Njrăng sro\ nđik an ndrôk rpu.
Thứ năm, 00:00, 18/12/2014

 


T^ng nău nchroh lor bah ntu\k nchroh trôk nar gưl nghih dak, khay sial puh năm aơ, bri sro\ nđik mbra tât ơm lơn, sro\ nđik khuch djơh lor bôk năp mbra tât tâm n’gul khay 12 (tâm rnôk ăp năm nklăp tât kêng du\t khay 12). Aơ lah ăp nău lư khlay đah nu^h mât rong, lơn lah ta ăp nkual mpeh yôk yang. Gay ma lor nchrăp ăp trong njrăng n’gang sro\ nđik n’hanh n’hu\ch bah ir tât khuch tâm mât ro\ng ndrôk rpu, nkô| trăch “ndrel hăn [on lan kan lo\ mir” nkoch mbơh tât kônh wa n’hanh băl mpôl du đêt trong njrăng n’gang sro\ nđik an ndrôk rpu.

1. Nchrăp ndrung n’gar, ndơ sa n’hanh ăp ndơ do\ng njrăng n’gang sro\ nđik.

Ndrung n’gar:

Đah ndrung n’gar nu^h mât rong ân nkra, nking nchăng gay der bah sial rphât ma trong do\ng lha tơm cọ, lha prit mô lah lhat baih nilon…ăp rep ăp blah nko| nching wa\r ndrung n’gar, lơn lah njrăng mpeh rlong sial. Gay đăp mpăn jâng ndrung n’gar way kloh ue\h n’hanh sơh kro, way rgâl ndơ săp ndrung n’gar, lơi ir to\ dak tâm jâng ndrung n’gar. Đah ăp rnăk mât rong mô ho\ geh ndrung n’gar kru\ng gay ntrơn du le\ rngôch ndrôk rpu hăn tât nkual yôk prêh, ndrôk rpu m[ơk lêng ns^t kru\ng, mô dơi m[ơk lêng ndrôk rpu tâm bri tâm ăp nar bri sro\ nđik ntoch jong.

Đah ndrung n’gar mhe kônh wa ân njrăng: Ndrung n’gar [ư ta ntu\k sơh prêh, dăch kêng tơm dak, gu\ tâm quy hoạch nkual; mpông ndrung n’gar r[o\ng mpeh bah dâng mô lah mpeh bah dâng nhâp nar gay đăp mpăn geh măt nar n’hanh sol aih. Tâm trôm ndrung n’gar, ân geh trôm aih bah lơ gay lăp sial. Rnôk su u\nh an răm, n’huk u\nh mbra luh t^ng trôm blo\ng luh bah dih, mô kru\ng n’hu\k djơh tâm ndrung n’gar khuch tât ndrôk rpu.

Ndơ sa: nchrăp ndơ sa ntêm nkrem lor du\t khlay yor tâm rnôk pă an ndơ sa ăp to\ng an ndrôk rpu mơ to\ng suan dăng cho\l đah bri sro\ nđik. Đah ăp ndơ sa rêh nu^h mât rong ân tăm pih, gieo mbo mbâl, tăm tơm ndơ sa ta neh soih gay pă an ndơ sa rêh an ndrôk rpu tâm ăp khay mih sro\ nđik kêng du\t năm. Do\ng ăp trong ntêm nkrem ndơ sa tâm khay sial puh kơt rhe, chông tao, ăp ntil nja bum, nja mbo, tơm ju pot lâk nse, boh (2-3% boh) an ndrôk rpu sa; do\ng ăp trong [ư kỹ thuật gay ma nkret njêng ndơ sa kơt: ndum srat ndơ sa, ndum rhe đah urê…Lah geh ndơ kônh wa ân kơi ntop vitamin n’hanh ăp chất khoáng kơi ntop tay gay an n’hao dăng suan n’hanh nău dơi rdâng lơh nău ji an ndrôk rpu.

Ndơ do\ng njrăng der sro\ nđik: Lah rhe, pih, lha prit, nkong lha mbo kro gay ma săp jâng ndrung; lâk kranh, long gay su an duh răm; lha baih, bao nilon, ntu\r gay ma nking wa\r ndrung n’gar; phôi, ao, bao [ô gay [ư ao njrăng n’gang sro\ nđik. Kônh wa ân do\ng ăp blah phôi, ao, bao [ô le\ ơm gay [ư ao njrăng n’gang sro\ nđik an ndrôk rpu.

2. Mât kloh ue\h thú y n’hanh chuh n’gang.

Đăp mpăn mât kloh ue\h ndrung n’gar mbra kơl bah ir tơm luh nău ji an ndrôk rpu, lơn lah rnôk chuh n’gang ue\h kơl ndrôk rpu der du đêt nău ji rnôk rgâl trôk nar đo\ng.

- Nu^h mât rong way mpôih kuaih kloh ue\h ndrung n’gar, way puh dak si nkh^t kaman 2-3 pơh/tơ\ gay puh nkh^t kaman. Rnôk do\ng kônh wa ân njrăng t^ng trong nt^m nti bah nu^h tơm [ư njêng.

- T^ng [ư jăp pah kan chuh n’gang t^ng rơh, chuh n’gang ăp to\ng ăp nău ji: lhut mbung plôk nchop, rtuăl mham kaman ta ndrôk rpu. Chuh n’gang kơi ntop tay an ndrôk rpu rnôk tât năm chuh n’gang n’hanh rnoh ndrôk rpu mô ăp chuh n’gang bah năp nơh.

Uănh saơ ngăch ndrôk rpu geh mpơl nău ji brun sa klơm, kaman gu\ sa mham gay ma ndăn chuh n’gang, săm tâm ăp nar duh răm.

3. Trong t^ng [ư rnôk njrăng n’gang sro\ nđik

- Nu^h mât rong ân way t^ng groi nđôi nchroh lor trôk nar gay geh trong nchrăp njrăng n’gang sro\ nđik an ndrôk rpu geh nău dơi âk. Du\t ue\h lah ăp nar bri sro\ nđik ta nâm 150C ri ân mât ndrôk rpu ta ndrung kru\ng, mô an hăn m[ơk lêng.

- Do\ng rhe, pih kri săp ndrung n’gar an ndrôk rpu tâm khay sial puh mbra [ư bah ir khuch tât ndrôk rpu.

- Pă an ndơ sa, dak ngêt ta ndrung n’gar: Ăp nar ngăn, an ndrôk rpu têh sa nklăp 25-30kg ndơ sa rêh n’hanh 1,5kg ndơ sa rnih, tâm pă [ư bar tơ\ sa. Lah tâm nar bri sro\ nđik hô ân rgâl n’hao âk rnoh ndơ sa rnih nklăp 2kg gay kơi ntop suan dăng, kơl ndrôk rpu rdâng tay đah bri sro\ nđik. Njrăng an ndrôk rpu sa ndơ sa rêh lor lôch nê mơ an sa ndơ sa rnih n’hanh ngêt dak gay an ndrôk rpu sa ndơ sa rêh âk lơn.

- Mpli dak boh an ngêt: Mpli dak duh 37- 300c đah boh, nồng độ 0,1- 0,3% (Bơi tâm ban đah 10- 30g boh/10 lít dak).

Rnôk bri ju\r nđik bah dâng 120c, kônh wa ân su u\nh njâr an duh răm n’hanh njrăng tât ntu\k an su. Ân su\nh u\nh bah du\t ndrung n’gar gay n’huk u\nh mô n’hôl lăp tâm măt ndrôk rpu n’hanh an der ngai đah lha săp ndrung, baih nching gay njrăng der u\nh [oh. Bah meng nê rnôk bri ju\r nđik ân nsoh ao der bah sro\ nđik an ndrôk rpu. Đah du blah ao mbra do\ng an 1 mblâm rpu du bông khay sial puh, yơn lah mô dơi nsoh ao sro\ nđik an ndrôk rpu du nar măng, rnôk trôk duh (nău way bah kơi 8 mông ôi) ân drih ao gay ndrôk rpu geh lăp măt nar. Rnôk nsoh ao an ndrôk rpu, ân njrăng tât jong ao nku\m ntơm bah săk tât bu\t, rkăng hvi lam săk, ăp rse kât kơt lêu aơ nkăp bah dâng ndu\l./.

 

                                                            Điểu Thân răk rblang

Tags:

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC