VOV4.Mnông :Bôl ma rgum n’hao âk ntrong kan njrăng rdâng srê, yơn lah tât a[aơ, ne\ lah lôch 3 khay Lâm Đồng ntoh geh srê ji ndul djroh su\r châu phi, nău ntưp srê geh kh^t n’hanh su bôr ta n’gor aơ le\ hao âk. A[aơ nău kan njrăng srê dôl geh nu^h [on lan n’hanh n’gâng kan ta aơ nsrôih mbơh [ư.

Lah tâm 3 khay ba năp, Lâm Đồng kanu\ng geh bar pe jât su\r ntưp srê ji ndul djroh châu phi kh^t n’hanh su bôr, r^ a[aơ su\r kh^t n’hanh su bôr le\ hao rlău 49 rbăn mblâm, đah le\ rnoh âk rnoh jâk hao rlău 3.400 tấn, nchroh nău khuch khat rlău 130 rmen prăk. Nuh srê le\ geh ta 354 thôn bâh 77 xã, phường, nkuăl têh ta 10 nkuăl, nkuăl [on têh, kanu\ng hôm 2 nkuăl lah Lạc Dương n’hanh Đơn Dương lah ê ho\ geh saơ su\r ntưp srê.

Ta năp nău tât jêr njrăng bâh srê ji ndul djroh su\r, wa Ngô Văn Trực, ta rhôn An Ninh, xã Liên Hiệp, nkuăl Đức Trọng m^n rvê.

“Du\t rvê lah văr aơ su\r bu geh ntưp srê le\ hôm. T^ng ta rnăk bâl lah yor nău mât rong, puh dak si, sui vôi n’hanh hăn ta ndrung”.

Bâh ăp rnăk mât rong nchrai đê| tât ăp rnăk mât rong rgum nsum geh nău têh âk ta Lâm Đồng le\ mô nă mât njrăng, mô njrăng đah nuh srê. Wa Nguyễn Viết Toàn, ta xã Tân Văn, nkuăl Lâm Hà an lah, nău tât kan bâh le\ rngôch ntu\k rêh jêng le\ bah ir nău ntưp trêng.

“Nu^h mât rong su\r ta aơ ăp nu^h geh njrăng da dê, n’hao nău mât njrăng bâh le\ [on nơm an geh săk rnglăy. Su\r geh srê r^ đă [on lan su bôr lơi, ndơ\ mbơh ta n’gâng kan xã lăp kan su bôr an na nê|”.

T^ng nău mbơh bâh wa Nguyễn Thanh Thuỷ, kruanh UBND xã Liên Hiệp, nkuăl Đức Trọng, bâh geh [ư ueh jăp nău kan mbơh tơih, rgo\ jă, ăp rnăk mât rong n’hanh nu^h [on lan le\ tâm rgop ueh đah n’gâng kan ta ntu\k tâm nău kan njrăng srê ji ndul djroh sur châu phi. Yor ne\ mô geh nău mpôn srê kơt ntơm nơh.

“Ăp ntu\k mât rong geh su\r ntưp srê r^ nu^h [on lan ngăch mbơh đah ntu\k kan têh n’hanh n’gâng kan xã gay ma su bôr, njrăng srê. Ăp ntu\k mât rong ê ho\ geh ntưp srê r^ mpôn hên le\ nt^m đă nu^h [on lan lah lơi hăn bah dih gay ma der geh nău ntưp srê ta ndrung n’gar nơm”.

Wa Phạm Phi Long, kruanh ntu\k kan mât rong, thú y, mât tui ka n’gor Lâm Đồng an g^t, gay ma mât đăp mpăn nău kan njrăng, bah ir geh srê ntưp trêng, ndrel đah nău nsrôih mbơh [ư tâm ban ăp ntrong kan, nău kơl an nu^h rnoi đê|, rao kloh ndrung n’gar, n’gor le\ njêng rlău 20 ntu\k kan, ntu\k mât ua\nh njrăng srê.

“Le\ pă dăp mpôl kan kâp chăm njrăng der nău nchoăn rdeng sur luh lăp ta nkual geh srê. Mpôl hên le\ nt^m đă mpôl kan thú y ta ntu\k n’hao nău kan ua\nh nđôi, nkh^t roch, ua\nh nău mât kloh ueh ndơ rong, mât đăp mpăn poăch sur rnôk tăch ta ntu\k tăch rgâl r^ an geh ueh đăp mpăn ndơ sông sa an nu6h do\ng ndơ. Đah nu^h mât rong, mpôl hên đă an geh tâm kơl đah n’gâng kan, mô dah jăng lêng lang sur kh^t ta ntu\k gu\ rêh”.

N’gor Lâm Đồng geh le\ d^ng le\ klâp ma 400 rbăn mbâlm su\r, rgum du\t âk ta ăp nkuăl Đức Trọng, Lâm Hà, nkuăl [on têh Bảo Lộc n’hanh nkuăl Di Linh. A[aơ nău kan njrăng nuh srê dôl geh ăp ntu\k kan, n’gâng kan nsrôih tâm rgop mbơh [ư. Wa Nguyễn Văn Châu, groi Giám đốc ntu\k kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan n’gor Lâm Đồng an g^t, ta meng   nău mât đăp mpăn ăp ndơ do\ng, ndeh klư nchoăn rdeng, ndơ mât rong ta ăp rnăk mât rong, ntu\k kan su bôr su\r geh ntưp srê, sui dak si, rao kaman tâm nkual geh srê, nău kan mât ua\nh njrăng srê, nkh^t roch, mô an geh nău mpôn srê, tăch ndal sur geh ntưp srê way geh ua\nh njrăng na nê|. Wa Nguyễn Văn Châu lah na nê| đah ăp ntrong kan bâh n’gâng kan têh r^ nu^h [on lan an geh đăp mpăn do\ng poăch su\r le\ geh mât njrăng.

“ Nt^m đă nu^h [on lan tâm ban kơt ăp ntu\k kan mât rong sur  mô an geh ntưp srê ji ndul djroh su\r châu phi hôm nha geh nkh^t roch, tăch ta ntu\k tăch rgâl, yor srê ji ndul djroh su\r châu phi mô ntưp tât nu^h, yor n\e su\r mô geh ntưp srê nu^h dơi sa đo\ng. n’hanh ăp ntu\k mât rong nsum rgum tâm n’gir u\ch tăch su\r bah dih n’gor r^ an geh ua\nh năl na nê|, ntu\k kan tuch tăm mât rong n’hanh hun hao [on lan n’gor le\ geh ntrong kan mbơh nt^m na nê| nău aơ gay ma nu^h [on lan g^t na nê| mô geh nău klach rvê”.

Ta năp nuh srê ji ndu\l djroh su\r châu Phi ta n’gor Lâm Đồng dôl tât duh hô, n’gor dja ho\ njrăng n’gang nuh srê mhâm [ư? Nău tâm ôp bah kơi aơ bah PV đah wa Nguyễn Văn Sơn, Giám đốc Sở Nông nghiệp n’hanh Phát triển nông thôn n’gor Lâm Đồng mbra nkoch tât na nê| lơn, jă kônh wa n’hanh băl mpôl gu\ djăt.

- Ơi wa, nuh srê ji ndu\l djroh su\r châu Phi ta n’gor Lâm Đồng dôl geh du\t hô đah le\ rngôch rnoh su\r kh^t n’hanh tâp bôr su jăng nar lơn ma âk, mhâm may năl mpeh nău dja mêh?

Wa Nguyễn Văn Sơn: Lôch rnôk ntoh nuh srê ji ndu\l djroh su\r châu Phi ta du đêt n’gor tâm dak ri mpôl hên ho\ nkre so\k ntil mham gay uănh năl d^l yơn lôch âk nar khay jong he mô saơ geh ntưp đah nău ji. Ndrel đah nê ri du đêt ntu\k gu\ kâp njrăng nuh srê ho\ dơi mpôl hên n’hao âk, lơn lah 2 ntu\k gu\ kâp bah n’gor ta rlong sial eo Gió n’hanh Madaguoi ri le\ rngôch mpôl kan rgum an [ư nking nchăng da dê, uănh năl le\ rngôch ndơ mât, su\r rdeng luh lăp ma mô geh si [u\t uănh năl nuh srê. Nkre du đêt nkual êng [a [a\ lăp tâm Lâm Đồng ri mpôl hên mpăng đêt n’hanh puh nkh^t kaman đo\ng. Lôch nê lah mpôl hên djăt ma 3 khay lah puh nkh^t kaman du tơ\ yơn rnôk tâm dak geh nuh srê ri ăp khay mpôl hên [ư puh 1 tơ\. Ntu\k nuh srê bôk năp lah saơ geh ta nkuâl Đức Trọng lôch nê ntưp rêng ngăch, n’hanh mbra ntưp rêng ngăch tay đo\ng.

- Kơt may mhe nkoch geh ma nău ntưp rêng nuh srê ji ndu\l djroh su\r châu Phi lam n’gor Lâm Đồng lah du\t âk, ndr^ pah kan njrăng n’gang nuh srê mhâm dơi [ư mêh?

Wa Nguyễn Văn Sơn: Trong nchrăp njrăng n’gang nuh srê ri ho\ dơi n’gor, sở njêng du\t âk mpôl, an do\ng âk si [u\t rđău đă. N’gor njêng tât 18 ntu\k kâp njrăng nuh srê n’hanh njêng {an rđău đă d^l tă bah groi kruanh UBND n’gor [ư kruanh [an. Nkô| nău ta aơ lah trong tâp bôr lah su lêk, rnôk tâp bôr ri kaman dja gu\ rêh du\t jo\ tâm ntu n’hanh ntưp rêng tât tơm dak, ăp ntil…ma tâp bôr âk kơt nê ri tâp bôr mô dơi le\. Mpôl hên lah găp hôm an su lêk, rnôk su ri dơn roh đêt dak pring bôk năp dơm lôch nê dak ngi su\r nơm u\nh sa lêk, lah tâp bôr neh huêt đê|. Lơn lah ăp ntil phân, ndo\k nja ndơ tuch tăm luh lăp tâm ntu\k geh nuh srê lah mpôl hên mô an rdeng hăn. Dơn geh su\r rêh, mô geh ntưp ji mơ dơi an rdeng hăn. Mpôl hên [ư nking nchăng đah ăp su\r mô geh si [u\t, mô geh uănh năl nuh srê dơm lah su\r ue\h dăng ri ân nta trong dơh rdeng hăn gay tăch bah ir khuch khat an [on lan. Đah du đêt nkuâl mô ho\ geh su\r ntưp ji ri mpôl hên njrăng đă lah ân mât đêt ho\, lah su\r to\ng rnoh ue\h dăng ri ân tăch luh bah ndrung mô hôm an mât rơ\ tay.

- Ơi wa, nuh srê ji ndu\l djroh su\r châu Phi ho\ lơh khuch khat têh an nu^h mât rong, Lâm Đồng ho\ moh geh nău njrăng đă đah nău mât rơ\ tay su\r tâm let năp tay mêh?

Wa Nguyễn Văn Sơn: Mpôl hên mô dơi an mât rơ\ tay su\r tâm rnôk dja. Dôl đă du đêt nu^h rgâl mât ndơ êng [a [a\, u\ch mât rơ\ tay ri ân kâp lôch uănh năl nuh srê yơn lor bôk năp ân mât uănh mpeh tơm ntil; tâl 2 lah mât njrăng nău ntưp rêng ân lhăt lôch rnôk mât rơ\ tay. Hôm a[aơ ri mpôl hên njrăng đă mât hu\ch đêt. Mât hu\ch đêt gay [ư bah ir khuch khat an [on lan n’hanh hu\ch bah ir hoach prăk ngân sách geh nkh^t su jăng. Yor su\r tâm nkual geh geh nuh srê mô geh ntưp kaman ri mpôl hên an tăch luh đo\ng, lah geh phiếu xét nghiệm mô geh đah nău ji, su\r ngăch dăng ri mpôl hên an rdeng tăch, yor lah mô su\r geh nuh srê mbra ntưp rêng tât su\r ngăch dăng ri rnoh ntop kơl lơn ma âk tay đo\ng n’hanh nu^h [on lan geh khuch khat lơn ma têh đo\ng.

- Ơ, dăn lah ue\h wa!

 Nu^h rblang: Thị Đoắt