Rong s^m broch gur dôl lah ntrong hăn mhe kơl an [on lan kan lo\ mir ta nkuăl Cư M’gar, n’gor Dak Lăk hun hao wăng sa rnăk vâl. Lah nu^h bôk năp [ư nău kan aơ, yuh Nguyễn Thị Huyền Trang, ta thôn 3, xã Cư M’gar, an g^t, do\ng ndrung djăr ơm, yuh so\k rse loih B40 n’gar, rong 200 mblâm s^m broch, tâm ne\ geh 50 deh kon. T^ng yuh m^n, rong s^m broch du\t dơh, yor ndơ sa geh so\k do\ng ndơ sa rmeh bâh rnăk vâl, ăp ntil biăp play. Yuh Nguyễn Thị Huyền Trang nkoch, ro\ng s^m broch dơh lơn đah rong djăr, yor s^m broch dăng, mô geh nău nuh srê.

Rnôk gâp hăn nti ta mpeh miền Bắc r^ geh g^t bên đah du đê| nu^h rong s^m broch aơ đo\ng, r^ gâp saơ s^m aơ dơh rong, mât chăm mô ir hoach mông nar, păng mô ir geh nău ji. M^n saơ lah s^t đah nkual neh Tây Nguyên aơ r^ nău kan aơ mbra dơi geh hun hao âk jêng gâp rlong s^t rong ta aơ.

Yuh Trang an g^t, poăch s^m broch geh rnoh khlay bâh 300 rbăn prăk/kg, yơn rnăk yuh ê ho\ geh rong âk gay ma tăch. Nău kan aơ a[aơ ê ho\ to\ng pă ntil an ăp nu^h u\ch rong. Lôch 8 khay, s^m broch ntơm deh kon. Râng geh ăp năm s^m me deh klâp ma 80 mblâm tăp deh mbro tâm 3 khay. Rnoh khlay tăp s^m lah 35 rbăn prăk. S^m ntil 2 nar lôch deh yuh tăch đah rnoh khlay 80 rbăn prăk/mblâm. Đah ăp mblâm s^m broch têh rong gay ueh, geh rnoh khlay lơn, klâp ma 2 rkeh prăk. Mhe rlong rong le\ an rnăk vâl yuh naư geh âk, yuh Trang nchrăp mbra pơk hvi tay ndrung n’gar gay ma rong klâp ma 500 mblâm s^m broch.

Ua\nh nđôi nău kan rong s^m broch gur bâh rnăk yuh Trang, wa Trương Bảy, kruanh trạm khuyến nông Cư M’gar, an g^t, aơ lah ntrong kan mhe, mbra dơi geh [ư âk gay ma kơl an nu^h [on lan hun hao wa\ng sa. Rong s^m broch gur mô jêr, mbra dơi do\ng tay ndrung djăr a, n’hanh rvăt ntil, mât chăm. Kanu\ng lah s^m broch gur hôm nha geh tâm săk lah ndơ s^m ta bri, jêng rnôk mât rong kônh wa an geh mbơh dăn đah ntu\k kan kiểm lâm. Wa Trương Bảy ngơi.

Đah rnoh prăk ma ngân hàng chính sách xã hội an rnăk ach o manh a[aơ, r^ mpôl hên saơ lah mbra dơi geh do\ng nău kan aơ an ăp rnăk ach o ta lam nkuăl. Aơ lah ntil s^m bri, jêng rnôk ma rong s^m broch r^ hên u\ch ăp rnăk, ăp ntu\k mât rong, tât ta aơ dăn s[ an rong bâh n’gâng kan kiểm lâm, gay  ndơ\ ta ntu\k tăch rgâl geh s[ kơp dơn, r^ năch dơh djăt do\ng rvăt lơn.

            S^m broăch dơi uănh năl lah ns^t geh wa\ng sa du\t âk tâm le\ rngôch ăp ntil s^m mât. A[aơ s^m broăch gu\r nha mpeh săk mpô mpa s^m ka bri đo\ng, jêng rnôk mât kônh wa ân mbơh đah chi cục kiểm lâm n’gor. Kônh wa ân joi tât ăp ntu\k [ư yơng mât le\ pă an săm[u\t gay ma rvăt kon ntil đah tơm luh tâm di, n’hanh dơi nt^m nti na nê| trong mât rong.

            Trong [ư ndrung n’gar mât s^m: kônh wa mbra ntêr do\ng ăp ndung ơm, jay kho, lôch nê nkra kuaih kloh ue\h tay an nđik aih n’hanh n’hu\t j^r gay s^m mô mpăr roh. Mpăr wa\r kiău man  [ư ma mpêr B40. ndơ ntưm do\ng ăp ntil ndơ ntưm thuk prăk mô lah ndơ ơm geh ta ntu\k, yơn ân đăp mpăn mô an s^m luh bah dih. Bah dâng ndrung lăk du gâl mô lah le\ rngôch ma choih raka gay an s^m u\m choih n’hanh [ư rsân deh. Ân njrăng nking nchăng ndrung n’gar mô an mih mpruh, sial khôm.

            Kônh wa ân way mât kloh ue\h ndrung n’gar 2 pơh 1 tơ\; n’hanh puh dak nkh^t kaman ăp khay. Way hăn uănh gay donh jăng ăp ndơ mplônh sôt, sre nilong…tâm ndrung n’gar mât gay njrăng der s^m geh chôk sa bluh pưm kh^t.

            Sơch ntil: sơch ăp kon s^m srău l^t ue\h, ngăch dăng, mô geh quet nte ơm bah ndu\l me. Lah sơch s^m an deh kon, kônh wa ân rvăt ăp s^m bah 3 khay deh let lơ.

            Sơch s^m dăm uănh păng I têh, prêh, jong chiăng, rsău l^t ue\h, ngăch ngăr. Sơch s^m me dang lu\r, mô geh quet nte sôt khap. Mât s^m me dăm t^ng rnoh âk 1 mblâm dăm+ 3 me.

            Trong mât chăm s^m:

            S^m kon ta nâm 3 khay deh: Mât tâm gu\k srang jal, bah dâng săp lâk kranh, an ntu\k n’hu\t sial, n’hanh rdêl j^r ndru\p mô an so meo, đê lăp…kăp sa. Ndơ sa: so\k lâk nse găr an s^m kon se, n’hanh ăp ntil găr ngũ cốc k^n jêt. Ân geh ndơ sa kah n’hanh dak ngêt dah găp, rnôk s^m sa le\ tôk bong luh rao kloh n’hanh rgâl dak mhe. Rnoh âk s^m ta nâm 30 nar deh: nklăp 20 mblâm 1m². s^m ta nâm 2 khay deh: nklăp 10 mblâm 1m². s^m rlău 2 khay deh: 3 mblâm 1m².

            S^m bah 3 khay deh let lơ: Mât tâm ndrung têh, đah rnoh âk bah 1 tât 2 mblâm 1m², do\ng ndơ sa lâk tâm pot rlu\ n’hanh ăp ntil ngũ cốc kơt phe ba, tuh mbo…rnoh âk tâm pot ndơ sa uănh t^ng rơh hao têh s^m, mbra lah ngũ cốc ơm geh (kơt ndơ sa mât djăr), nkre đah an ndơ sa lha si rêh (kơt lha rau muống, lha bum pru\m, tơm ju prit…) choh rhên. Dak ngêt an s^m do\ng dak kloh ue\h n’hanh rgâl dak mhe ăp nar đo\ng. s^m deh nse ân kơi ntop sa tay lâk djăr gay an s^m deh âk.

            Rnôk mât âk way geh s^m tâm truh tâm chôk nsum. Gay ma ir geh nău dja, kônh wa mbra an s^m gu\ êng s^m geh chôk bah 3-5 nar, lôch nê m[ơk tay kơt ơm. Du trong [ư êng đo\ng lah koh mô lah ntôl I kang s^m bah dâng (aơ lah nău kan ân dơi [ư tâm rnôk mât rơ\ s^m têh hvi).

            Njrăng n’hanh săm ji: s^m broăch gu\r geh suan dăng cho\l đah nău ji ue\h, jêng du\t đêt geh nău ji. Bol ma kơt nê|, kônh wa ân njrăng der du đêt ntil nău ji an s^m ntil kơt mât djăr, chuh n’gang nuh srê. Na nê| lah đah s^m mhe deh: do\ng ăp ntil kháng sinh tam săm Ecoli mpli tâm dak ngêt (dak si Vime0 Coam; mô lah Coliquin). Rnôk s^m 7 nar deh [ư ntru\t măt, muh ma vacin lasota. s^m 2 pơh deh do\ng vaccin Gum an ngêt. Rnôk s^m 2,5 khay ntơm chuh n’gang Newcastle n’hanh vaccin rtuăl mham kaman, djăt ma 3 khay chuh tay 1 tơ\. Ntu\k chuh ta nâm ntang tơh, pưm s^m.