Nău kan rong s^m ntơp ntoh ăp nar lơ ma âk ta ăp n’gor Tây Nguyên. Ndrel đah nău mât chăm dơh r^ ns^t tay nău wa\ng sa bâh nău mât rong s^m aơ âk đo\ng. nkô| trăch nar aơ nkoch mpeh săk rnglăy rong s^m ntơp bâh nô Nguyễn Hải Nam, xã Chư Bao, nkuăl têh Buôn Hồ, Dak Lăk.

            Bâh ăp ntu\k kan ntoh rup ntoh ngơi n’hanh geh cán bộ khuyến nông an hăn ua\nh nău kan, nô Nguyễn Hải Nam s^t [ư ndrung gay ma rong s^m ntơp, bôk năp nô rong 10 kôp lah 20 mblâm, lôch âk mông nar mât rong n’hanh yơng ntil, tât a[aơ, tâm ndrung rong bâh nô le\ geh 300 kôp s^m ntơp deh kon. T^ng nô mbơh, s^m ntơp dơh rong, mô geh hoach âk mông nar mât chăm, prăk mât rong mô âk, ma nău geh du\t âk đo\ng. rnăk nô pă s^m ntơp sa poăch an ntu\k răk ngêt sông ta nkualư [on têh Buôn Ma Thuột, đah rnoh khlay lah 70 rbăn rpăk/bar mblâm, kon ntơp ntil lah 300 rbăn prăk/ bar mblâm. Râng geh ăp khay, lôch n’hâp le\ prăk kan, nô geh 9 rkeh rpăk đo\ng. nô Nam ngơi.

            Ua\nh nsum lah mô geh nău jêr jo\t, mô geh tâm ntưp nău ji, yor rong ueh kloh, kru\ng tâm ndrung, mô mpăr ngai bah ntưp nău ji. Săk tâm rdâng đah nău ji bâh s^m ntơp dăng, rđil đah ăp ntil s^m och êng r^ jêr. Tâm rnôk 6 khay an geh ngêt dak si ngluh brun ta săk, păng kơt djăr đo\ng. hôm ăp nău ji êng r^  mô ho\ geh jêng gâp mô geh do\ng dak si, kanung n’hao rnoh  B-Complex an panưg ngêt, an geh soan deh kon dăng.

            Đah rnoh hvi rong 30 met vuông, nô Nam le\ [ư 3 dăp ndrung, ta ba dâng ăp ndrung geh săp ma ndơ săp ximili gay ma đâng I ăch păng, dơh an nău mât kloh ueh ndrung ăp nar. T^ng ta rnoh geh têh jêng bâh s^m ma păng mbra dơi do\ng âk ntil ndơ sa êng êng kơt lah tuh, ba, phe..nkre lah nô an păng sa công nghiệp, gay ma ntop âk khoáng chất n’hanh vitamin, dak ngêt bâh s^m an geh kloh ueh n’hanh tơh ăp nar. Ta măng trôk nđik r^ nô ntru\p tay đèn gay ma ăn păng răm. Nô Nam nkoch.

            Gâp geh do\ng ntu\k mât rong ueh, păng âk dăp, geh pa dăp. Gâp n’hao rnoh hvi an ndrung gay ma geh âk lah ma he rong du dăp ba lơ r^ mô geh âk. Yơn ma păng ueh aih, kơt ta jay [ư lah xây yơn lah n’gar ma rse loih B40, rnôk ma ndrôk nđik lah ntưm ma bạt, nku\m an jir, hôm khay duh r^ droh an aih kơt lah ta bah dih. Ntrong kan gâp let năp tay lah rong tay 400-500 kôp tay đo\ng , geh âk ntu\k bu rong le\ rlau 1 rbăn kôp hôm.

            Saơ nău kan rong s^m ntơp bâh nô Nam geh săk rnglay ma mô geh hoach âk rnoh neh mât rong, âk [on lan tâm xã, geh rnôk lah ăp nkuăl êng tât rvăt kon ntil n’hanh kơt nău mât rong đo\ng. đah nău deh lah 40 nar deh du tơ\, ăp kôp s^m ntơm du năm deh baha 8-9 tơ\. Râng geh ăp năm ndrung ntơp deh rlău 2.400 kôp ntơp kon. Rlău ma nău tăch s^m ntil an ăp ngih ngêt sông, nô Nam hôm nha tăch s^m ntơp ntil an [on lan geh u\ch rong đo\ng.

Khân păng tât ta ntu\k lôch ne\ ôp kĩ thuật mât rong. Khân păng le\ dăn rvăt ntil s^m, a[aơ rvăt ntil lah du\t âk, hôm s^m sa poăch r^ mô to\ng yor a[aơ gâp an ntil gay ma tăch lor an bu .

          Hôm du gâl bah kơi aơ, mpôl hên mbra nkoch du đêt nău lư mpeh kỹ thuật mât s^m ntơp rơ\ jêng âk.

            Bôk năp lah sơch ntil: Tâm du rsân s^m ân geh du mblâm kon dăm n’hanh du mblâm kon me. U\ch s^m me deh âk, mât kon ue\h ân sơch ntil s^m geh rsău ndu\l mbâl l^t ue\h, ngăch dăng, mô geh quet nta, ngăch ngăr, chiăng mplônh…, kônh wa ân rvăt s^m le\ geh an kru\ng êng bar mblâm.

            Đah ndrung mât s^m ntơp: T^ng nău ơm g^t, ndrung mât s^m ntơp ân nđik aih ri s^m mơ ngăch têh. Lah mât m[ơk lêng ri ndrung nong ân geh chor ntưm mih, ntưm nar, geh trôm rsân an s^m deh tăp. Lah mât s^m an deh n’hanh an sa puăch ri ân geh ndrung nong mât êng êng.

            [ư ndrung nong ân joi ngâr nkar plah tanh jêng mpir j^r, mô lah kônh wa [ư rpaih lôch nê pâng jal wa\r nê. Ndrung mât ân geh măt nar lăp, sơh ue\h, kloh aih, der sal rphât, der bah rsư\k n’gôr. Ân tâm pă ndrung jêng nduang jê| jê| an ăp nkôp s^m: Prêh 50cm, jru 50cm, hvi 50cm. ăp nduang ndrung ân geh bar trôm deh tăp n’hanh păn tăp bah lơ, du trôm mât kon an [ư bah dâng. Mpeh bah năp ân lôk trôm têh dah bar ngan gay ma s^m luh lăp. Bong ngêt n’hanh bong sa an s^m [ư ma đar mô lah ma ndơ jôn rbăn, mô dơi [ư ma loih n’hanh ân đăp mpăn kloh ue\h.

            Ndơ sa an s^m ntơp: Uănh t^ng rơh hao têh s^m ma u\ch geh ndơ sa kah êng êng. Ndơ sa an s^m mbra do\ng mbo, tuh, ba…Rlău ma nê s^m hôm blău hăn joi êng ndơ sa đo\ng lah mô mât dru\ng. kônh wa ân s^m sa tâm mông le\ quy định gay ma an păng way bên, nău way du nar an s^m sa bar tơ\, tâm 6h ôi n’hanh 1h kêng măng. Ndơ sa an s^m lah phe k^n pot tâm rlu\, hôm đah s^m ntơp le\ têh ri ndơ sa ba tâm pot rlu\ đah mbo (mô lah ăp găr êng [a [a\) le\ k^n hăch.

            S^m ntơp mât kru\ng du\t u\ch geh chất khoáng, lơn lah boh sa, jêng ân way kơi ntop mbro tâm ăp bong sa  êng an s^m dah ro\ng chôk sa. Ndơ sa khoáng kơi ntop tay dơi tâm pot rlu\ t^ng trong bah kơi aơ: Premix 85%, boh sa 5%, choih raka 5%.

            Njrăng n’gang nău ji an s^m ntơp: S^m ntơp mât kru\ng geh suan dăng cho\l đah nău ji ue\h, yơn lah mât t^ng mpôl tâm du nduang huêt ri geh ma nău ji lah du\t âk. Du năm chuh n’gang văcxin 3 tơ\ an s^m. mât kloh ue\h ndrung n’gar an s^m. 2- 3 khay kuaih kloh ue\h ndrung n’gar an s^m du tơ\, nkra n’hanh [ư mhe ntu\k khuch, kuaih luh ăch, puh dak si nkh^t kaman ndrung n’gar.

            Lơi ir an s^m êng lăp tâm trôm nong ndrung n’gar. Der an s^m ăch mbrach luh ăp ntu\k. Njrăng der, đe, meo, so…rdôl lăp kăp s^m.

            Du đêt nău ji way mâp ta s^m ntơp kơt: ji kol tăp, tăp ntô nse, nău ji năm, nău ji trong n’hôr n’hâm…, kônh wa ân t^ng groi nđôi na nê| lah s^m geh ăp nău ji nê ri ân hăn tât ăp ntu\k mât rong gay mbơh nti ntil dak si tâm di./.