VOV4.M’nông: Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl!

Khay mih ta Tây Nguyên lah rnôk dơh gay ma nu^h [on lan jur ntil, poh phân an ăp ntil tơm tăm. Yơn lah, aơ lah khay ntơm bâh nău m^n rvê rnôk âk năm ba năp, nău phân poh rlăm, phân mô ueh jêng dôl geh âk ta ăp nkual [on lan.  

Kơt nău way, ta khay mih, wa Bùi Quyền, ta thôn 2, xã Ea B’hôk, nkuăl  Cư Kuin, n’gor Dak Lak nchrăp an nău rvăt phân, poh an 4 sào cà phê. Wa Quyền an g^t, khay mih năm e, wa rvăt 4 rkeh prăk phân poh yơn lah mô lap geh rvăt phân rlăm, le\ yan mih, phân sui ta neh mô lêk, mô lăp. Khuch roh dơm 4 rkeh prăk rvăt phân ma khuch tât nău geh mir tơm le\ yan. Năm aơ, ê lor rvăt phân, wa Quyền le\ săch na nê| lơn tâm nău rvăt phân yơn mô g^t ntu\k rvăt I ueh di đo\ng.

            Ta aơ hên lah nu^h pah kan lo\ mir da dê jêng mô dơi g^t. yơn lah du\tâk nu^h mbơh poh phân mô hôm geh lêk, hoach dơm prăk ma tơm tăm mô jêng đo\ng.

Rvăt phân ta đại lý đah nău knơm n’hanh mô geh nău ua\nh nđôi nău ueh jêng, wa Nguyễn Quang Nga, ta thôn 8, xã Ea Bhôk, nkuăl Cư Kuin kanu\ng saơ ne\ lah phân poh rlăm rnôk le\ rngôch 1 ha cà phê bâh rnăk vâl ntơm mô jêng n’hanh mô geh play tâm yan mhe nơh. Wa Nga an g^t.

            ăp rnăk geh kơt ne\ da dê mô êng rnăk gâp. Nău way poh phân bâh [on lan he lah ndăn lôch jik pih, lôch mih gay ma poh. Rnôk rvăt r^ rvăt ntu\k I dăch, knơm nău g^t bên ma [on lan mô g^t năl ntu\k phân ngăn ntu\k phân rlăm yơn tât poh ta mitt tơm lôch bar pe khay phân mô ho\ lêk r^ mơ g^t khân rlăm.

            M^n rvê lah nău nsum bâh âk [on lan rnôk săch rvăt ntil phân poh an tơm tăm ta khay mih yor nău tăch rvăt phân rlăm, phân mô ueh jêng le\ n’hanh dôl geh âk, tâm rnôk nu^h [on lan mô geh g^t na nê| phân ueh phân mô ueh.

            Lam n’gor Dak Lak a[aơ geh rbăn ntu\k tăch, rnăk vâl tăch phân poh, tâm ne\ geh klâp ma 250 đại lý tăch rgâl têh, an tâm di đah nău u\ch pah kan bâh [on lan kan lo\ mir ta ntu\k. yơn lah, yor hăn t^ng nău geh âk, âk nu^h tơm ntu\k tăch rvăt le\ ndra ma [ư tih ăp nău ntru\nh, tăch rvăt phân rlăm, phân mô ueh jêng.

Bôl ma n’gâng kan têh ta n’gor Dak Lak le\ mbơh âk ntrong kan ua\nh nđôi yơn lah ê ho\ dơi mât njrăng le\ nău aơ. Kơp êng tâm năm 2014, mpôl kan ua\nh nđôi ăp n’gâng kan n’gor Dak Lak le\ geh ua\nh ta 85 ntu\k nkra [ư, tăch rgâl phân poh; bâh ne\, saơ bar pe jât ntu\k tăch rgâl phân le\ nar an do\ng, phân mô g^t na nê| tu tơm. Yơn lah, ntrong kan rmal kanu\ng lah so\k kân, rmal prăk jêng nău tăch rvăt phân rlăm, phân mô ueh jêng hôm nha geh âk.

            Nău njrăng phân poh mô ueh jêng, phân poh rlăm bâh ntơm hôm nha lah nău jêr ta ăp ntu\k. gay ma mât ueh mir tơm bâh nơm, nu^h do\ng rnôk săch rvăt phân an ua\nh ntô l^r, ntu\k nkra [ư, rnoh mbrô nchih ta ntô n’ơhanh ueh ngăn lah săch rvăt ăp ntil ndơ geh knơm jo\ năm ta ntu\k tăch rgâl gay ma bah ir geh nău khuch roh.

            Ơi kônh wa n’hanh băl mpôl! Gay geh du năm ju\r geh, nău sơch phân poh lah ngoăy tâm ăp ndơ [ư du\t khlay. Gay sơch rvăt phân poh đah rnoh săk jêng ue\h, rlău ma nău sơch ăp phân poh bah công ty geh nsing nơm, ntơ lư, kônh wa mbra g^t năl phân ngăn phân rlăm, phân poh mô săk jêng ue\h kơt bah kơi aơ:

            Đah phân Kali clorua: Uănh mpeh săk bah lơ, phân Kali Clorua săk jêng ue\h lah nti\l geh gu\r bi, gu\r blak, gu\r ônh n’hanh n’glang. Tă bah ngoăy tâm ăp ntil phân geh Kali du\t âk, geh âk nu^h do\ng jêng âk nhih máy le\ [ư njêng Kali Clorua mô kah jêng ue\h gay ns^t geh wa\ng sa âk. Đah ăp ntil phân dja, uănh bah lơ nha gu\r kơt Kali ngăn đo\ng, yơn geh ntơm bah 10- 30% lah ô-xit Kali, hôm [a [a\ lah phân SA, dak si gu\r, rnih pêng gu\r n’hanh mbra lah boh sa ndrel du đêt ndơ êng [a [a\. Rnôk rvăt ndơ, kônh wa ân uănh na nê| nău nchih bah lơ ntô. Lah mô saơ nchih kloh an nê| rnoh âk K20 âk 60% ri lah ndơ mô kah jêng ue\h da dê.

            Rlău ma nê, kônh wa mbra dơi rlong uănh năl kah jêng ma trong so\k li dak jê|. Lôch nê, nklăch nklăp 3-5gr phân tâm trôm nê. Lah saơ du n’gul ngâm, du n’gul nha đông tâm ban kơt rnôk wâr lam, dak phân rgâl jêng gu\r blak đo\ng, nha gu\r bi lah phân kah jêng đo\ng.

            Đah Phân Kali sulfat (K2SO4): A[aơ, geh du\t âk công ty phân poh rvăt n’glăp n’hanh pă tăch phân Kali sulfat (K2SO4). Tă bah găr n’glang, rhên jê| mô lah buh môi jêng Kali sulfat dơh bu tâm pot nsum đah lu\ vôi, buh vôi rêh, buh neh mpêt n’glang.

            Gay g^t năl Kali sulfat kah jêng ue\h, kônh wa tê| tâm dak kơt bah lơ nê đo\ng. Lah saơ Kali sulfat lêk le\ tâm dak, dak geh kloh rsang lah di. Rlơ\ tay, lah saơ phân mô lêk le\, nkân djơh lah phân mô kah jêng ue\h.

            Đah phân Urê: A[aơ ta ntu\k tăch rgâl geh bar ntil phân Urê tơm lah ntil găr rsang n’hanh găr uk brâp. Đah ntil bôk năp, [ư gay ma năl phân poh kah jêng ue\h lah geh kloh rsang, ntil găr rvoal, bah lơ ntô nchih kloh tơm rvăt n’glăp. Đah ntil tâl bar, phân geh ntil găr têh, kram, n’glang uk kơt dak toh.

            Mpeh ăp ntil phân NPK lah nsum, du\t ue\h lah kônh wa ân sơch ăp công ty phân poh têh, geh nsing nơm, rvăt ta ăp ntu\k tăch tơm bah công ty nê gay geh phân du\t ue\h jêng.

            Đah bar pe nău lư khlay bah lơ nê, mpo\ng kônh wa le\ geh tay nău g^t sơch công ty phân poh nsing nơm, pă an ndơ tăch kah jêng ue\h rgop njêng luh ăp khay ndơ tuch tăm ju\r geh.

            Kônh wa n’hanh băl mpôl mhe tă djăt nkô| trăch “Ndrel hăn [on lan kan lo\ mir” tă bah Nhih pah kan Radio nău ngơi Việt Nam nkual Tây Nguyên [ư đah nău ntop kơl bah Ntu\k rgum ntru\t nsôr tuch tăm gưl ngih dak, Bộ Nông nghiệp n’hanh Phát triển Nông thôn. Ăp ntil nău kônh wa u\ch ôp tât kỹ thuật tuch tăm, mât rong dăn njuăl tât Ban biên tập chuyên mục “Đồng hành cùng nhà nông”- Cơ quan thường trú Đài TNVN tại Tây Nguyên, số 19A Lê Duẩn, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Dak Lak. Mpôl hên mbra jă ăp nu^h rnâng kan tâm trong tuch tăm mât rong rblang ăp nău ôp bah kônh wa. Dăn lah ue\h kônh wa n’hanh băl mpôl le\ pơk djăt!

Nu^h răk rblang: Điểu Thân n’hanh Thị Đoắt