VOV4.Mnông: Ndru\ng klôn lha jê| geh moh khoa học lah Cnaphalocrosis medinalis Guennee, mbra [ư jêng lơh khuch hô lam hvi n’hanh du\t jêr njrăng n’gang, way ntoh luh hô tâm ăp năm geh trôk nar nđik ue\h, rnoh l’ư\t răm, mih nar tâm breh nsum n’hanh lơh khuch rnôk tơm ba deh kon an tât rnôk ba luh dak toh.

            1. Nău jong rêh

            Ndru\ng klôn lha jê| geh jong rêh ntơm bah 30- 35 nar. Tâm rnôk deh tăp jo\ 6-7 nar. Tâm rnôk deh kon ndru\ng nse 15- 25 nar. Tâm rnôk jêng n’hu 6-8 nar. tâm rnôk ndru\ng joi sa tât deh tăp 2-7 nar. Ndru\ng way joi ăp lo\ sre nđ^r ue\h gay deh tăp tâm măng, nchah nchrai kalơ lha ba, lơn âk lah deh t^ng tăp ngoăy, geh rnôk 2-3 tăp du ntu\k đo\ng. Du mblâm ndru\ng me r^ng deh rlău 76 mblâm tăp dơm.

            2. Mpeh nău lơh khuch.

            Ndru\ng nse drăng ntêng klôn lha ba gay ma gu\ tâm trôm nê sa lha nse kalơ lha, lơh khuch tơm ba rônh lôn [ư roh an nău âk geh ba.

            3. Ăp ndơ [ư jêng ntoh luh rơ\ ndru\ng klôn lha jê|.

            - Tâm rnôk srih tăm ba nkai dơh [ư jêng ntưp rêng ndru\ng. ndru\ng klôn lha jê| rgum du\t âk tâm rnôk khay hao jêng ba n’hanh deh kon tât luh mbôn tơm ba. Rnôk ba le\ rlău khay mhe nkoch bah lơ nê, ndru\ng klôn lha jê| mbra rgum tâm lo\ srih tăm nkai gay ma deh rơ\ n’hanh mât ndray rnoi deh.

            - Do\ng phân poh mô tâm di: poh lăn âk ir phân đạm, poh nchah nchrai âk tơ\ [ư an tơm ba way nđ^r ue\h lah ndơ\ [ư ue\h gay ndru\ng klôn lha jê| ntoh luh, rơ\ jêng. T^ng [ư trong kan kỹ thuật 3 n’hu\ch 3 n’hao lah trong [ư an geh nău tam kơl tơm ba hao jêng dăng, bah ir geh nău ntoh luh bah tu ndru\ng lah nsum.

            - Trôk nar, lơn lah khay mih nar nkre đah rnoh l’ư\t mbe\ âk, ndru\ng klôn lha ntoh du\t âk. Yor kơt nê| kônh wa ân djăt g^t nău lư nchroh lor trôk nar gay lor nchrăp ndơ\ luh trong nking nchăng ơm.

            4. Trong [ư njrăng n’gang

            Trong [ư njrăng n’gang ndru\ng klôn lha jê| t^ng trong r[o\ng nâp dăng lah n’hao âk trong [ư njrăng n’gang tu ndru\ng chuh sa rgum, nkre [ư tâm ban ăp trong lơh nkh^t ma ti, mât chăm, sinh học…

            + Ndơ sa bah ndru\ng klôn lha jê| du\t âk ntil ntơm bah ntil su\t ong, mbr^ng sêt, ăp ntil ndơ sa puăch…jêng kônh wa njrăng mô lah kơi ntop tay ndơ an sa ndru\ng kơt su\t ong Trichogramma sêt, sêt…

            + Trong [ư mât chăm du\t khlay, lah t^ng [ư di kỹ thuật ntơm bah rnôk [ư neh, poh phân, di năm khay, rnoh âk srih tăm, rnoh âk dak to\...mbra rgâl di rnoh deh rơ\ hô bah tu ndru\ng chuh sa lah nsum n’hanh ndru\ng klôn lha jê| lah êng.

            + Trong njrăng n’gang ma trong hoá học lah ndơ lơh n’gle\ du\t ân do\ng tât rnôk trôk nar ue\h an tu ndru\ng ntoh luh ma ăp trong njrăng n’gang êng [a [a\ mô hôm to\ng suan dăng lơh. Kônh wa ân do\ng ăp ntil dak si Padan 95SP, Gegent 800WP, Sumithion 50EC, Karte 2EC…Puh t^ng nău way 4 di (Di dak si, di rnoh âk, di mông nar, di trong [ư).

            + Nău ơm g^t do\ng: Tâm rnôk puh dak si, kônh wa ân djăt nău mbơh bah nhih pah kan njrăng n’gang ndơ tuch tăm ta ntu\k, puh dak si rnôk tăp ndru\ng deh. Mô lah puh lôch rnôk rngơt kônh kim 2- 3 nar (Chop uănh lo\ 2 nar/tơ\, rpôih chông lha ba uănh saơ rnoh âk kônh kim hu\ch ndal rđ^l đah rnôk kônh kim deh hô). Rnôk ba ho\ seh ku\nh, ndru\ng klôn lha jê| mô hôm lơh sa tay đo\ng bol ma rnoh kônh kim du\t âk bah năp nê nơh.

            Yơn lah, nău hao me dăm bah ndru\ng klôn lha jê| nsing tâm nău hao jêng bah t^ng lo\ tăm ta ăp rnôk nar khay êng êng ri tăp ndru\ng klôn lha jê| deh rơ\ t^ng nar khay êng êng đo\ng. Ăp lo\ tăm lor, ngăch hao jêng; lo\ rmeh đạm, lha nđ^r nđôch, ăp lo\ dăch kêng nkual [on lan gu\, dăch kêng trong quốc lộ, rnôk bri măng mbra geh âk u\nh ndeh chrang jêng rnoh âk kônh kim mbra âk lơn, tăp ndru\ng deh ơm lơn đo\ng./.

                                                                                                BTV Điểu Thân