Njrăng săm ru\ng play nse ta tơm tiêu (Nar pơh, lơ 18-9-2016)
Thứ bảy, 00:00, 17/09/2016

VOV4.Mnông: A[aơ, tiu dôl tâm lvang luh play. Aơ lah rơh du\t khlăy, nchrăp an play ntơm geh găr, ntru\nh tât nău ueh săk bâh ntil play aơ. Rnôk aơ, âk nu^h mât tăm tiu ta Gialai dôl tâm rdâng đah nău ru\ng play nse, ntêt nkri tât rnoh geh n’hanh nău geh ueh tiu.

 250 n’gâng tiu bâh rnăk yuh Nguyễn Thị Thanh Thao ta thôn 2, nkuăl têh Ia Khal, nkuăl Ia Grai, geh tăm bâh năm 2011, mhe an nău geh play bar pe n’gâng. Năm aơ, yuh m^n rvê yor tiu ru\ng play nse. Yuh Thảo an g^t, nău aơ ntoh luh le\ rlău 1 khay yơn mô geh dơi bah. T^ng yuh Thảo mbơh, nău ru\ng play nse geh ta khay mih, rnôk tiu ntơm geh nkong n’hanh ntơm kơn play. Bâh nău ua\nh nttôi n’hanh ua\nh năl, yuh Thảo ua\nh năl, ê lor ru\ng, nkong play tiu ntơm hoănh, mô hôm tâm krêp đah tơm. Rnôk ru\ng, geh nkong hôm nha ueh nđir, play ê ho\ geh găr rnglăy, lah pet hôm nha geh luh dak. Ta meng ne\, du đê| găr le\ kh^t kro n’hanh rgâl jêng krăk ê lor ru\ng ta neh.

Yor rnoh play ta tơm  mô âk, jêng yuh Thảo ua\nh năl, aơ mô di lah nău ru\ng play way geh yor âk ir play. M^n rvê nău aơ [ư an nău geh mir tơm huch, yuh Thảo le\ ôp nău tâm rgop bâh nu^h tăm tiu geh nău g^t kan tâm [on, lôch ne\ rvăt tay phân hoá học n’hanh puh dak si njrăng ru\ng play, yơn ê ho\ geh nău dơi bah đo\ng. yuh Nguyễn Thị Thanh Thảo ngơi:

“Gâp saơ geh ăp ntil nkong play ru\ng ta neh lah krăk hôm, geh ăp play ru\ng ta neh hôm nha ueh nđir. Ua\nh nsum lah jo\ jo\ ru\ng mô di lah ru|ng gru\ rgă du tơ\. Rnoh ru\ng klâp ma 5% rnoh play ta tơm. Nău bu tuh bâh tiu gâp mô dơi g^t đo\ng, ua\nh năl, ôp kĩ sư le\ geh đo\nghôm, lôch ne\ ôp nău tă kan bâh ăp nu^h hăn ba năp, lôch ne\ s^t kơt [ư. Yơn a[aơ tiu jay gâp hôm nha ru\ng âk đo\ng”.

Kơt ne\ đo\ng, wa Tống Kim Chinh, ta thôn 2, nkuăl têh Ia Kha, nkuăl Ia Grai an g^t, mir tiu bâh rnăk vâl wa geh nău ru\ng play bâh ntơm tơm geh ntơm kơn play. Geh nău tă mât tăm tiu âk năm, wa Chinh an lah, ru\ng play lah nău mô dơi njrăng. Yơn lah, năm aơ, rnoh ru\ng play tiu bâh rnăk vâl wa âk lơn đah ăp năm. A[aơ ta mir tiu bâh wa Chinh le\ ru\ng klâp ma 15% rnoh play.

Đah nău tât mô ueh ndel bâh trôk nar năm aơ, wa Chinh m^n rvê ăp rơh mih têh, nkre sial têh mbra [ư an play ru\ng bâh ta mir le\ hao âk, khuch khat âk lơn . wa Chinh ngơi:

“Nău geh năm aơ klâp lah geh khuch âk, yor păng ru\ng âk play. Năm aơ lah mô ru\ng play klâp lah geh du tấn n’gul. Du tơm tiu ma ru\ng bâh 3 tât 5 kg kro lah du\t âk. Klach ngăn lah sial rpăt ta tơm tiu. Ma tơm tiu nău geh âk play ngăn ta chông jêng rnôk sial dang lah ru\ng le\ đo\ng. nu^h [on lan kan lo\ mir u\ch n’hao nău geh, u\ch mhâm [ư ăp nu^h way kan, mhâm dak si săm an bah rnôk tiu geh play nse bah ir ru\ng, bah ir ru\ng mơ [on lan \geh âk nău geh.

T^ng nău tă g^t kan bâh [on lan tăm tiu ta Gialai, nău ru\ng play nse ta tiu way geh ntoh 2 rơh. Bôk năp lah rnôk tiu ntơm luh play nse. Rnôk aơ, nău ru\ng play jo\, lôch ne\ tât lôch rnôk tiu săk găr rnglăy. Ta meng ne\, nău ru\ng play tiu way geh ru\ng ta rnôk trôk nar geh rgâl ndal kơt lah duh nkre mih mbro, mô lah rnôk rgâl bâh khay mih tât khay wai. Nău aơ mbra [ư an nău geh n’hanh nău ueh âk tiu huch âk.

     

          Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl! Nu^h tăm tiêu ta Tây Nguyên dôl geh nău ru\ng kao, play nse [ư rnoh âk geh n’hanh kah ue\h play tiêu hu\ch, khuch hô tât nău dơi geh wa\ng sa. Yor kơt nê| nu^h [on lan phâm [ư gay bah nău dja, ns^t geh tay wa\ng sa an tơm tiêu? Nău tâm ôp bah kơi aơ đah phóng viên n’hanh wa Nguyễn Văn Chương, Nu^h rnâng kan mbơh nti kỹ thuật tuch tăm mbra nkoch na nê| nkô| nău dja.

            Ơi wa, nu^h tăm tiêu ta Tây Nguyên dôl tâm rdâng đah nău ru\ng kao n’hanh play nse, dăn may an g^t moh nkô| [ư jêng nău dja mêh?

            Wa Nguyễn Văn Chương: Nkô| tơm [ư jêng nău ru\ng play nse, ru\ng ryôk play geh du\t âk nkô| nău, tâm nê geh 2 nkô| nău tơm lah nău way ru\ng êng n’hanh tă bah tu ndru\ng chuh sa. Đah tơm tiêu ri poh phân lah du gâl du\t khlay tâm 4 ntil ndơ: lơn lah dak, tâl bar lah ntil, tâl pe lah tâm chăm n’hanh tâl poăn lah phân poh. Ri phân poh mô geh tâm ban păng [ư an tơm tiêu geh ru\ng play đo\ng, yor ăp dak u\ch geh ri păng mô geh, dak i mô kâp geh ri kônh wa poh, roh tâm ban geh jêng mbra ru\ng âk tâm khay mih.

            Ơi wa, rlău ma ru\ng kao n’hanh play nse, tơm tiêu an âk play nsiăp đo\ng, ndr^ nu^h [on lan phâm [ư bah mêh? Moh dak si gay puh e\h?

            Wa Nguyễn Văn Chương: Tơm tiêu puh njrăng n’gang lor lah khlay lơi an tât rnôk geh bu tuh mơ d^ng do\ng dak si ri mbra mô geh nău tam. Geh dak si tâm ban hao jêng, ri kônh wa [on lan he lah do\ng ntil dak si dja mbra njrăng n’gang dơi, an reh hao jêng dăng, nkre ma păng kơl an kamu\n kaman brun brăn tâm neh ue\h an hao jêng reh mbro, păng rhôp sa n’hanh rgâl jêng ndơ sa kah, mât njrăng an tơm tiêu.

            Ăp nău tam bah dak si tâm ban hao jêng lah moh ndơ? Lah păng ntrôl an luh n’ging, lha nse, chông nse, păng luh kao du rơh, mât mô an ru\ng play…nê lah ăp nău ue\h êng bah dak si tâm ban hao jêng. Tâm nê rlău ma nău ue\h tam nê ri păng hôm geh dak ntop kơl du\t têh, rnôk ma tơm geh ăp nău tât mô ue\h, nt^t kơt rnôk dôl ru\ng play do\ng dak si dja păng bah d^l. Lôch nê he mbra năl tơm gay he g^t nkô| nău mơ [ư, mơ kơi ntop tay ntil dak si n’hanh phân poh an tâm di.

            Gay tơm tiêu hao jêng ue\h, đăp mpăn săk geh , dăn may an nu^h nu^h tăm tiêu ân moh ndơ njrăng mêh?

            Wa Nguyễn Văn Chương: Kônh wa ân njrăng ăp ntil ndơ bah kơi aơ: Bôk năp lah mpeh mât chăm, tâl bar lah njrăng n’gang. Jêng lah njrăng n’gang lor lah an tiêu ho\ kh^t ngăch, kh^t mbrơi mô lah kruănh lha ri jo\ ma gơnh kh^t dơm đo\ng. He do\ng ăp ntil dak si sinh học gay ma njrăng n’gang, do\ng ăp ntil dak si bah ir mbr^ng sêt tuh sa. Kônh wa way mât uănh, mô an tơm tiêu geh ngâr dak sor n’hanh mât răm an tơm tiêu. Tâl pe lah ntil, n’hanh n’gle\ du\t lah phân poh du\t đêt n’hanh poh âk tơ\. Dăn đă kônh wa [on lan he ân joi g^t na nê| mpeh tơm tiêu lor rnôk tăm, ri kônh wa ân ôp nău rgop bah ăp nu^h rnâng kan tuch tăm, tâm nê geh Viện nông lâm nghiệp Tây Nguyên.

            Dăn lah ue\h wa!

Kônh wa n’hanh băl mpôl mhe tă djăt nkô| way nkoch “Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir” tă bah nhih pah kan Radio nău ngơi Việt Nam nkual Tây Nguyên [ư, đah nău ntop kơl bah Ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm mât rong gưl ngih dak, Bộ Nông nghiệp phát triển nông thôn.

Ăp ntil nău kônh wa n’hanh băl mpôl u\ch ôp tât kỹ thuật tuch tăm, dăn njuăl tât Ban biên tập chuyên mục “Đồng hành cùng nhà nông”- Cơ quan thường trú Đài TNVN tại Tây Nguyên, số 19A Lê Duẩn, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đak Lak. Mpôl hên mbra jă ăp nu^h rnâng kan tâm trong tuch tăm mât rong ơh rblang ăp nău ôp bah kônh wa!

Nu^h răk rblang: Điểu Thân n’hanh Thị Đoắt

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC