VOV4.Mnông: Ăp n’gor nkual Tây Nguyên mhe geh rơh duh phang jo\ jong, ta Dak Lak, le\ geh klâp ma 70 rbăn ha tơm tăm geh duh phang, du\t âk lah cà phê n’hanh tiu, le\ rnoh khuch khat rlău 2.100 rmen prăk. Mât chăm mir cà phê rơh aơ mhâm [ư, mơh phân poh tâm di gay ma ndâk nsơm tơm tăm lah nău mât ua\nh bâh âk nu^h [on lan kan lo\ mir.

Rnăk vâl nô Vũ Kim Hiếu, ta thôn Lộc Thạnh, xã Phú Lộc, nkuăl Krông Năng, geh 5 sào cà phê. Tâm ba năp nơh, yor geh nău tât bâh rơh duh phang jêng mir tơm le\ kro n’ha, du đê| tơm geh kro play đo\ng. yơn lah, lôch geh ăp rơh mih bôk yan r^ mir tơm le\ ntơm ueh nđir tay. A[aơ, rnăk vâl nô dôl rgum an nău mât chăm, poh phân gay ma mir tơm ngăch ndâk nsơm tay. Yơn lah, mhâm nău mât chăm gay ma tơm ngăch hao jêng lah nău m^n rvê bâh nô:

Ta rơh duh phang mhe nơh jo\ jong, kơt ne\ tât bôk khay mih, ôp nu^h kan khoa học mhâm mât chăm gay ma tơm cà phê geh săk rnglay âk lơn, nău geh âk lơn.

Tâm ban kơt ne\, đah wa Cao Tiến Hùng, ndrel gu\ ta thôn Lộc Thạnh, bôl ma le\ tă âk năm tâm nău mât chăm cà phê yơn wa Hùng an g^t, ê ho\ geh năm geh mâp rơh duh phang kơt năm aơ. Bôl ma le\ nsrôih mât chăm, pă ueh dak to\ yơn wa Hùng ê ho\ knơm tâm nău pă ndơ kah an mir tơm cà phê lôch rơh kro phang aơ. Wa Hùng njôt nău rvê aơ njoăl tât ăp nu^h way kan tuch tăm gay u\ch geh mbơh rblang.

{on lan kan lo\ mir, bôk khay mih bu rray poh phân rnoh phân 16-16-8 yơn ta nklang khay mih mbra n’huch mô lah hao mô lah du\t khay mih rnoh phân poh n’hao kali, ure mô lah n’huch.

Yor khay mih năm aơ jo\ khay đo\ng, ta âk ntu\k tăm cà phê, nu^h [on lan kanu\ng geh mât nău to\ dak rong rêh mir tơm ma mô dơi poh phân, nău aơ khuch du\t âk tât nău hun hao, têh jêng n’hanh rong play cà phê ta khay mih. Gay ma tơm cà phê têh jêng n’hanh hun hao ueh lôch khay duh phang, kỹ sư Đoàn Mễ, kruanh Trạm khuyến nông nkuăl Krông Năng mbơh đă [on lan kan lo\ mir.

Gay ma an tơm cà phê têh jêng n’hanh hun hao ueh lôch khay wai he an kahg^t du đê| nău kan ba kơi aơ. Mât kloh ueh mir tơm đah ntrong koh n’ging an ueh aih ăp n’g^ng kro, geh bu tuh ta tơm an kloh ueh. Lôch ne\, [on lan [ư poh phân t^ng 4 nău way di. Ngăn lah đah tơm cà phê bôk khay mih an geh poh phân âk đạm, âk lân n’hanh kali đê| lơn yor lôch kro phang, tơm cà phê mô dăng, he an ăp tơm geh hun hao n’g^ng n’ha n’hanh n’hao nău ntêm nkrem n’g^ng mbah an năm ba kô. Tât nklang khay mih r^ n’hao rnoh kali hao gay ma kơl an play ngăch têh. Tâm nău poh phân kônh wa an kahg^t an tâm ban đah đa lượng n’hanh vi lượng t^ng nău mbơh đă gay ma n’hao săk rnglăy ndơ kah. Lôch poh phân kônh wa n’hao nău kan jik pih gay ma bah ir geh tâm pit ndơ kah.

        Ăp nar dăch aơ, ta n’gor Dak lak le\ geh mih, rgop [ư nđik n’hanh pă an dak an tơm tăm. Lôch ăp khay duh phang, lăp tâm khay mih, tơm cà phê du\t u\ch geh mât chăm poh phân gay rgum ndơ sa an play n’hanh luh n’ging lha an năm bah kơi tay. Đah mir tơm geh duh phang, nău mât chăm lơn ma njrăng uănh lơn gay tơm cà phê ngăch dâk hao jêng tay. Kỹ sư Nguyễn Văn Thảnh, Cán bộ kỹ thuật Công ty cổ phần Bình Điền Lâm Đồng mbra nt^m nti tay mpeh kỹ thuật n’hanh trong sơch phân poh an tâm di tâm rnôk dja.

Ơi kỹ sư, kơt nău ôp bah kônh wa [on lan, nkual Tây Nguyên mhe rlău rơh duh phang ntoch jong, âk mir cà phê mô ho\ poh phân tâm khay mih. Nău dja phâm kơi ntop phân poh tâm khay mih mêh?

Kỹ sư Nguyễn Văn Thảnh: Tă bah trôk nar năm aơ duh phang ntoch jong ri kônh wa ân kơi ntop ngăch phân poh ri kônh wa ân njrăng, tât rnôk poh phân ri kônh wa nha kơi ntop poh ma ăp phân poh bôk khay mih n’hanh to\ dak đo\ng. Kônh wa njrăng rnôk ntơm khay mih ju\r, play cà phê hôm jê| krêp tâm n’ging ri kônh wa ân poh phân NPK geh rnoh đạm n’hanh lân âk n’hanh kali dah găp, ân poh t^ng rnoh âk 2-2-1 ri rnôk dja play cà phê hôm jê|, nău u\ch geh kali mô ho\ âk, jêng poh âk đạm yor đạm gay hao jêng n’ging an play năm bah kơi tay n’hanh lân kơl hao jêng tay reh gay an n’gul n’hanh kêng du\t khay mih kơl tơm rhôp sa ndơ kah.

Rnôk dja kônh wa mbra kơi ntop poh tay phân 18-12-8+TE mô lah phân 18-14-7-7S+TE Kẽm, đồng đah play jê|. Hôm đah play cà phê ho\ têh kônh wa njrăng mô poh phân t^ng trong âk đạm, âk lân, đêt kali đo\ng ôh ma kônh wa ân rgâl poh âk đạm, âk kali. Nău poh kali âk gay rgop dak kranh tâm găr cà phê kơl cà phê hao têh, ntơm bôk săk geh an kônh wa.

Ndr^ rnôk lăp tâm khay mih, mir cà phê ân poh moh ntil phân an tâm di đah rnôk dja gay tơm hao jêng mêh?

Kỹ sư Nguyễn Văn Thảnh: Mpeh kỹ thuật mât chăm n’hanh poh phân tâm rnôk bôk khay mih, rnôk play cà phê hôm jê|, mô ho\ u\ch geh âk kali ri kônh wa ân poh t^ng rnoh âk lân, kali dah găp, nt^t kơt poh t^ng trong 16-16-8 mô lah 18-12-8+TE mô lah 18-14-7-7S+TE Kẽm, đồng ri du\t tâm di an tơm cà phê tâm rnôk bôk khay mih. Rnôk tơm cà phê rgâl tât n’gul khay mih rnôk play cà phê dôl hao têh ngăch u\ch geh rgum dak sơh tâm găr ri kônh wa njrăng he mô do\ng trong poh dja đo\ng ôh ma rgâl t^ng trong poh 2-1-2 jêng lah poh âk rnoh đạm n’hanh kali n’hanh lân ta rnoh âk dah găp. Nt^t kơt trong poh 16-8-16, 8S+TE bo kẽm. Mô lah ntil phân 16-7-17 8S+magie silic+kẽm…lah tâm di rnôk n’gul n’hanh kêng du\t khay mih. Kônh wa njrăng sơch ăp trong poh an tơm cà phê tâm di t^ng rơh ri tơm mơ an săk geh âk play.

Rlău ma ăp phân poh vô cơ ri hôm geh ăp phân poh hữu cơ kơl an tơm tăm dâk hao jêng tay lôch khay duh phang n’hanh dăng cho\l đah bu tuh tâm khay wai đo\ng?

Kỹ sư Nguyễn Văn Thảnh: Rlău ma ăp phân poh NPK do\ng an tơm cà phê uănh t^ng rơh hao jêng bah tơm tăm, nt^t kơt phân poh an bôk khay mih, n’gul khay mih, kêng du\t khay mih, phân poh tâm khay wai ri mpôl hên hôm geh ăp phân poh hữu cơ vi sinh way do\ng an tơm cà phê n’hanh tiêu đo\ng. Nt^t kơt ta tơm cà phê n’hanh tiêu. Nt^t kơt ta tơm cà phê, mpôl hên geh phân hữu cơ BLC 08 mô kuăl lah hữu cơ njrăng n’gang bu tuh mô lah hữu cơ BLC 09, mpôl hên kơi ntop rnoh hữu cơ âk, bah meng nê ri kơi ntop ăp ntil vi sinh vật ue\h kơl bah ir bu tuh bu sa mpeh reh./.

Ơ dăn lah ue\h kỹ sư.

                                                                  Nu^h răk rblang: Điểu Thân n’hanh Thị Đoắt