpôl tih djơh tăch rvăt  nu^h, lơn lah kon se, bu ur ndơ\ luh dak bah dih gay [ư ur tih nău way n’hanh mbơh an ăp nu^h trong tăch săk bu ur ta dak bah dih du\t krit nji. Ta nhih pah kan Cảnh sát hăn ôp uănh Công an n’gor Dak Lak, nu^h tih Thào A Vảng, ta xã Dak R’Măng, nkuâl Dak Glong (Dak Nông) mbơh:

“Bu mô ho\ g^t he lah nu^h djơh rlăm bu tăch Trung Quốc jêng bu u\ch hăn n’hanh he. Le\ rngôch gâp nsu\k nsôr têk klônh geh 4 nu^h ndơ\ leo 4 nu^h hăn tât Trung Quốc, lôch nê gâp tăch gâp so\k prăk.

Dah âk năm aơ, gay nking nchăng nău mplư rlăm tăch nu^h luh bah dih n’har bri, ăp nhih pah kan báo, radio [oh ngơi nchih nkoch âk, n’gâng kan lăp nkoch trêng, n’hao nău g^t an nu^h [on lan yơn nău dơi tam hôm an êng meng. Êng ta Dak Lak, tât a[aơ, Công an n’gor ho\ ban saơ 14 bu ur druh geh rlăm tăch tât Trung Quốc n’hanh geh ăp nu^h tât a[aơ mô ho\ g^t tăng lư ntu\k gu\.

Ta năp nău ngăn geh dja, Công an n’gor Dak Lak ho\ an [ư ăp kôp ăp trong way kan gay lor nchrăp, ngăch ban saơ, njrăng n’gang ntil nu^h tih dja. Bah meng nê, mpôl Công an nso\ng kơl an ăp gưl uỷ, n’gâng kan nkuâl gay t^ng [ư jăp ăp trong kơl hun hao wa\ng sa rêh jêng kon nu^h, geh trong nchrăp ntop kơl ăp oh yuh bu ur bah nău rêh wa\ng sa jêr jo\t du\t mha êng. Nta joi nău kan an ăp nu^h tă geh mpôl tih djơh tăch rvăt nu^h gay kơl khân păng plơ\ lăp tay nău rêh kơt ơm. Đại tá Phạm Minh Thắng – Groi Giám đốc Công an n’gor Dak Lak- an g^t:

Dăn đă ăp gưl n’gâng kan ăp nhih pah kan [ư nchrăp lor kan nsum đah mpôl công an [ư jăp pah kan nkoch trêng mpeh trong kan bah mpôl tih djơh tăch rvăt nu^h, lơn lah ăp nu^h geh ma nău dơh bu mplư rlăm tâm nkual [on lan rnoi mpôl đê| kơt [on lan Mông, Rđe ta nkual jru ngai gay ăp nu^h geh nău g^t êng, g^t mpeh trong kan bah mpôl tih djơh tăch rvăt nu^h.  

T^ng nchih năl bah Bộ Lao động thương binh n’hanh xã hội, r^ng ăp năm, ăp mpôl kan dơi kan ban saơ nklăp 400 tơ\ tăch rvăt nu^h, rnoh nu^h geh bu tăch hao tât hang rhiăng, mô dơn nê geh tât hang rbăn nu^h đo\ng. Tâm nê, rnoh âk tơ\ tăch rvăt nu^h luh dak bah dih âk nklăp 80%. Mpôl tih lơn âk lah mpôl way tă ơm geh nău tih djơh mpeh tăch rvăt nu^h, tâm têk klônh đah ăp nu^h tih ta nkual jru ngai, nkual n’har bri njêng trong hăn tăch hôch mpôn gay mplư rlăm nu^h luh dak bah dih tăch.

Nu^h way geh mpôl tih djơh tăch way lah bu ur n’hanh kon se, geh tom mpet mô lah [ư d^k prơ kan, du ntil kon d^k rơh mhe. Geh ăp nu^h dơi [ư ndranh joi ur w\ang sai Trung Quốc bah du hê nu^h bên bah mạng yơn ho\ nchrăp le\ nuih n’hâm t^ng nu^h mha êng nê leo hăn t^ng bri bu d^l, kêng du\t rh^ch rhâl rnôk g^t he geh bu tăch bah nu^h aơ tât nu^h ri kơt du ntil ndơ tăch rgâl.

Rlău ma nê, nô nău tăch rvăt kon se, lơn lah ăp kon se nti ăp nhih nti dân tộc nội trú du\t đăng hăr. Ăp mpôl mh^k djơh nde tâm nău mât njrăng dơh lhoi bah rnăk wâl, nhih nti, ma ăp trang mạng xã hội (Zalo, Facebook…) tât ôp, jă leo, têk klônh kon se hăn pâl nđaih, rvăt pă an nklâm ndơ, hăn kan geh prăk nkhôm âk gay leo hăn nkual [on têh tăch an ăp ntu\k rho\ do\ng tăch ndơ ngêt sa, quán karaoke ta ăp nkual pâl nđaih, nkual công nghiệp mô lah meng trong quốc lộ, nchâp đă tăch săk, do\ng prơ\ [ư d^k mô lah tăch luh dak bah dih.

Gay njrăng n’gang nău tăch rvăt nu^h, mât njrăng bu ur n’hanh kon se ta năp nău ndơm bah ăp mpôl tăch rvăt nu^h. Bộ Lao động – Thương binh n’hanh Xã hội ho\ t^ng [ư trong nchrăp “Njêng trong ôp duh ndal njrăng, n’gang tăch rvăt nu^h ta Việt Nam” đah săk ntơ Tổng đài điện thoại quốc gia bảo vệ trẻ em 111. Trong nchrăp dơi an [ư ntơm bah khay 7/2012 tât a[aơ. Ho\ geh hang rbăn tơ\ nu^h kuăl tât trong ôp nduh ndal, nkô| rơh kuăl tât Trong duh ndal lơn âk lah rơh kuăl mbơh g^t nău lư mpeh nău khlay kan bah trong rse ôp duh ndal. Bah meng nê lah ăp rơh kuăl mpeh mbơh g^t nău lư tăch rvăt nu^h ta Việt Nam n’hanh ăp nkô| nău êng [a [a\ mpeh ntrơn du, hăn kan dak bah dih mô lah joi nău kan…

Lôch nê, ho\ ngăch mbơh nău lư tât ăp mpôl kan dơi kan g^t dơi nkô| bah ăp nău tih n’hanh joi trong nkra, kơl nu^h; mbơh nti ăp nkô| nău wa\r trong njrăng n’gang tăch rvăt nu^h, mbơh kơl joi nu^h roh, ntop kơl prăk kaih an ăp nu^h geh bu mplư rlăm tăch rvăt nu^h, ntop kơl mbơh nti joi trong manh krap nde, ntop kơl mbơh nti nău tâm di, mbơh nti mpăn tay nuih n’hâm bah phit klach an nu^h geh bu tăch rvăt nu^h n’hanh rnăk wâl./.

(Nguyễn Hải-VOV4)- Nu^h rblang: Điểu Thân